Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Akad. Z. M. Bünyadov adına ġərqĢünaslıq Ġnstitutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- [Kisra Abərviz ibn Hürmuzun 31 Ģahlığı haqqında hekayət]
- Azərbaycanın fəthi IV cild. Qahirə, 1970 22 (642)-ci il.
75 yaxınlaĢır. O zamanlar oraya yollar onlar üçün açıq və asan keçiləsi idi. Kisra onların hərəkətlərinə [əvvəlcə] etina etmədi, amma elə ki onun ölkəsinin içərilərinə soxuldular, [dərhal] öz qoĢunlarını onların üstünə göndərdi. [Kisranın döyüĢçüləri] onlarla vuruĢdular və onlardan əsir tutulan on min adamdan savayı, [hamısını] qırıb tökdülər. [Bunlar da] Azərbaycan və onun tabeliyində olan [ərazilərdə] məskun edildilər. Məlik Feyruz 28 Sul və Allan nahiyəsində dağ süxurundan bir tikili inĢa etmiĢdi: bundan məqsədi öz ölkəsini həmin xalqların hücumundan möhkəmləndirib qorumaq idi. Məlik Qubaz ibn Feyruz da atasından sonra həmin yerlərdə çoxlu tikililər bina etdi. Kisra Ģah olan kimi əmr edib, Sul nahiyəsində yonulmuĢ süxurdan Curcan istiqamətində çoxlu sayda Ģəhər, qala, istehkam və tikililər qurdu ki, bunlar düĢmən hücumu zamanı onun ölkə əhalisinin sığına biləcəyi təhlükəsiz yer olsun. Sincibu xaqan 29 türklərin ən cəsuru, ən yenilməzi, onların ən qüdrətlisi və döyüĢçüsü ən çox olanı idi. Bu, o adamdır ki, heytalların çoxluğundan, onların yenilməzliyindən qorxmayaraq heytalların padĢahı Vazərlə vuruĢmuĢdu; onların padĢahı Vazəri [öldürmüĢ], onun cəmi döyüĢçülərini qıraraq, onların mal-dövlətini qənimət olaraq ələ keçirmiĢ və (səh 101) Kisranın tutduğu yerlər istisna olmaqla onların ölkəsini zəbt etmiĢdi. 30 [Sincibu] əbxiz, bəncər və bələncərləri öz tərəfinə [cəlb edib] çəkir. Onlar da öz itaətini ona göstərərək bildirirlər ki, Fars məlikləri onları öz ölkələrinə basqın etməkdən çəkindirmək üçün hələ də bac verərək özlərini onlardan qoruyurlar. [Sincibu xaqan] yüz on min döyüĢçü ilə çıxıĢ edərək Sul ölkəsinin həndəvərinə gəlib çıxır: dikbaĢlıq edib Kisraya hədə-qorxu gələrək, ona [sorağ] göndərir ki, onun özünə pul, əbxiz, bəncər və bələncərlərə də Kisra hələ Ģah olmazdan qabaq [Fars məliklərinin] onlara verdikləri bacı göndərsin və hərgah onun tələb etdiklərini tezliklə göndərməsə, ölkəsinə soxulub, onunla vuruĢacaq. Kisra isə onun hədə-qorxularını vecinə almır. Sul qapısı tərəfdə möhkəm istehkam qurduğundan, Sincibu xaqanın keçib onun üstünə gələ biləcəyi yol və dərələri tutub kəsdiyindən, həm də onun [hərbi] gücündən xəbərdar olub Ərminiyə sərhəd məntəqəsini beĢ min atlı və piyada döyüĢçü ilə gücləndirdiyindən [Kisra] onun bütün tələblərini cavabsız qoyur. Kisranın Sul sərhəd məntəqəsini möhkəmlətməsi [xəbəri] Sincibu xaqana gəlib çatır və o, ordusu ilə kor-peĢman öz ölkəsinə qayıdır. Kisranın əmri ilə Curcan ətrafında tikilmiĢ istehkamlara görə Curcanla üz-üzə duran düĢmənin heç biri ona nə basqın edə bilmiĢ, nə də ələ keçirə bilmiĢdi... (səh. 176) [Kisra Abərviz ibn Hürmuzun 31 Ģahlığı haqqında hekayət] Sonra Kisra Abərviz ibn Hürmuz ibn Kisra ƏnuĢirvan Ģahlıq etdi. O, [Ġran] Ģahlarının ən qüdrətlisi, ən bəsirətlisi və ən uzaqgörəni idi. Artıq deyildiyi kimi, o heç bir padĢahın təsəvvürə belə gətirə bilmədiyi qüdrət və hünərə, qələbə və zəfərə, var-dövlət və sərvətə, xoĢ tale və bəxtə malik idi. Buna görə də o, «Abərviz» 76 adlanmıĢdı ki, bu da ərəbcə «müzəffər» [deməkdir]. Rəvayət olunur ki, [Abərviz] atası Hürmuzdən 32 kənarlaĢaraq xəlvəti Azərbaycana getdikdə bu iĢdə Bəhram Çubinin 33 müəyyən hiylə iĢlətdiyini [baĢa düĢən] Hürmuz anlayır ki, [Bəhram] özü onun yerində Ģahlıq etmək fikrindədir. Öz niyyətini [Bəhram yalnız] sonra aĢkar edir. [Belə ki] nahiyədən keçərkən orada olan isbahbəzlərdən və digər [əyanlardan] ibarət bir dəstə onun baĢına toplaĢaraq, ona kömək edəcəkləri barədə and içirlər; [Hürmuz isə] bununla əlaqədar hələ ki bir iĢ görmür. Deyirlər ki, Bəhram Çubinlə vuruĢa göndərilmiĢ AzincuĢnas öldürüldükdə (səh. 177) onun ordusu pərən-pərən olub əl-Mədainə 34 üz qoyur. Çubin də onları təqib edir. Hürmuzun vəziyyəti pisləĢir. AzincuĢnasın Abərvizlə həmyaĢıd bacısı AzincuĢnasın aqibəti ilə əlaqədar [Abərvizə] yazıb, Hürmuzun zəiflədiyi və əyanların onu devirmək fikrinə gəldikləri haqda xəbər verir və bildirir ki, əgər Çubin onu qabaqlayıb əvvəl gələrsə, o, əl-Mədaini ələ keçirmiĢ olacaq. Məktub Abərvizə gəlib çatdıqda o, Ərminiyə və Azərbaycandan mümkün qədər adam toplayıb, onlarla əl-Mədainə yollanır. [Abərvizin] gəliĢinə sevinən əyanlar və kübarlar onun baĢına toplaĢır və [Abərvizin] baĢına tac qoyulur; o, taxta çıxaraq deyir: «Ġtaət göstərmək - bizim dinimizdən, xeyir iĢlər görmək isə - bizim müdrikliyimizdəndir. Babamız Kisra ibn Qubaz sizin üçün ata yerində idi. Atamız Hürmuz də sizin üçün ədalətli hökmdar olub. Odur ki, siz boyun əyib itaət etməlisiniz!» [Bunun] üçüncü günü o, atasının yanına gəlir və onun qarĢısında diz çökərək deyir: «ġah sağ olsun! Sənə bəlli olsun ki, fitnəçilərin Sənə qarĢı etdiklərində mənim təqsir-günahım yoxdur. Bir də ki, Sənin [məni] öldürə biləcəyindən qorxaraq, mən qaçıb Azərbaycanda gizlənmiĢdim.» Hürmuz ona inanıb deyir: «Oğlum, mənim səndən ikicə [xahiĢim var], bunlarda sən mənə kömək ol. Onların biri - məni [taxtdan] salıb yıxmaqda, gözlərimi ovub çıxartmaqda əlbir olanlardan mənim qisasımı alasan, qoy onlara rəhmin gəlməsin! Digəri isə - hər gün sağlam düĢüncəli üç nəfərin yanıma gəlməsinə icazə verməklə məni Ģad edib sevindirəsən». Abərviz ona razılıq verərək deyir: «ġah sağ olsun! Dönük Bəhram hərbi kömək və cəsur döyüĢçülərlə artıq bizi haqlayıb. Biz daha gözləyə bilmərik, kim Sənin [köməyinə] gələ, ya gəlməyə. Hərgah Allah [bu] yaramaza qarĢı [mübarizədə] mənə yar olarsa, mən Sənin xələfin [kimi] itaətində durram»... Azərbaycanın fəthi IV cild. Qahirə, 1970 22 (642)-ci il. səh.153 [Ət-Təbəri] deyir: Nüeym [ibn Mükarrin] 35 Həmədanı ikinci dəfə 36 ələ keçirib Vac-Ruzdan 37 ər-Reyə 38 doğru gedərkən Ömər 39 ona yazıb [sərəncam verir] ki, Simək ibn XəraĢə əl-Ənsarini 40 Azərbaycanda olan Bukeyr ibn Abdullaha 41 kömək olaraq ezam etsin. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|