Azərbaycan miLLİ eləMLƏr akademtyasi naxçivan böLMƏSİ
Yüklə 1,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
Qeyd etınək lazımdır ki, Möminə xatun türbəsinin üzlərində 2 dəfə təkrarlanän kitabə (I dəfə I-V, ikinci dəfə VI- X üzlərində) islamın müqəddəs kitabı Qurani-Kərimin 36-cı surəsindən («Yasin» surəsi) ibarətdir. Bu surənin də ermənilərlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Tarixdən məlumdur ki, ermənilər XX əsr boyu Axərbaycan tiırklərinə qarşı soyqırımlar həyata keçirərkən, xalqımıza məxsus islamla əlaqədar müqəddəs yerləri təhqir etmiş və dağıtmış, hətta Qurani-Kərimi dəfələrlə cırıb parçalamış, tonqala atıb yandırmışlar. Qəribədir ki, müqəddəs kitab Q urana belə hörmətsiz münasibət bəsləyən ermənilər, üzərində Quranın 83 ayədən ibarət olan və 2 dəfə təkraıianan «Yasin» surəsini'n yazılmasına baxmayaraq Möminə xatun türbəsini Harvard Universitetində təşkil etdikləri sərgidə özlərinə məxsus abidə kimi nümayiş etdirmişlər. Əgər bu həqiqət olsa idi, onda gərək erməni kilsələrinin hamısı Qurani- Kərimdən götürülmüş ayələıiə süslənməli idi. Ancaq belə bir fakt yoxdur. Çünki müqəddəs kitaba dəfələrlə hörmətsizlik etmiş ermənilər özlərinə məxsus abidələr üzərində Quran ayələri həkk etmirlər. Yeri gəlmişkən bir məsələyə də münasibətimizi bildirmək istərdik. Erməni alimləri utanm adan dünyaya car çəkirlər ki, XX əsrdə Naxçıvanda 27-30 min erməni abidəsi olmuşdur. Əlbəttə, Naxçıvan diyarmı yaxşı tanıyan və ağlı başmda olan tədqiqatçı belə bir iddiada ola bilməz. Hörmətli oxucu! Diqqətinizə çadtırmaq istəyirəm ki, sahəsi 5,5 min km2 olan Naxçıvan M R -da hazırda təxminən 200 yaşayış məskəni vardır. Erməni alimləri görəsən həmin rəqəmi söyləyərkən adi bir hesablama aparmışlarmı? Əgər onların iddia etdikləri kimi Naxçıvanda 30 min abidə olsaydı onda bölgədə hər bir yaşayış məskəninə 150 abidə düşərdi. Beləliklə Naxçıvan ərazisindəki yaşayış məskənləri bütünlüklə tarixi abidələr altm da qalmış olardı. 9 Ancaq yuxarıda qeyd olunduğu kimi Naxçıvanda qeydə almıb pasportlaşdırılan tarix-mədəniyyət abidələrinin heç biri eıməni mənşəli deyil. Yəqin ki, ermənilər Möminə xatun türbəsini erməniləşdirdikləri kimi ərazidəki miısəlman türklərə məxsus digər aidələri də özlərininki hesab edirlər. Çünki, onlar bütün X X əsr boyu xalqımıza məxsus maddi- mədəniyyət nümunələrini oğurlamaq və mənimsəməklə məşğul olmuşlar.. Bu iş indi də planlı surətdə həyata keçirilir. Ennənilərin bu hərəkəti tədqiqatçılarm da nəzər diqqətindən yayınmamışdır. 1926-cı ildə Naxçıvanda olan rus alimi Y.M.Sısoyev 1929-cu ildə yazırdı ki, XIX yüzillikdə Naxçıvana köçürülən ermənilər türk xalqlarmm qədim inamları ilə bağlı olan və orta əsr Azərbaycan sənətkarları tərəfindən yaradılan daş qoç və qoyun heykəllərinə yerli əhalinin böyük ehtiranıla yanaşdığmı görüb, köhnə müsəlman qəbirstanlıqlarında olan bu cür fıqurları gətirib öz qəbirlərinin üstünə qoyurlar. Bu sözləri türk-müsəlman alimi deyil, ermənilər kimi xristian dininə etiqad edən rus alimi yazmışdır. Ermənilər bütün XX əsr boyu Naxçıvan qəbirstanlıqlarmda olan daş qoç və qoyun fiqurlarmı oğurlayıb indiki Ermənistana aparmış, onlarm üstündəki ərəb əlifbası ilə yazılan kitabələri, xalqımıza məxsus ornament və təsvirləri pozmuş, yerinə özlərinə məxsus kitabələr, təsvirlər həkk edərək böyük şəhərlərin küçələrinə, meydanlarma yerləşdirmiş, xaricdən gələn alim və turistlərə erməni mədəniyyəti nümuməsi kimi təqdim etmiş, indi də bu işi davam etdirməkdədirlər. 1828-ci il Tiırkmənçay müqaviləsindən sonra İrandan O rdubad rayonunun D arkənd kəndinə köçürülən ermənilər. isə daha irəli gedərək kənddəki orta əsrlərə aid müsəlman türk qəbirstanlığmdakı xalqmııza məxsus qəbirüstü xatirə abidələlərini məhv etmiş və məzarlığı mənimsəmişlər. Bizim həmiıı qəbirstanlıqda keçən əsrin 70-ci illərinin sonlarında 10 apardığımız tədqiqatlar zamam orada torpağm altmda itib batmış və üzərində ərəb əlifbası ilə XIV-XVII əsrlərə aid kitabələı* həkk edilmiş, xalqımıza məxsus sənduqə tipli qəbirüstü xatirə abidələri aşkar edilmişdir. Keçən yüzilliyin 20-ci illərində kənddə olmuş I.Əzimbəyov da bu qəbirstanlıqda 1234-cü il və 1576-cı ilə aid məzar kitabələri qeydə alıb tədqiq etmişdir. Yaşlı adamlar yaxşı xatııiayır ki, Naxçıvanda yaşayan ermənilər XX əsrdə öz ölülərini aparıb İrəvanda, yaxud da indiki Ermənistanm başqa yeıiərində dəfn edərdilər. Naxçıvanda ancaq imkansız adamlar dəfn mərasimləri keçirərdilər. Onlar isə yüzilliyin otralarm dan başlayaraq Ermənistana köçərkən bütün əmlakları ilə birlikdə öz ölüİərinin sümüklərini və qəbirüstü abidələrini də götürüb apardılar. Məhz bu səbəbdən də Naxçıvanda erməni qəbiristanlığı qalmamışdır. Diqqətinizə təqdim olunan kitab O rdubad şəhəri ərazisində indiyədək gəlib çatmış epiqrafık abidələrin- müsəlman kitabələrinin tədqiqinə həsr olunmuşdur. Kitabda 176 kitabə haqqm da ətraflı məlumat və kitabələrin mətnlərinin Azərbaycan dilinə tərcüməsi verilmişdir. Naxçıvan bölgəsinin əsas yaşayış məskənlərindən biri olan, ərazisində başqa xalqlara, o cümlədən ermənilərə aid bir dənə də olsun maddi- mədəniyyət nümunəsi olmayan Ordubad şəhərində, bölgənin aborigen sakinləri olan müsəlman-türklərə məxsus, sayı 3 rəqəmlə ifadə olunan tarix-mədəniyyət abidələrini, zaman keçdikcə aşınmış və məhv olmuş, oxunuşu çətinləşmiş kitabələri nəzərə almasaq belə, indiyədək tarixin müxtəlif dövıiəriənə aid 176 epiqrafik abidənin- kitabənin qalması ərazinin qədim zamanlardan hansı xalqa mənsub olmasmı sübut edən ən sanbalh qaynaqlardan biridir. Ordubad şəhərində orta əsrlərə aid çoxlu sayda inşaat və xatirə kitabələri olmuşdur. Ancaq zaman keçdikcə onların 11 Yüklə 1,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|