Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası İnformasiya texnologiyalari institutu

---

1 

 

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası 

İNFORMASİYA TEXNOLOGİYALARI 

İNSTİTUTU 

 

 

Sabirə Allahverdiyeva 

 

 

UŞAQLARIN İNTERNETDƏ 

TƏHLÜKƏSİZLİYİNİN TƏMİN EDİLMƏSİ 

PROBLEMLƏRİ 

 

 

EKSPRESS – 

İNFORMASİYA  

İNFORMASİYA CƏMİYYƏTİ SERİYASI 

 

 

Bakı – 2016   

 

---

2 

 

Allahverdiyeva S.S. 

Uşaqların 

İnternetdə 

təhlükəsizliyinin  təmin  edilməsi  problemləri.  Ekspress–

informasiya. 

İnformasiya  cəmiyyəti  seriyası.  Bakı: 

"İnformasiya Texnologiyaları" nəşriyyatı, 2016, 91 s.  

 

 Ekspress–informasiyada u

şaqların 

İnternetdə 

qarşılaşdığı  təhlükələr,  onların  təsnifatı,  uşaqların  bu 

t

əhlükələrdən  qorunması  yolları  göstərilir.  Beynəlxalq 

al

əmdə  bu problemlə  bağlı  mövcud olan yanaşmalar  və 

çağırışlar  şərh edilir.  Onlayn mühitdə  uşaqların  yaş 

xüsusiyy

ətləri nəzərə alınmaqla, Əşyaların İnterneti, uşaqlar 

üçün n

əzərdə  tutulmuş  sosial  şəbəkələr  və  s.  problemlər 

identifikasiya olunur. N

əticə olaraq yeni tövsiyə və təkliflər 

ir

əli sürülür.  

AMEA İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun Elmi 

Şurasının qərarı ilə çapa tövsiyə olunmuşdur. 

 

Elmi redaktoru: tex.f.d. Yadigar 

İmamverdiyev  

 

 

 

İSBN:978-9952-434-75-0 

 

 

 

 

 

©

"İnformasiya Texnologiyaları" nəşriyyatı, 2016

 

---

3 

 

MÜNDƏRİCAT 

G

İRİŞ ........................................................................................... 4

 

I.  İNTERNET VƏ  ONUN YARATDIĞI TƏHLÜKƏLƏR .. 6

 

1.1.  Uşaqların  İnternet  mühitində  qarşılaşdığı  təhlükələrin 

t

əsnifatı .......................................................................................... 8

 

1.2. T

əhlükələrin texnoloji səviyyədə  qabaqcadan  qarşısının 

alınması üsulları ............................................................................ 17

 

1.3.  Uşaqların  İnternetdə  təhlükəsizliyi probleminə  dair 

beyn

əlxalq çağırışlar ..................................................................... 21

 

1.4. «T

əhlükəsiz İnternet Proqramı»  üzrə fəaliyyətlər ................. 27

 

II. 

RƏQƏMSAL 

ALƏMDƏ 

UŞAQLARIN 

DAVRANIŞLARI ........................................................................ 35

 

2.1. İnformasiya təhlükəsizliyinin yaşa uyğun xüsusiyyətləri ...... 35

 

2.2.  Uşaqlar və sosial şəbəkə mühiti ............................................ 41

 

2.3. Əşyaların İnterneti və uşaqlar ................................................ 46

 

III.  UŞAQLARIN  TƏHLÜKƏSİZLİYİNİN  QORUNMASI 

SAHƏSİNDƏ ÖLKƏLƏRİN SİYASƏTİ ................................. 52

 

3.1. İnternet mühitində uşaqların təhlükəsizliyinin qorunmasına 

aid normativ s

ənədlər və ölkələrin siyasəti ................................... 53

 

3.2.  B

əzi ölkələrin Milli Təhlükəsiz  İnternet  Mərkəzlərinin 

t

əhlükəsizlik siyasəti ..................................................................... 56

 

3.3.  

Uşaqların təhlükəsizliyinə dair keçirilən konfranslar ........... 60

 

3.4.  Mövzu üzr

ə elmi araşdırmalar və nəşrlər .............................. 64

 

3.5.Az

ərbaycanda 

uşaqların 

İnternetdə 

t

əhlükəsizliyi 

probleminin h

əlli ilə bağlı  görülən işlər ....................................... 67

 

NƏTİCƏ ....................................................................................... 71

 

Əlavə  1.    Dünyanın  bəzi ölkələrində  uşaqların  İnternetdə 

t

əhlükəsizliyinin təmin edilməsinə  dair rəsmi sənədlər ............... 75

 

QLOSSARİ .................................................................................. 78

 

ƏDƏBİYYAT .............................................................................. 84

 

---

4 

 

G

İRİŞ 

Ölk

əmizdə 

İnformasiya 

Cəmiyyətinin 

(İC) 

qurulmas

ında 

informasiya-kommunikasiya 

texnologi-

yalarının (İKT) rolu böyükdür. Müasir dünyanı kompüter və 

İnternetsiz  təsəvvür etmək mümkün  deyil.  İnternet  sonuncu 

informasiya  inqilabı  kimi  bütün  dünyanı  əhatə  edib və 

h

əyatımızın  bir  hissəsinə  çevrilərək cəmiyyətin  sosial-

psixoloji  v

əziyyətinin  formalaşmasında  yeni  bir  mərhələnin 

başlanmasına səbəb olmuşdur.  

İnformasiya  bolluğu,  tez-tez  yenilənmə  və  daxil olan 

müxt

əlif məzmunlu informasiya  təhlükələrin  mövcudluğuna 

şərait yaradaraq kibercinayətkarlara  geniş  meydan  açır. 

T

əhlükələrlə  qarşılaşmanın  çox  hissəsi bu mühitdə  daha az 

t

əcrübəsi olan uşaq və yeniyetmələrin payına düşür.  

İnformasiya mübadiləsi 

zamanı 

istifad

əçilərin 

t

əhlükələrlə  rastlaşma  ehtimalı  çoxalır.  Virtual mühitdə 

uşaqların  istifadəçi kimi fəal  olması,  müxtəlif məkanlarda 

yaşayan  insanlarla  əlaqə  saxlamaq,  ətraf aləmi daha çox 

öyr

ənmək həvəsi və  müasir texnologiyalara  olan  maraqları 

onları onlayn  “yırtıcı”ların  qurbanına çevirir.  

Araşdırmalar  göstərir  ki,  uşaqların  əksəriyyəti 

İnternetdə aldadılır, zorakılığa məruz qalır, texniki və sosial-

---