ABDAL QASIMIN LƏTİFƏLƏRİ
346. İTMİŞ EŞŞƏK
Gediv erməninin eşşəyin oğurruyuf gətirif, meşədən odun daşıyır. Eşşəyin də əyağına krasqa vuruf. Krasqa vıranda bilimmir, eşşəh tanınmır.
Erməni deyiv:
– Ara, Qasım, bəs eşşəyimi itirmişəm.
Deyiv:
– Ə, sənin eşşəyini kim aparır?
Eşşəh də bının eşşəyidi e, yühlü gəlif.
Deyiv:
– Ə, sənin eşşəyin nətəər eşşəyidi?
– Vallah, deyir, bının əyağındakı o şey olmasaydı, deyərdim, mənim eşşəyimdi.
Deyiv:
– Ə, sənin başın xarav oluf, nədi? Bir aydı bı eşşəyə minirəm.
Bu da eşşəyin itirdiyi om beş gündü. Deyiv:
– Canın üçün, get, eşşəyını tafsam əgər, görsəm, yüz fayiz sana qaytarajam.
Eşşəyi üç ay işdədənnən sora çağırıf bını, uje əyağının rəngi gedif. Deyiv:
– Ə, eşşəyıı tapmışam, nə verirsən, eşşəyi verim saa?
Əlavə də ermənidən eşşəyin pulun alıf, onnan sora eşşəyi verif.
347. AĞZI BELƏ YER DEYİL?
Bir dəfə də kəndə çuma xəsdəliyi düşüf, vəba. Gündə nə qədər adam qırılırmış. Deellər ki, Abdal Qasım, sən ağıllı adamsan, get qəbirsannığa. Qəbirsannıxda dayangınan. Biz gəlif deyəjiyih ki, ay adam, hey (güya səni tanımırıx da), ay adam, hey, ay adam, hey. Sən də onda hay verginən. Biz saa deyəjiyih ki, orda yer var? Meyit gətiririh onu basdırmağa. Sən də denən ki, yox. Allahın bizə yazığı gələjəh, bu ölümün qarşısını alajax. Deer:
– Yaxşı.
Bu gedir biraz veyillənir, hərrənir, görür kü, meyit gətirillər. Bular əyaxların saxlıyıllar:
– Ay adam, hey, ay adam, hey, kimsən?
Deer:
– Nədi, nə isdiyirsən?
Deer:
– Meyit gətiririh. Orda yer olajax bu meyidi basdırax?
Deer:
– Ə, korsan, ağızı belə yer döyül? Nə qədər desən, boş yer var.
348. CİNƏ DÖNMÜŞ EŞŞƏK
Gənə bir dosdu olupbuş. Erməni dosdu olufdu. O bunun öyünə, bu onun öyünə gəlif gedillərmiş. İndi buna hörmət eliyif yola salır. Bu duruf ayınnan-oyunnan qoyuf eşşəyin yedəyində çəkir. Da dosdular dana. Meşənin içiynən bir cığır var, oroynan gedəjəh. Bu tərəfdən hərrənif gedif ağacın divində gizdənir. Görör kü, budey, dosdu gəlir. Daldan eşşəyin noxtasını alıf öz başına keçirif, eşşəh yühlü, nəyi var, hamsı otduya-otduya qalıf orda. Bu da geri baxmer. Elə görör kü, noxta bərhdi, elə bilir, eşşəhdi. Meşənin içiynən gedənnən sora bu yuxarıya gedejəh, Avdal Qasımın da yolu bu yanadı. Əyağın diriyir yerə, getmir, dirənir bu.
– Çu, çu.
Baxır görör, ə, çu nəəzer? Bu, bir adam şəklində bir şeydi. Eşşəh yoxdu. Bu nə hak-hesafdı? Nətəər qorxursa, əlindəki noxdanı da tulluyur, elə o meşeynən qaçır.
Bir müddətdən sora gəlir Qasımgilə. Gəlif baxır ki, bunun eşşəyi bunun qapısındadı. Belə baxır. Deer:
– Aşna, ə, Vallah, elə bu eşşəh mənim o cin olan eşşəyimə oxşuyur.
Deer:
– Ə, nə danışırsan?
Başdıyır bu əhvalatı söyləməyə ki, bəs belə, meşədə gedirdim, gördüm eşşəh cinə dönüf.
İndi erməni adam oluf.
349. ABDAL QASIMIN GƏBƏNİ APARMASI
Deməh, Abdal Qasım bir erməni tanışının evinə gedir. Onun evində bir kilimə, gəviyə gözü düşür. Deer, ə, mən bunu nətəər eliyim? Mən nə cür eliyim munu aparım? Nətəər olsun, oğurrayajam onu. Həə. Özü də erməniyə deer. Deer:
– Erməni, gəvədən xoşum gəliv, onu ver maa.
Deer:
– Ə, yox, onu filankəs verif.
Deer:
– Sən öl, aparajam.
Nə qəddər eliyir, deer:
– Ya bu axşam, ya səhər bunu aparajam. Bax vaxdını da deyirəm. Aparsam, mənimdi.
Deer:
– Hə, yaxşı.
Nəysə, bu gedir. Erməni də deer:
– Əşi, da bu getdi.
Munun da iki dənə yaxşı iti varmış, erməninin. Bu, iti açıx qoyur. Bu Avdal Qasım gəlif baxır ki, ə, bu kopoolunun ermənisi iti açıx qoyuf. Bə mən içəri nətəər girəjəm? Ayna, bayna. Gəlir. Deməh, səvət gedif gətirir, iki dənə səvət. Səvətin içinə ət qoyur. Qəlbidən salleer. İt gəlir, səvətə girəndə dartıf iti bağlıyır yuxarıda. İtin ikisini də bağlıyır ağaşda. Arxayın girir evə. Girir o evə baxır, bu evə baxır. Görür ki, ə, arvadnan kişi ikisi də gəvənin üsdə yatıflar. Bunu çəkəjəh, bular biləjəh də. Çox fikirrəşir. Ayna-bayna. Bu da paltarnı soyunur. Girir ikisinin arasına. Həə. Nəysə, bu kişi elə bilir arvatdı. Arvad elə bilir kişidi. Qavax kişini palazın üsdünnən aşırır. Bu elə bilir ki, arvad eliyir. Sora da arvadı palazın üsdünnən aşırır. Bu da elə bilir, kişidi dana. Buların birin sağa, birin sola aşırdır. Gəvəni götürür, aradan çıxır. Tezdən durullar ki, bunun hərəsi bir tərəfində yatıf. Gəvə də yoxdu. Başa düşür ki, Avdal Qasım gəliv aparıf.
350. KURTKA DA MƏNİMDİ
Avdal Qasım fermada qonşusunnan heyvan alıf. Bir neçə heyvan alıf ha. Üsdən xeyli vax keçir. Qonşu görür kü, bı nə heyvanı qaytarmır, nə də pulu vermir. Bınnan tələb eliyir ki, bı heyvanı qaytar. Bı da deyif kin, qaytarmıram da, vermirəm. O da deyif kin, mən səni atın qabağında aparajam hökümətə. Bərk də yağış yağırmış. Bu, atın üsdə gedirmiş, bunu da salıf qabağına da. Yağış yağa-yağa bılar yol gedillər. Avdal Qasım deyir ki, Allah öyünü yıxsın, sən atın üsdəsən, mən də çılpax. Heç olmasa, o kurtqanı ver, əynimə geyinim. Bı da yazığı gəlir, kurtqanı çıxardıf verir. Əyninə geydirif, aparıf hökümətin qabağına bunu. Bu sayıf ki, bir dəfə əlli qoyunumu aldı, bir dəfə yüzün gəldi aldı, bir dəfə om beşin aldı... Belə danışıf. Həqqətən də, alıpbış ha bınnan. Deyif kin, ay hökümət, indi bax bu sahat deyəjəh ki, bu əynimdəki qurtqa da mənimdi. Deyif kin, ə, mənimdi dana, bəyax verdim. Deyif ki, ə, yalan danışırsan. Daa bırda elə vəzyət yaranır ki, qonşuya inanan olmur. Avdal Qasım bu dəfə də bu fırıllaxnan canını qurtarır.
ŞAHPƏLƏNGİN LƏTİFƏLƏRİ
351. MƏN KORA HEYVAN SATMIRAM
Camahat dağa gedəndə bu Qala yoluynan gediflər (Şuşuya Qala deerdilər). Laçınnan keçif gedirdilər. Şahpələh də bir-iki erkəh götürüf, aparıf bazara satmağa. Bu Qala dəllalları da gəlillər, bu kişinin yanınnan keçiflər ayna-bayna. Deer:
– Ağsakqal, bu toğluları neçiyə verirsən?
Deer:
– Ə, mən kora heyvan satmıram.
Deer:
– Niyə bizə kor dedin?
Deer:
– Sən korsan ki, erkəyi toğlu görürsən.
352. ÇİST, ÜSTÜNDƏN LAP BİR DƏ ÇİST
Şəpələy kişi gedif bazara. Çəhməçi rus varmış, çəhmə mazdıyırmış.
– Çist, ay çist.
Ruçça deer də, yəni gəlin təmizdiyim əyakqavınızı. Şəpələy kişi də “çist” sözünü eşitməhdən əsəfləşir. Gətirif bir onnux qızıl qoyur bunun qavağına, deer ki, mən bu bazardan çıxana qədər o “çist” sözünü demə. Deer, çəhməçi bu onnuğu götürür, qoyur cibinə. Deer:
– Ə, bura bax. Sən büyün gəlmisən, maa bir onnux qızıl verirsən. Mən camahatımı çağırıram. Bu mənim işimdi. Çist, üsdünnən lap bir də çist.
353. BAŞINDAKI PAPAĞA BAX ...
Bir dəfə də gedif Ağdamda papax almağa. Görüf bir yaxşı papaxdı. Götürüf baxır ayna-bayna.
– Yaxşı papaxdı. Neçiyədi?
– Altı yüz manata. (O vax da köhnə pulnan oluf də yəqin).
Deer:
– Ə, bu, nə papaxdı bu qiymətə verirsən?
Papağı atır ayna. Sən demə, Şahpələh kişi də dağdan gəlif, başında papağı. Papağın da tükü gedif, dərisi qalıf. Deer:
– Ə, bir başındakı papağına bax, sora mənim papağmı bəyənməginən.
İNGİLİS KİŞİNİN LƏTİFƏLƏRİ
354. KİRKİRƏ
Bizdə də baməzə insannar olufdu. Bizdə İngilis kişi olufdu. İbrahimov İngilis Abbas oğlu. Çox baməzə insan oluf. Bınnan qabax kirkirə deyərdilər. Duz üyüdən. Erməni gedirmiş, İngilis bının qabağın saxlıyıf. Həmməşə o da gətirif kirkirə-zad satırmış Azərbaycan kətdərində. Deyif:
– Dədəm deyif ki, bir dənəsin onun gətisin bizə.
Dədəsinin də məlumatı olmuyufdu. Erməni də gedif uzaxdı dana. Zulumnan gətirif çıxartdırıf. Deyif:
– Abbas, Abbas!
Abbas çıxıf. Deyif:
– Bəs sənin oğlun demişdi, kirkirə gəti. Mən də gətimişəm.
Deyif:
– Əşi, mən axı heylə söz deməmişəm.
İngilisdən soruşuf. Deyif:
– Əşi, demişəm, elə allatmışdım onu.
Abbasın əlacı kəsiliv alıfdı bını.
355. GEYİŞMƏ DƏRMANI
Bir dəfə də bizdə xəsdəxanada yatıf İngilis. Kənt təsərfatı şöbəsinin böyüyü varıydı bizdə. Erməniymiş bu da. Onun atasıynan bir xəsdəxanada yatırmış. Bının əyax barmaxlarına geyişmə düşüf. İngilis kişi bı erməniyə deyif:
– Əşi, bı dava-dərman sana köməy eləmiyəjəh, nəyə yatmısan, ağsakqal kişisən?
Deyif:
– Bə, İngilis, neyniyim?
Deyif:
– Get yanmamış əhənk taf, əyağını qoy əhəngin içinə, suyu da tök içinə. O, sənin əyağını sağaldajaxdı.
Yanmamış əhənk də adamın əyağın məyf eliyir e. Bişirir e o sahat. O da oğluna deyir ki, İngilis deyir ki, yaxşıdı əhənk. Maa belə məsləhət görüf, bala, mən gediv onu eləməliyəm.
ERMƏNİLƏRLƏ BAĞLI YARANAN LƏTİFƏLƏR
356-358. ÖLƏN SİZDƏN OLSUN ...
Ermənidə yas düşəndə bizim camahat həmməşə gediv olların yasında işdirak eliyirdilər. Suqra addı arvat varıdı. Yaxşı ağı deyəniydi. Erməni yasdarında deyirdi kin:
Ölən sizdən olsun,
Yeyən bizdən olsun.
Bel-kürəh bizdən olsun.
Arabalar qoşulsun,
Meyitdər daşınsın.
Ollar da deyirdi:
– Maddax, de, başına dönüm, de, yaxşı deyirsən.
Ama biz deməmişih ha, o qoja arvatdarımız deyif. Rəhmətdih Göhər arvat deyif, Səhər arvat deyif. Zalım qızdarı aşığıydılar elə bil.
357.
Əhbər kişi varıydı, Allah rəhmət eləsin, ölüfdü. Muğamat oxuyanıdı. Bu erməninin yas məclisdərində də gərəh muzıka, xanəndə ola. Əhbər kişi oxuyurdu, deyirdi:
Qırılan sizdən olsun,
Yeyən-içən bizdən olsun.
Bını muğamatnan deyərdi Əhbər.
Bizdə beş-altı adamıydı, ollarda ölü düşəndə kef eliyirdilər. Həmən bizim o adamlar, məsələn, İngilis dediyim, Paşayev dediyim, ollarda ölü düşəndə bıllarda toyuydu.
– Əşi, nədi?
– Yeyiv-işməhdi.
Olların da yeməy-işməyi yaxşı olur axı. İçgi-zad olur. Bütün günü gediv orda yeyiv-içirdilər. Əhbər çox olların toyların aparırdı, öz də çox yaxşı aparırdı. Özü də həm toyların aparırdı, həm də vayların. O yerə kimi onun oxumağın sevirmişdər ki, deyirmişdər, bizim ən əzizimiz öləndə Əhbər gəlsin, onun üsdündə oxusun. Yanı bı oxuyanda daha da ollara təsir eliyirmiş. Deyirdim:
– Əhbər dayı, nətəər oxuyursan?
Deyirdi:
– Məllim, gedirəm oxuyuram. Deyirəm ey:
Ölən sizdən olsun,
Basdıran bizdən olsun.
Yeyən-içən bizdən olsun.
358.
Yas yerinə gediflər. Deer ki, indi Ziveyda addı bir arvat varıdı Qaradağlıda. Allah rəhmət eləsin, öldü. Yaman ağlağanıdı. Bir yerə gedəndə həməşə onu aparırdılar. Ziveydə gəlif yuxarı başa addadı. Bu ermənilər də başa düşmür dana. Erməni ölüsünün yerinə gedif. (Onda Allah uzax eləsin, bizimkilər ölürdü. Olar bizimkilərin yerinə gəlirdi, biz olarınkının yerinə gedirdih. Heyləydih e. Ayrı-seşkilih yoxudu). Olarınkının biri traxtır aşıf, altında qalmışdı. Deer ki:
Lalələr dizdən olsun,
Biçilsin, dizdən olsun.
Ay Naxış kirvə, ölənnər sizdən olsun,
Ağlıyan bizdən olsun.
– Başına dönüm, Zibeydə, de, başına dönüm. Birin də de.
Da bilmir axı nə deer bu. Aralığa qatır, qarışdırır bular. Başa düşən yoxdu axı buların hamsı. Görüf bular elə yaxşı da desə, deer başına dönüm, de, pis də desə. Heş nə başa düşmüllər axı.
359. ELƏ SƏN DƏ ÖLSƏYDİN LAP YAXŞI OLARDI
Ermənilər də bizim addardan qoyurdular. Rəsul adında biri olufdu. Temirnən gediflər Yerevana. (Rəsul ermənidi, Temir azərbaycannı). Maşını dal-qavax sürüllər. Dal-qavax gedəndə Temirin sənədinə baxıflar. Deef:
– Hə, azərbaycannıyam.
Nəsə, sənədinə baxıllar. Deeflər:
– Keç.
Bu erməniyə deeflər:
– Sənin sənədin?
Baxıflar ki, adı Rəsuldu. Deef:
– Ə, sən ermənisən?
Deef:
– Erməniyəm.
Deef:
– Bə niyə adın Rəsuldu?
Qayıdıf ki, bəs mənim neçə qardaşım oluf, ölüfdü. Sora da məni müsəlmanın qucağna qoyuflar. Kopoolunun ermənisi qayıdıf ki, elə sən də ölsəydin lap yaxşı olardı.
360. ÖZ MALIN KİMİ YE
Bir Eldar vardı. Deməh, Kinkor addı bir erməni də vardı. O, bir yaxşı heyvan saxlıyır, bir qoç saxlıyır qapısında. Kinkor da bağda işdiyir. Eldar da oğruydu. Baxır, bu qoçdan xoşu gəlir. Erməni kopoolu da deməh, tənəyi kəsdihcən (tənəh kəsilən vaxdı), böyründə kəndir, əlində aparırmış. Uzaxbaşı bir-iki dənə, üş dənə stolba gedənnən sora gəlif hörüyü dəyişirmiş. Yanınca aparır. Bu Eldar onu güdür. Hərriyir ayna-bayna. Belə bekara ayna gedəndə ipi açır, qoçu aparır. Gətirir, bəridə kəsillər. Fermada. Kavavı-zadı döşüyüllər. Bir də görür kü, Kinkor qarğ oluf. Yüyürür ayna-bayna.
– Ə, erməni, nədi, noluf?
Deer:
– Ə, bə bir qoç gətimişdim.
Deer:
– Hə, görmüşəm.
– İndi yoxdu.
Deer:
– Ə, erməni, ona evdə yem-zad verirsən?
Deer:
– Hə.
Deer:
– Ə, canınçün, onda qoç odey, evdədi. Ə, getginən, evdədi.
Bu qayçısını-zadı atır, qaçır evə. Gedir, görür evdə qoç nə gəzir? Bir də kor-peşman gəlif. Bu gənə oturuf burda. Kavaf yeellər. Nəysə, gəlif.
– Ə, Kinkor, noldu?
– Ayə, yox, ay Eldar, getdim, orda olmadı.
Deer:
– Ə, canınçün onda yolda ələ keşdi o. Ə, gə bəri.
– Nədi, ə?
– Gə bir tikə çörəh yeginən.
Gəlif oturanda belə baxır, baxır, ə, elə orda biraz zəhər var, qoy gedim onu da gətirim, arax var. Gətirif öz arağıynan başdıyıflar işməyə. Deer, arada Eldar qayıdır ki, ə, narahat olma, öz malın kimi yeginən.
361. BİZİM ONDA NİŞANAMIZ VAR
Hadisələr vaxdı direkdor iclasına çağırıflar bizi Martunidə. Mən də məytəf direktoru işdiyirdim. Getdim gördüm ki, direkdurrarın hamısının yaxasında Andranikin şəkli. Hadisələr təzə qızışır. Oturanda dedim:
– Nədi ə, bu? Hamınız Andranikin şəklin vuruf gəlmisız?
Qayıtdı ermənicən dedi ki, Həsrət məllim o sahat Andraniki tanıdı.
Dedim:
– Niyə tanımıram, ə? Bizim onda nişanamız var. Türklər onun qulağın kəsif də.
Elə bil, ojağın üsdünə su səpdin. Direxdur iclasında, deməh otuz dokquz kəndidi. Onun dördü azarbaycannı kəndiydi, qalanına erməniləri yerrəşdirif erməni kəndi eləmişdilər. Otuz beşi erməniydi. Qaradağlıydı, Kurapatkinidi, Muğannıydı, Əmralılarıydı, Xocavəndidi – beş azarbaycannı kəndi qalmışdı orda. Qalanı erməniydi. Elə bil, üsdərinə su səpdilər. Sora maarif şöbə müdürü varıydı, çağırdı məni ki, Həsrət məllim, o nə söz-söypətiydi, elədin? Dedim:
– Ə, nə söypətdi? Sizin xoşunuza gələr biz heylə Soltan bəyin şəkilin yaxamıza taxax, gələy oturax direxdur iclasında? Siz də Andranikin şəklin niyə yaxanıza taxırsız?
Mənə dedi ki, qızışdırırsan aranı, belə eliyirsən, elə eliyirsən. Dedim:
– Da indi söypətidi, ollar dedi, mən də dedim.
Sora mən də çalışdım ki, Soltan bəyin şəklin tapım. Soltan bəyin şəklin mən də böyütdürüm, aparım verim kopya eləsinnər, bizim adamlar da Soltan bəyin şəklin yaxalarına sancıf otursunnar. Onnan ötürü getdim o vaxdı Laçına. O vaxdı Laçına getməh mümkün də dəyildi. Laçına getdim, hər yeri axdardım, Soltan bəyin şəklin tapbadım. Deməy, ollar heylə saxlıyır, bizdə də tarixi bax belə saxlıyırdılar.
MÜXTƏLİF MÖVZULU LƏTİFƏLƏR
362. TEYMURLƏNG VƏ DƏLLƏK
Deyir, Teymurləngin üzündəki ziyillərin balacası fındıx boydeydi. Bunun özünün dəlləyi varmış. O dəlləy ölür. Dəlləy ölənnən sonra bu car çəkir ki, hansı dəlləh mənim üzümü qırxsa, kəsməsə, ona özü ağırrıxda qızıl verəjəm. İndi bir kasıf varmış, çox əldən düşmüş kasıfmış. Deyir:
– Ay arvat, mən gedirəm Teymurləngin hüzuruna. Ya onun üzün qırxajam, ya onu öldürəjəm. Bu camahatın canın onnan qutarajam.
Deyir:
– Əşi, sən üz qırxansan? Qoyginan orda otusun.
Deyir:
– Yox, dimmə.
Bir dəryaz aparıf dəmirçiyə verir ki, bu dəryazı balaja ülgüc kimi qayır, yaxşı itilə. Bunu elə itilə, yaylığı göydə atıv altına verəndə yaylığı iki bölsün. Həylə itilə bunu. Bu dəmirçi bunu itiliyir, düzəldir, verir buna. Buna verənnən sora bu götürür bir də bir kəndir aşırır belinə, gəlir Teymurləngin hüzuruna. Xidmətçilərdən biri girir Teymurləngin yanına deyir ki, şah sağ olsun, bəs bir kəççi gəlif, Vallah, əlində kələntərdi, çiynində də kəndir gətirir, deyir ki, mən Teymurləngin çağrışına gəlmişəm, üzün qırxmağa. İndi onu buraxım? Deyir:
– Burax gəlsin.
Buraxır, görür, əə, sən öl, çiynində bir topa kəndir, bu, heş dəlləyə oxşamır. Deyir:
– Əşi, mənim əmrimi eşitmisən?
Deyir:
– Həə.
Deyir:
– Nətəərdi mənim əmrim?
Deyir:
– Sənin üzünü qırxsam, özüm ağırrıxda qızıl alajam. Qırxmasam, üzünü kəssəm, boynumu vureyssən.
Deyir:
– Onu bilirsəmmi?
Deyir:
– Həə.
Deyir:
– Başda.
Deyir:
– Usdolu gətir, otur.
Stolda oturur. Bunu kəndirnən başdıyır sarımağa stola. Deyir ki, bu nədi, bunu niyə sarıyırsan? Deyir:
– Mənim usdam örgədif ki, tərpəmməsin. Müşdərini stola sarıyın ki, tərpəmməsin. Kəsərsən üzün. Ona görə sarıyıram ki, üzünu kəsmiyim.
Bunu bərk sarıyır, qayıdıf başdıyır. Çörəh verən, – deyir –, Allahdı. Bu bir yol kələntəri bir yol burdan uzadır, bir yol da burdan. Bunun üzün təmiz qırxır, kəsmir. Kəndiri başdıyır açır, bunu buraxır. Buraxanda bu Teymurləng buna deyir ki, get bir qurvan kəs. Deyir:
– Ona görə ki, üzümü kəsmədin. Kəssən, boynunu vurajeydim.
Deyir:
– Get, birini də sən kəs.
Deyir:
– Mən niyə?
Deyir:
– Ona görə ki, səni kəndirnən sarımışdım, üzünü kəssəm, o sahat boynunu da kəsəjeydim.
363. MƏN HƏLƏ QARĞAMAMIŞAM
Deyir, Məhəmmət Peyqəmbər başında əmmaməsi yolnan gedirmiş. Bir dələduzun biri deyir ki, deyillər, bı peyqəmbərrər qarğıyanda qarğışı o sahat tutur. Sən öl, gedirəm, onun əmmaməsin vırıp salajam, görüm o maa neynijeyəh? Daldan çatır, bının əmmaməsin belə vırır, əmmaməsi belə yumalanır düşür yerə. Bir yeddi-səkgiz qədəm getmiş, getməmiş yıxılır, ağzı partdıyır.
– Allah, öldüm, Allah, öldüm. Ya Məhəmmət Peyqəmbər, bıra gəl, öldüm. Ya Məhəmmət Peyqəmbər, bıra gəl, başına dönüm, əyaxlarınnan öpüm.
Deyir:
– Bala, Vallah, mən hələ qarğamamışam. Yeddi il bınnan qabax bir yazığ arvadın pəyəsinə girmisən. Təh, bircə inəyi varıdı, o inəyi götürmüsən pəyədən, oğurramısan. Bir ləyən götürüp gedib inəyi sağmağa, gedip görüp kü, nə inəh var, nə balası. Deyif, buy, Allah-taala, mənim inəyimi aparanın beli yeddi yerdən qırılsın. Onun qarğışı tutuf səni. Hələ mən qarğamamışam.
364. AT SUYU GÖRÜR, SU DA ATI
Qonax gedif bir evə. Çox deeflər ki, çörəh ye, çörəh ye. Qonax toxumuş yəqin. Yemiyif, ya utanıf yemiyif. Deef ki, mana nə çox üz vurursunuz ey, at suyu görür, su da atı görür. Fışdırıx nə lazımdı? Yanı ki, mən çörəyi görürəm, çörəh də məni görür. Da maa təhlif nə lazımdı?
365. ARADA TULLANMAQ DA LAZIMDI
Tülkü dağın başında yatır ki, quşdar gələndə tutsun. Quşdar da dağın başında gedəndə xeylax aşağıdan uçullar. Ağzın da açıx qoyur ku, ağzımı açıx qoyajam, quşun biri gəlif düşəjəh də ağzıma. Bir gün, iki gün. Görür, aj qaldı. Bir də quş gələndə tullanıf birin tutur. Qayıdır ki, yox, arada bir tullanmax da lazımdı.
366. MƏN ƏR GÖRDÜM?
Uşağ anasınnan xəvər alır ki, ay nənə, necə ərə getmisən? Deyir:
– Ədə, ər gördüm? Mən yazıx nə gün gördüm?
Deyir:
– Ə, sən dayımın canı, bir düzün de görüm, neçəsinə getmisən?
Deyir ki, yaxşı, qoy deyim sana, gör neçəsinə getmişəm.
Deyir:
– Hə, de.
Deyir:
Əhmədalıynan Piralı,
On ikisinə getmişdim onnan irəli.
Alma satan, qoz satan,
İrəhmətdih sənin atan,
Bir də bı cəhrənin divində dombalıf yatan.
On səkgizinə gedif, hələ deyir, mən ər gördüm, nə gün gördüm ki?
367. ALMAĞA ÖYRƏNİB
Deer ki, bir seyidi su aparırmış. Sel aparıfmış. Tökülüflər. Deeflər:
– Ə, əlini maa ver, çıxardım.
Vermiyif. Biri yaxınnaşıf deef:
– Ə, olar almağa örgənif e, verməyə yox.
Qayıdır ki, buna:
– A seyit, əlimi al, səni çıxardım.
Seyit tez əlini uzadıf.
368. BİR MANAT VER, BİRİNİ DƏ DEYİM
Dədə Ələsgər bir məclisdə çox bağlamalar deef, açıf, ayna-bayna. Bir uşax deef:
– Bir sual verə bilərəm?
Deef:
– Deginən.
Qayıdıf ki, aşıx, o nədi, həm bilirih, həm bilmirih? Həə. Nəysə, bu, saz qoltuğunda sağa gedir, sola gedir, cavabını tapa bilmir. Fasilə olunur. Bu, uşağı çağırır. Deer:
– A bala, bəyax nəydi o? Nə sualıdı dedin? Ala bu bir manatı, onu maa deginən.
Pulu verir muna, bir manatı. Deer:
– Aşıx, burda nə var ki? Billih öləjiyih, ama bilmirih nə vax öləjiyih.
Məclis başdıyanda bu aşıx bir də sazı götürür. Başdıyır:
– O uşax necə oldu, o uşax necə oldu?
Deeflər:
– Burdadı.
– A bala, bəyax sən maa bir sual vermişdin, indi onun cavavın verim.
Cavavın verir. Qutaranda deer:
– Aşıx, bir manat ver, birin də deem.
Uje burda açılır ki, buna pul verif bunun cavavın alıf də.
369. KƏSİB SONRA SAYIRLAR
Dooşan ağlıya-ağlıya gəlir ayının yanına ki, bəs təzə meşiyə müfətdiş qoyublar. Deer:
– Nədi?
Deer:
– Kimin dört dənə qulağı var, kəsillər.
Başına bir şillə vurur, deer:
– Sən niyə ağlıyırsan? Sənin iki qulağın var, sən niyə ağlıyırsan?
Deer:
– Heylə döy e, kəsillər, sora sayıllar.
370. HƏŞDATDANDI
Deyir, biri gedib həkimə. Deyif ki, həkim, buram ağrıyır. Deyif:
– Həşdatdandı.
Deyif:
– Qolum ağrıyır.
Deyif:
– Həşdatdandı.
Deyif:
– Qıçım ağrıyır.
Deyif:
– Həşdatdandı.
Bu dedihcə, bu deyib həşdatdandı. Bu bir dənə qayıdıb deyib:
– Bəbəbəbə.
Deyib:
– A kişi, o da həşdatdandı.
İndi bizimki həşdatdandı, qızım. Beynimizə gələndə, yadımıza düşəndə deyirih. Yadımıza düşmüyəndə, qutardı getdi.
371. MİNMİŞDİM Kİ, DÜŞƏM?
Muxdar kişi kəntdən xeyli aralı mal otarırmış. Kətdə də maşının az-az olan vaxdarı (Allah hamısına rəhmət eləsin) Şükür adında bir yüh maşını sürən kişi varıdı. Şükür gəlir, kabinada oturan adam var bunun yanında. Muxdar da kəndə gəlirmiş. Bunun yanında saxlıyır ki, Muxdar minsin maşına. Kabinada oturan var, bı artıx aydın məsələdi ki, yüh yerinə qalxmalıdı. Saxlıyır ki, Muxdar minsin. Muxdar da özünnən əvvəl dəyənəyini atır maşına – çomağını. Çomağın takqıltısınnan Şükür kişi elə bilir ki, Muxdar hopbandı düşdü kuzuya da, yüh yerinə, maşını tərpədir. Maşını tərpədir, Muxdar da bir az orta yaşın keşmiş kişidi, bir azca da ağır adamıdı. Bu da tutuf maşının bortunnan, yük yerinin arxasınnan sallaşır. Dört-beş klometir torpax yol, özü də yayın günü, bütün toz-torpax da vurur geriyə. İndi gəlir bu, Muxdar kişinin evinin arxasında saxlıyır Şükür. Şükür kişi saxlıyır:
– Muxdar, düş.
Muxdar kişi düşür, tozun-torpağın içində gəlir, deyir:
– Allah evıı yıxsın, mimmişdim, düşəm?
Deyir:
– Ə, nətəəri?
Deyir ki, bəs belə. İndi bizim kətdə kimin yanında desən, “mimmişdim ki, düşəm?”, o dəyqə bilir ki, həmin hadisədi.
372. PİYAN OLDUM
Bayandur dayı deerdilər. İndi də durur. Onun başına çox işdər gəlif. Bir dəfə gəldi bizə, qardaşım əsgərriyə gedirdi. Hələ yanı müharbə dövrü döydü. Gəldi bizə. Bu da axı içgi-zad içən döyüldü, içgiynən arası yoxdu. İndi Koka-kola, Fanta-zad da yoxudu onda. Bir dənə limanat varıydı. Bizdə də rəhmətdih Qabil oturmuşdu. (O da yeyiv-içən oğlanıydı. Şəhit oldu). Rəhmətdih Qabilə dedi kin, ə, sənin yanında oturmuram. Dedi:
– Yox e, Bayandur dayı, saa limanat süzəjəm.
Bayandur dayı birin işdi, ikisin işdi limanatın. Çölə çıxanda buna belə elədi (söyləyici atasına işarə edir – top.):
– Ə, Yaşar, limanatdan nə qədər işdimsə, piyan oldum e.
Limanata arağ qatışdırıf uşaxlar.
Dostları ilə paylaş: |