Azərbaycan miLLİ eləMLƏr akademtyasi naxçivan böLMƏSİ

dövhtinin  köməkçisi [Zəlıir əd-Dövlə],  rəhbərliyin miıdrikliyi 
Məhəmmədibralıim  a/i ideya  (p/aıı)  üzrə,  sədaqət/i məqsədlə, 
Al/aha  inam,  e/min,  mədəniyyətin,  təhsi/in  və  ordunun 
gücləndirilməsindən  ötrii  Ordubadda  dərhal  tnədrəsə  binasını 
yaratdı.
Bıt  möhkəm  binanm  və  a/i  məkanın  tarixinin  saxlamnası 
üçi'tn  miıdrik  dedi:  Abad  olsun!  1126.  Otıu  [kitabəni] 
Məhəmmədismayı/  Əbd  ən-Nəsiri  yazdı.  Bu  ıığurlu  binanın 
tikintisi  Hacı  Salehin  sər/carlığı  (tikintinin  rəisi)  və  Abid 
dəvatdarın  (hökmdarın  katibi)  oğ/u  Hacı  Məhəmmədin 
köməyi ilə başa çatdı»
 (60,  s.  15-16; 49,  s.  90-91).
1126 h.i. =17J4-cü il.
70.  «Malik  İbrahim»  qəbristanlığı.  Ağ  mərmərdən 
hazırlanmış  başdaşı  (33x19x5  sm)  üzərində  i'ıç  sətirdə  ərəb 
dilində, nəsx xətti  ilə həkk edilmiş kitabə,  Mətni belədir:
«Mərhum  Kərbə/ayi  Məhəmmədmöhsin.  1127-ci il»
  (32,  s.
229-230).
JJ27 h.i.=07.0J.-27.J2.J 7 J5-ci il.
71.  Yenə  orada.  Ağ  rəngli  mərmər  başdaşı  (40x23x5  sm) 
üzərində  ərəb  dilində,  süls  xətti  ilə  iki  sətirdə  həkk  edilmiş 
kitabə.  Mətni belədir:
4
«Mərhum Hacı Eynə/i.  1128-ci il»
  (60, s.  61).
1J28 h.i. =27. J2.J7J5-J6. J2. J7J6-cı il.
72.  Yenə  orada.  Ağ  rəngli  mərmərdən  düzəldilmiş 
başdaşı  tipli  qəbirüstü  xatirə  abidəsi  (38x22x6  sm)  üzərində, 
süls xətti ilə ərəbcə həkk edilmiş  kitabə.  Mətni belədir:
«Mərhum Hacı Abbasə/i.  1128-ci i/».
JJ28 h.i.  = 27.J2.J7J5-J6.J2.J7J6-cı il.
Kitabəni ilk dəfə  M .Nemət tədqiq etmişdir (49, s.  91).
73.  Yenə  orada.  Sarımtıl  rəngli  mərmərdən  hazırlanmış 
başdaşı  parçası  (60x30x4 sm)  üzərində  qalmış  kitabə.  Mətni
86

---

belədir:
«... 
Əbu  Talibin  oğlu  Həzrəti  Əlinin  rikabdarı  kimi 
tanınmış ...sonra il:  Hiiseyn  və min  vacje olclu».
Kitabəııin  tarixinin  bir  hissəsi  əbcədlə  (Hüseyn=128+ 
1000=1128)  yazılmışdır.  Beləliklə,  kitabənin  tarixi  1128-ci  il 
olur.
1128 h.i. =27.12.1715-15.12.1716-cı il.
74.  Yenə  orada.  Ağ  rəngli  mərmərdən  hazırlanmış 
başdaşı  üzərində  süls  xətti  ilə  həkk  edilmiş  kitabə.  Mətni 
belədir:
«Hacı Məhəmmədsəid.  1130-cu il».
1130
7
/. 
i. =05.12.1717-23.11.1718-ci il.
Kitabəni ilk dəfə M .Nemət tədqiq  etmişdir (49, s.  91).
75.  Yenə orada.  Yuxarıdan çatma  tağla tamamlanmış,  ağ 
mərmərdən  hazırlanmış  başdaşı  (30x25x7  sm)  üzərində  süls 
xətti  ilə  iki  sətirdə,  ərəb  dilində  həkk  edilmiş  kitabə.  Mətni 
belədir:
«Molla Səminin mərhumə arvadı.  1130-cu il»
 (60,  s.  61).
1130 h. i. =05.12.1717-23.11.1718-ci iL
76. 
Yenə 
orada. 
Sarımtıl-ağ 
rəngli 
mərmərdən 
hazııianmış  başdaşı  (40x29x8  sm)  üzərində  süls  xətti  ilə,  iki 
sətirdə,  ərəb dilində həkk edilmiş kitabə.  Mətni belədiı*:
«Mir Məhəmmədhəşim Hüseyni.  1130»
  (60,  s.  61-62).
Tarix əvvəlki kitabənin tarixi ilə miivafiqdir.
77. 
Yenə 
orada. 
Sarımtıl-ağ 
rəngli 
mərmərdən 
hazııianmış  başdaşı  tipii  qəbirüstü  xatirə  abidəsi  (40x29x8 
sm)  üzərində  süls  xətti  ilə  ərəb  dilində  həkk  edilmiş  kitabə. 
Mətni belədir:
«Mir Məhəmmədqcısım Hüseyni»
Kitabədə  tarix  qeyd olıınmamışdır.  Oxşar  cəhətlərinə görə 
müqayisə  edərək  əvvəlki  kitabələvdə  eyni  dövvə  aid  etmək
87

---

olar.
Kitabəni ilk dəfə  M.Nemət tədqiq  etmişdir (49. s.  92).
78.  Yenə  orada.  Ağ  mərmərdən  hazırlanmış  başdaşı 
(50x25x6  sm)  üzərində  ərəbcə,  süls  xətti  ilə  həkk  edilmiş 
kitabə.  Mətni belədir:
iiMərhwn Kərbəlayi MəhəmməcL  1131».
1131 h .L -24.1L  1718-13.11.1719-cıı il.
Kitabəni  ilk  d'əfə  M.Nemət  tədqiq  etmişdir  (49, s.  92).
79.  Yenə  orada.  Ağ  rəngli  mərmərdən  hazırlanmış 
başdaşı  tipli  xatirə  abidəsi  (30x21x4  sm)  üzərində  ərəb 
dilində,  üç  sətirdə,  süls  xətti  ilə  həkk  edilmiş  kitabə.  Mətııi 
belədir:
«Hacı  Məhəmmədrzamn  oğlu,  mərhum  Məhəmmədşəfi.
1132-ciil»
  (31,  s.  20-21).
1132 h.i. =14.11.1719-01.11.1720-ci iL
80.  Yenə  orada.  Ağ  mərmərdən  hazırlanmış,  yuxarıdan 
çatma  tağla  tamamlanan  başdaşı  (25x24x7  sm)  üzərində 
ərəb  dilində,  nəsx  xətti  ilə  həkk  edilmiş  kitabə.  Mətni 
belədir:
«Muradxanın oğlu,  mərhum İsmayıl.  1132»
 (60,  s.  62).
1132 h.i. =14.11.1719-01.11.1720-ci il.
81.  Yenə  orada.  Sarımtıl  rəngli  mərmərdən  düzəldilmiş 
başdaşı  üzərində  nəsx  xətti  ilə  yazılmış  kitabə.  Mətni 
belədir:
«Məhəmmədzahir.  1135»
  (32, s.  230).
1135 h. i. =12.10.1722-30.09.1723-cii il.
82.  Yenə  orada.  Y uxandan  çatma  tağla  tamamlanan,  ağ 
mərmərdən  hazırlanmış  başdaşı  (35x24x6  sm)  iızərində  ərəb 
dilində,  süls xətti  ilə həkk edilmiş  kitabə.  Mətni  belədir:
«Molla  Əmirin mərhumə arvadı.  1135-ci il»
88

---

1135 
lı.i. =12.10.1722-30.09.1723-cii il. 
Kitabəni ilk  dəfə M.Ncmət  tədqiq etmişdir  (49, s.  92).
83.Yenə  orada.  Bozıımtul  rəngli  daşdan  hazırlanmış 
başdaşı  tipli  qəbirüstü xatirə  abidəsi  üzərində  kitabə.  Mətııi 
belədir:
«Quran  L V   -   26,  27.  Hcıcı  Mehclinin  qızı,  mərhumə, 
giınahları bcığışlanmış Bikə.  1135-ci il».
1135 h.i. =12.10.1722-30.09.1723-cii il.
84. 
Yenə  orada.  Ağ  mərmərdən  hazırlanmış  kiçik  ölçülü 
başdaşı  (22x20x6  sm)  üzərində  süls  xətti  ilə  ərəb  dilində 
həlck edilmiş  kitabə.  Baş  tərəfdən  bir hissəsi smıb itdiyi  üçün 
mətn  tam  deyildir.  Mətnin  qalan  hissəsinin  tərcüməsi 
bclədir:
«...Fəttah bəy  Qəbbasinin  oğlu Lütfiəli.  1135-ci il»
1135 h. i. =12.10.1722-30.09.1723-cii il.
85.
  Yenə  orada.  Ağ  mormərdən  hazııianmış,  yuxarıdan 
çatma  tağJa  tamamlanan  başdaşı  tipli  xatirə  abidəsi 
üzərində  ərəb  dilində,  süls  xətti  ilə  həkk  edilmiş  kitabə. 
Mətni  belədir:
«Bu cjəbir Bəclr bəyin oğlu,  mərhum  Əbcli bəyindir».
Əvvdlki kitabə ilə eyni dövrə aicl etıııək olar.
86.  Yenə  orada.  Ağ  mərmərdən  hazırlanmış  başdaşı 
üzərində  ərəb  dilində  nəsx  xətti  ilə  həkk  edilmiş  kitabə. 
Mətni belədir:
«Mərhum Məhəmmədnəbi.  Tarix:  1136-cı il»
1136 h.i. =01.10.1723-19.09.1724-cii il.
87.  Ordubad  rayon  Tarix-diyarşünaslıq  muzeyi.  Ağ 
məımərdən  hazırlannuş  başdaşı  tipli  xatirə  abidəsiniıı 
aşağıdan  sağ  küncündə  qalmış  kitabə  (13x13x6  sm). 
Başdaşmm  əksər  hissəsi  sınıb  itdiyi  üçün  kitabə  tam 
qalmamışdır.  Qalan hissəsinin mətni  belədir:
89

---