Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu dəDƏ qorqud elmi-ədəbi toplu

95

2012/

IV

mdarla bağlı mövzuların arasındakı ortaq cəhət lərin ən mü hüm səbəbidir. 

Arxaik dünyagörüşə görə hökmdar həm də kahin funksiyası da şı mış -

dır. Amma bu artıq başqa bir bir söhbətin mövzusudur…

İşin elmi nəticəsi. Təhlil edilən materiallar göstərir ki, ayrı-ayrı xalq -

ların şaha münasibəti eyni olmuşdur. Bu, həm mifik görüşlərdə, həm də

ta rixi faktlarda aşkara çıxarılmışdır.

İşin  elmi  yeniliyi. İşin  elmi  yeniliyi  tədqiqatın  metodundadır.  Burada

hökmdar obrazı mifologiya və tarixlə paralel, müqayisəli tədqiq edil miş dir.

İşin  tədqiqi  əhəmiyyəti. Hökmdar  və  onunla  bağlı  mifik  görüşlərin

tədqiqi müsbət nəticə verə bilər. Çünki bu yüksək titulun tarixən hələ qə -

dim zamanlardan mövcud olması və mifik görüşlərdəki hökmdar obrazı

ilə müqayisəli araşdırılması mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

ƏDƏBİYYAT

1. Abdulla  K.  Sirr  içində  dastan  və  yaxud  gizli  Dədə  Qorqud  -  2.  B., Yeni

Nəşrlər Evi, Elm, 1999, 288 s. 

2. Acaloğlu A. Ön söz // Əsatirlər, əfsanə və rəvayətlər.B., Şərq-Qərb, 2005,

s.4–25.

3. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. X cilddə. C.10. B., Azərbaycan Sovet

Ensiklopediyasının Baş Redaksiyası, 1987, s.473.

4. Azərbaycan tarixi. B., Çıraq, 2009, 872s. 

5. Bəydili C. Mifoloji varlıq və dünyaduyumunda yeri / Azərbaycan filo lo gi -

yası. VI kitab, B., Bakı Universiteti Nəşriyyatı, 2004, s. 110–113.

6.  Cəfərov  N.  Türk  xalqları  ədəbiyyatı.  4  cilddə.  C.1.  Qədim  dövr.  B.,

Çaşıoğlu – Azərbaycanda Atatürk Mərkəzi, 2006, 320 s.

7. Əmrahoğlu A. «Aldanmış kəvakib»də mifik dünyagörüşü // «Azərbaycan»

jurnalı, 1987, №12. s.26–30.

8. Əsatirlər, əfsanə və rəvayətlər / tərtib edənlər Arif Acaloğlu, Cəlal Bəydili.

B., Şərq-Qərb, 2005, 304 s.

9. Frezer. Zolotoə vetvğ: İssledovanie maqii i reliqii. — M. : ACT ; Ermak,

2003, 781 s.

10. Jivov V.M., Uspenskiy B.A. Üarğ i boq. Semiotiçeskie aspektı sakraliza-

üii  monarxa  v  Rossii  //  Əzıki  kulğturı  i  problemı  perevodimosti.  M.,  1987.  S.

47–153. 

11.  Jirmunskiy  V.M.  Narodnıy  qeroiçeskiy  gpos.  M.-L.,  Qoslitizdat,  1962,

435 s.

12. Kazımoğlu M. Xalq gülüşünün poetikası. B., «Elm» nəşriyyatı, 2006, 268 s.

13. Kazımoğlu M. Folklorda obrazın ikiləşməsi. B., «Elm» nəşriyyatı, 2011,

228 s.

---

96

2012/

IV

14.  Mehdiyev  R.  Azərbaycan:  tarixi  irs  və  müstəqillik  fəlsəfəsi.  B.,

Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, 2001, 276 s.

15. Mirza A. Kazem-bek. Mifoloqiə persov po Firdousi // «Severnoe obozre-

nie». T.3. SPb; 1848, ql. 5, S. 1–12.

16.  Ögel  B.  Türk  kültürünün  gelişme  çağları.  İstanbul:  Türk  dünyası

Araştırmaları Vaqfı, 1988, 790 s.

17. Rəşidəddin F. Oğuznamə / Tərcümə edəni R. Şükürova. B., Azərbaycan

Dövlət Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyi, 1992, 72 s.

18. Steblin-Kamenskiy M.İ. Mif. Leninqrad. 1976, 103 s. 

19. Şükürov A. M. Mifologiya, 5-ci kitab (Qədim Çin mifologiyası). B., Elm,

1996, 168 s. 

20. Vernadski G.V. Çingiz xanın Ulu Yasasının quruluşu haqqında / Tərcümə

edəni Ə. Əsgər. B., Ağrıdağ, 2001, 39 s.

21. Yusifov Y. Qədim Şərq tarixi. B., «Çıraq» nəşriyyatı, 2007, 535 s.

Rəyçi: F.e.d. Muxtar İmanov 

---

97

2012/

IV

AMEA Folklor İnstitutunun elmi işçisi

e-mail: [e-mail] 

HEYVANLAR HAQQINDA NAĞILLAR VƏ TƏMSİL  JAN

HEYVANLAR  HAQQINDA  NAĞILLAR VƏ TƏMSİL JAN

-

-

RININ MƏZMUN  XÜSUSİYYƏTLƏRİ

RININ  MƏZMUN XÜSUSİYYƏTLƏRİ

XÜLASƏ

Məqalədə heyvanlar haqqında nağıllar və təmsil janrının məzmun xüsusiyyətləri və

əhatə dairəsi nümunələr əsasında təhlil edilir. Azərbaycan və Avropa folklorşünaslarının

nağıllar  haqqında  vahid-nəzəri  fikirləri  diqqət  mərkəzinə  çəkilir.  Eləcə  də  təmsil  janrı

haqqında əldə edilmiş elmi-nəzəri qənaətlər sistemli şəkildə ümumiləşdirilir.

Açar sözlər: alleqoriya, gülüş, heyvan, nağıl, öyüd, satira, təmsil

TALES ABOUT ANİMALS AND THE SUBJECT CHARACTERS OF

TALES ABOUT ANİMALS AND THE SUBJECT CHARACTERS OF

FABLE GENRE

FABLE GENRE

SUMMARY

In the article the basis of examples are analysed of the maintenance and the circle of

scope of the tales about animals and the fables. Unique theoretical thoughts about tales

of  Azerbaijan  and  Evropean  specialist  in  folklore  are  drawn  to  the  attention  center.

Science and theoretical economies got about the fable genre are also generalized in the

system form.

Key words: allegory, laugh, animal, tale, edification, satire, fable

ОБ ОСОБЕННОСТЯХ СКАЗОК О ЖИВОТНЫХ И БАСНИ

ОБ ОСОБЕННОСТЯХ СКАЗОК О ЖИВОТНЫХ И БАСНИ

РЕЗЮМЕ

В статье, на основании примеров, анализируются смысловые особенности ска -

зок и басен о животных. В центре внимания обще-теоретические мысли о сказ ках

азербайджанских  и  европейских  фольклороведов.  А  также,  систе мати зи ро ва ны

науч но-теоретичес кие выводы, сделанные о баснях.

Ключевые слова: аллегория, смех, животное, сказ ка, наставление, сатира, басня

Məsələnin qoyuluşu. Heyvanlar  haqqında nağıllar və təmsillər  müx-

təlif aspektlərdən təhlil edilmiş, onları səciyyələndirən əsas xarakterik xü -

su  siy yətlər aydınlaşdırılmışdır.

İşin məqsədi. Heyvanlar haqqında nağıllar və təmsil janrının folklor-

da və yazılı ədəbiyyatda təcəssüm spesifikasını müəyyənləşdirmək və bu

istiqamətdə araşdırma aparmaq.

Azərbaycan şifahi və yazılı ədəbiyyatı janr etibari ilə çox rəngarəngdir.

Belə ki, gerçəklikdə olan müxtəliflik öz bədii ifadəsini folklorda və yazılı

ədəbiyyatda tapır. Hər birinin isə özünəməxsus xüsusiyyətləri var və hər

bi ri xalqların əsrlərdən bəri yaratdığı, qoruyub yaşatdığı mənəvi sərvəti -

---