Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası İnformasiya texnologiyalari institutu



Yüklə 0,5 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/19
tarix16.11.2017
ölçüsü0,5 Mb.
#10385
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19

18 

 

m



əlumatlandırma  və  maarifləndirmənin həyata keçirilməsi 

uşaqların  qorunması  üçün tam  kifayət etmir. Ziyanlı 

informasiyanın  və  bilavasitə  azyaşlı  İnternet  istifadəçisinə 

yön


əlmiş təhlükələrin qarşısının alınması məqsədilə müxtəlif 

texnoloji  üsullardan, mexanizml

ərdən və  ya proqram 

vasit


ələrindən istifadə olunur. 

Uşaqların  psixologiyasına  və  sağlamlığına  təsir edən 

m

əlumatlar, həmçinin  onların  təbliğatını  aparan  kontentlər 



ziyanlı  informasiya  daşıyıcılarıdır.    Ziyanlı  kontent  dedikdə 

İnternetdə  mübahisəli hesab edilə  biləcək kontentlərin 

görünm

əsinin  və  onlara  çıxışın  məhdudlaşdırılması  başa 



düşülür.    Ziyanlı  kontentlərlə  mübarizə  aparmaq üçün 

kontent  filtirasiyasından istifadə  olunur.  Bu metod həm 

şirkətlər tərəfindən, həm də ailələr tərəfindən istifadə edilir. 

Kontent filtiras

iyası  zamanı  müəyyən kodlarla 

arzuolunmayan kontent göst

ərilir və  İnternetdə  bununla 

üzl


əşdikdə  avtomatik bu tip kontentlər silinir. Belə 

proqramlarla  bağlı  əsas tənqid onunla əlaqədardır  ki,  bu 

kodları adətən proqramdan silmək olur. 

Microsoft  şirkəti Windows 7  əməliyyat sistemindən 

başlayaraq  valideynlərə  uşaqların  internetdə  zərərli 

saytlardan müdafi

əsinə və onları nəzarətdə saxlamağa imkan 



19 

 

ver



ən  “Windows  Family  Safety”  adlı  proqram  təminatı 

hazırlamışdır.  Bu  proqram  vasitəsilə  valideynlər internetdən 

istifad

ə  zamanı  bir  sıra  saytlara  qadağalar  qoya  və 



m

əhdudiyyətləri tənzimləyə bilərlər. 

Windows  ail

əsinə  məxsus olan Windows 10-dan 

əvvəlki  əməliyyat sistemlərində  təhlükəsizliklə  bağlı 

m

əsələlər  daha  çox  sonradan  yazılan  proqram təminatı 



vasit

əsilə təşkil olunurdu. Windows 10 əməliyyat sistemində 

is

ə  birbaşa sistemin üzərinə inteqrasiya olunmuş  “Windows 



Hello”  kimi proqramlar mövcuddur.  

Sür


ətli  informasiya mübadiləsi və  eyni zamanda 

şəbəkəyə  tez-tez daxil olma kompüteri  viruslardan müdafiə 

il

ə  yanaşı,  “məzmun bloku”-na (filtrləməyə) böyük ehtiyac 



olması  zərurətini  ortaya  çıxarır.  McAfee, Norton, Avg kimi 

m

əşhur  antivirus  proqramları  həm də  filtrləmə  ilə  bağlı  



funksiyalar

ı yerinə yetirir. 

McAfee Family Protection v

ə  Norton Family tipli 

proqramlar  vasit

əsilə də valideyn nəzarəti tam təmin olunur. 

Bu proqramlar 

aşağıdakı funksiyaları yerinə yetirir: 

 

Veb-sayt



ların  filtrlənməsi; 

 



Sosial şəbəkələrin filtrlənməsi; 

 



Axtarış saytlarının filtrlənməsi; 


20 

 



 

M

əlumatın  göndərilməsinə  və qəbul olunmasına  



       n

əzarət; 


 

Onlayn  



alış-satış  məsələlərinin təhlükəsizliyi və s. 

2015-ci ilin 

əvvəlində    Kaspersky Lab mütəxəssisləri  

t

ərəfindən 2014-cü il ərzində  istifadəçilər    tərəfindən 



kompüterl

ərə    İnternet təhdidləri  əleyhinə  istifadə  edilən 

"Parental Control module" 

(Valideyn  İdarə  Modulu)nu 

yenid

ən tətbiq edilmişdir  [12].  Əsas  məqsəd  uşaqların 



internetd

ə  üzləşdikləri təhdidləri müəyyən etmək və 

t

əhlükənin əsas mənbəyini üzə çıxarmaq idi. Məsələ ilə bağlı 



əsas nəticələr aşağıdakı kimidir: 

 



Uşaqları  bu  cür  təhlükələrə  qarşı  qoruyan  "Valideyn 

İdarə  Modulu"  il  ərzində  ən  azı  bir  dəfə  də  olsa,  4.88%  

Kaspersky Lab istifad

əçi kompüterlərində tətbiq edildi; 

 

T



əsadüfi pornoqrafiya istifadəçilərinin  yarıdan  çoxu 

(59.5%), internetd

ə  azartlı  oyunlar  oynamağa  meyilli 

olanların dörddə birindən çoxu (26.6%), hər beş istifadəçidən 

biri  saytların  bu  cür  xüsusi  silahlarına  qarşı  gələ  bilmir və 

t

ələyə düşür;  



 

"



Valideyn  İdarə  Modulu"  bir  il  ərzində  orta hesabla  

127 d


əfə Kaspersky Lab istifadəçiləri tərəfindən işlədilib; 


21 

 



 

2014-cü ild

ə  yalnız  10  ölkədə  kompüterlərin 

t

əqribən 65%  -  ində  "Valideyn  İdarə  Modulu"  tətbiq 



edilib; 

 



İstifadəçiləri belə təhlükələrlə daha çox qarşılaşan 

Rusiya, Hindistan v

ə Çin ilk üçlükdədir; 

 



Çin, Amerika, 

Almaniya,  İngiltərə  və  Rusiya bu 

cür t

əhlükəyə qarşı bu modulu ən çox və tez-tez tətbiq 



ed

ən ölkələrdir. 

T

əhlükədən qorunma metodlarından biri  "Sanitization" 



metodudur.  Bu metodun mahiyy

əti  həssas  məlumatların 

geniş  publikadan  gizlədilməsidir.  Adətən  çap  olunmuş 

materiallarda h

əyata  keçirilir, bununla bərabər günümüzdə 

onlayn  mediada v

ə kompüterdə də istifadə edilir. Məxfiliyin 

qorunması zamanı bu metod əsasən klassifikasiya olunmamış 

m

əlumatların klassifikasiya səviyyəsini azaldır.  



 

1.3. Uşaqların İnternetdə təhlükəsizliyi probleminə 

dair beyn

əlxalq çağırışlar 

İnternetdə  təhlükəsizlik  məsələləri  dünya  dövlətləri və 

beyn

əlxalq təşkilatlar  tərəfindən  narahatlıq  doğuran  bir 



problem  kimi  qarşılanır.  Eyni zamanda, bir problem kimi 


Yüklə 0,5 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə