16
Xəlifə Ömər ibn Əbdüləziz
23
Əbdüləziz ibn Hatim adlı bir nəfəri yanına
çağırıb, onun adına təliqə yazdırdı və Azərbaycana vali təyin etdi.
[Müəllif] deyir: Əbdüləziz ibn Hatim Azərbaycana getdi. Bir qədər sonra
xəlifə Ömər ibn Əbdüləziz onun oradakı fırıldaqlarından xəbər tutdu. Oraya
göndərdiyi adamı, Əbdüləziz ibn Hatimi vəzifəsindən kənar etdi. Onun yerinə
xəlifə Azərbaycana Adiyyə ibn əl-Kindini
24
təyin etdi. Adiyyə Azərbaycana tərəf
gedib, Beyləqanda düĢərgə saldı. Buranın əhalisi susuzluqdan əzab çəkirdi. Adiyyə
də arx çəkib camaatı su ilə təmin etdi. Bu arx indiyə qədər yalnız «Adiyyə arxı»
adı ilə məĢhurdur.
[Müəllif] deyir: Adiyyə on aydan artıq Azərbaycanın valisi oldu. Bundan
sonra xəlifə Ömər ibn Əbdüləziz onu vəzifəsindən kənar edib, yerinə əl-Haris ibn
Əmr ət-Taini təyin etdi.
[Müəllif] deyir: əl-Haris ibn Əmr Azərbaycan ölkəsinə gedib Bərdədə
yerləĢdi.
Əl-Cərrah ibn Abdullah əl-Həkəminin
25
Azərbaycana
basqını və xəzərlərin [ölkəsində] onun baĢına
gələnlər haqqında hekayət
[Müəllif] deyir: (VIII hissə. səh. 29) Xəlifə Yəzid ibn Əbdülməlik
26
, əl-
Cərrah ibn Abdullah əl-Həkəmini çağırıb ona təliqə verir və böyük ordu ilə təmin
edib, əmr edir ki, Azərbaycana yola düĢsün. [Müəllif] deyir: əl-Cərrah ibn
Abdullah çoxlu qoĢunla yola çıxır və tezliklə Azərbaycan ölkəsinə çatır.
Bu haqda xəbər xəzərlərə yetiĢəndə onlar Bab əl-Əbvab Ģəhərinə çatanacan
qaçdılar.
[Müəllif] deyir: Müsəlmanlarla birlikdə hərəkət edən əl-Cərrah xəzərlərin
ardınca Bərdəyə qədər getdi. Burada bir neçə gün qaldı ki, əsgərləri və atları
istirahət etsinlər. Sonra o, Bərdəni tərk edib Kür çayını keçdi və Bab əl-Əbvaba
tərəf yola düĢdü. Bu səmtdə yoluna davam edərək, Dərbəndin iki fərsəxliyində
27
axan Rubas çayı
28
sahilinə çatdı.
Burada düĢərgə salan [əl-Cərrah] dağ hökmdarlarına çaparlar göndərdi.
Tezliklə bütün vilayətlərin hökmdarları onun yanına gəlməyə baĢladılar.
(səh.30) Əl-Cərrah xəzərlərə qarĢı çıxmaq istədikdə onlar Dərbəndi tərk
edib ölkələrinə çəkildilər.
Bu vilayətin tanınmıĢ adamlarından biri əl-Cərrah ibn Abdullahın yanına
gəlib dedi: «Ya əmir! Sənə xəbər verirəm ki, əl-Lakz
29
ölkəsinin hökmdarı Urbis
ibn Basbas
30
indicə xəzərlərin padĢahının yanına yola düĢdü ki, sənin bura
gəlməyini ona xəbər versin. Ġndi, iĢinə bax!»
[Müəllif] deyir: Əl-Cərrah ibn Abdullah öz carçısına əmr etdi ki, onun bu
müraciətini əsgərlərə çatdırsın: «EĢidin, ey döyüĢçülər. Əmir bu yerdə üç gün