Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi a. Bakixanov adina tariX İnstitutu



Yüklə 4,04 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/189
tarix24.12.2017
ölçüsü4,04 Mb.
#18030
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   189


AZƏRBAYCAN   MİLLİ   ELMLƏR   AKADEMİYASI 

 

A.BAKIXANOV   ADINA   TARİX   İNSTİTUTU 

 

 



 

 

AZƏRBAYCAN 

 

TARĠXĠ 

 

 

XIX əsr 

 

 



 

YEDDİ   CİLDDƏ 

 

IV CİLD 


 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

BAKI–2007 

 

 

 



 

 



Bu  kitab  “Azərbaycan  tarixi.  Yeddi  cilddə.  IV  cild”  (Bakı,  Elm,  1998)                                                                       

nəşri əsasında təkrar nəşrə hazırlanmışdır. 

 

 

 



 

Məsul redaktor:                         Mahmud Ġsmayılov 



                                                 AMEA-nın müxbir üzvü 

 

 



 

ISBN 978-9952-448-37-5 

 

947. 5402-dc22 

Tarix – Azərbaycan 

 

Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. IV cild (XIX əsr). 

Bakı. ―Elm‖. 2007. 504 səh. + 48səh. illüstrasiya. 

 

Cilddə XIX əsr Azərbaycan tarixinin əsas sahələri əhatə olunmuşdur. XIX 



əsrin başlanğıcında çar Rusiyası Şimali Azərbaycanı istila etdi, yurdumuzun şimal 

torpaqları  Rusiya  imperiyasının  tərkibində  qaldı.  Cilddə  istilanın  gedişi,  çar 

Rusiyasının  Şimali  Azərbaycanı  ucqar  müstəmləkəyə  çevirməsi  siyasəti,  xalqın 

ona qarşı mübarizəsi, ölkənin sosial-iqtisadi, siyasi və mədəniyyət tarixi, əsrin son 

rübündə  burada  kapitalist  münasibətlərinin  qərarlaşması,  bununla  əlaqədar 

sənayenin,  kənd  təsərüfatının  inkişaf  xüsusiyyətləri.  Soisal  dəyişikliklər,  siyasi-

ictimai  hadisələr,  eləcə  də  xalqımızın  millət  kimi  təşəkkül  tapması,  milli  şüurun 

yüksəlişi, Azərbaycan dili və mədəniyyətinin inkişaf mərhələləri işıqlandırılmışdır. 

 

 

 



 

©  ―Elm‖ nəşriyyatı, 2007 

 

 

 



 

 

 

 

 


GĠRĠġ 

 

―Azərbaycan  tarixi‖nin  dördüncü  cildində  XIX  əsrin  əvvəllərində  Şimali 



Azərbaycanın çar Rusiyası tərəfindən istilası, bu əsrdə onun sosial-iqtisadi, ictimai-

siyasi  həyatı  mədəniyyəti tarixi işıqlandırılır. Dövrün  mühüm  məsələlərini tədqiqi 

üçün,  əlbəttə,  tarixşünaslığın  istər  XIX  əsr,  istərsə  də  XX  əsrdə  əldə  etdiyi 

nailiyyətlərdən,  həmçinin  ilk  mənbələrdən  istifadə  olunmuşdur.  Biz  ilk  mənbələr 

dedikdə,  Rusiyanın  Mərkəzi  Dövlət  Tarix  arxivində,  Mərkəzi  Dövlət  Hərbi  Tarix 

arxivində,  Peterburq  MDTA,  Gürcüstan  və  Azərbaycanın  tarix  arxivlərində  XIX 

əsr  tariximizin  müxtəlif  məsələləri  üzrə  toplanmış  materialları,  həmçinin  çap 

olunmuş  mənbələri,  ilk  növbədə  on  iki  cilddən  ibarət  ―Qafqaz  Arxeoqrafiya 

Komissiyasının  Aktları‖nı,  bununla  yanaşı,  XIX-XX  əsrlərdə  Rusiya  və 

Azərbaycan tarixşünaslığının nailiyyətlərini nəzərdə tuturuq. 

Azərbaycan  çar  Rusiyası  tərəfindən    istila  edildikdən  sonra  rus  alimləri 

Azərbaycan  xalqının  XIX  əsr  sosial-iqtisadi,  siyasi  və  mədəniyyət  tarixini  tədqiq 

etmək  sahəsində  müəyyən  işlər  görmüşlər.  Bu  alimlərdən  İ.N.Berezinin  1849-

1852-ci  illərdə  nəşr  olunmuş  ―Dağıstan  və  Zaqafqaziya  səfəri‖  əsərini  qeyd 

etməliyik.  S.B.Bronevskinin,  O.Yevetskinin,  B.Zubovun,  Y.A.Qaqameystürin, 

Q.E.Startsevin,  V.Simonoviçin,  S.D.Perşkenin,  A.Brilinskinin,  İ.L.Seqalın, 

N.A.Petrovun,  V.İ.Masalskinin  və  başqalarının  özündə  Azərbaycanın  XIX  əsr 

tarixi  məsələlərini  əks etdirən əsərlərini də göstərməliyik. Azərbaycanın XIX  əsrə 

qədərki,  həmçinin  XIX  əsrin    əvvəlləri  tarixinin  bəzi  məsələlərini  özündə 

cəmləşdirmiş əsərlərin –  ―Qarabağnamə‖lərin  müəllifləri Mirzə Yusif Qarabağini, 

Mir  Mehdi  Xəzanini,  Mirzə  Adıgözəl  bəyi,  Mirzə  Camalı,  Əhməd  bəy  Cavanşiri, 

Məhəmməd  Baharlını  da  unutmamalıyıq.  Bu  dövrün  belə  tarixçilərindən 

danışarkən  Abbasqulu  Ağa  Bakıxanovun  ―Gülüstani  –  İrəm‖  kitabını  və 

əsərlərində  XIX  əsrin  I  yarısı  tariximizin  bir  sıra  məsələlərini  əks  etdirən, 

Dərbənddə  doğulmuş,  Qazan  və  Peterburq  Universitetində  işləmiş  Mirzə 

Məhəmməd Əli Kazım bəyi xüsusilə qeyd etməliyik. 

XIX  əsrin  sonu  –  XX  əsrin  əvvəllərində  Peterburqda,  Rusiyanın  digər 

şəhərlərində  yaşamış  tarixçilərdən  İ.Q.Butkovu,  V.A.Pottonu,  N.F.Dubrovini 

göstərmək  lazımdır.  Onların  əsərlərində  Azərbaycanın  XIX  əsr  siyasi,  sosial-

iqtisadi tarixinin bir çox məsələləri öz əksini tapmışdır. 

XIX əsrin 50-ci  və sonrakı illərində  yaşamış, o dövrün  mətbuatında XIX 

əsr  Azərbaycan  tarixinin  bir  çox  məsələlərinə,  xüsusən  Azərbaycan  şəhərlərinin 

tarixilə  bağlı  məsələlərə  toxunmuş  Kərim  bəyi,  Səfiyev  Mirzə  Məmmədəlini, 

Vəlizadə  Mirzəni,  Cəlal  Əfəndini,  Həsən  bəy  Bağırovu,  N.Qiyasbəyovu, 

M.Quliyevi, Rəşid bəy Əfəndiyevi, M.A.Şaxtaxtinskini, Mir Həşim bəy Vəzirovu, 

M.Əfəndiyevi,  F.  Və  Z.Sultanovları,  M.Mahmudbəyovu,  H.Minasazovu, 

A.M.Mehmandarovu,  T.Bayraməlibəyovu  göstərmək  olar.  Xalqımızın  görkəmli 



Yüklə 4,04 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   189




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə