Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu dəDƏ qorqud elmi-ədəbi toplu
Yüklə 1,45 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Seyid Mir Ələkbər ocağı
- 2012/ IV Cinlər haqqında rəvayət
- Süleyman peyğəmbər
120 2012/ IV qızıydı, Kamılın da bacısıydı. O gedir bılaxdan sənəyi doldurup gətiməyə, natəmiz gedir. Orda vırılmışdı. Vırılmax beleydi ki, havalanırdı da, başına hava gəlirdi. Gətdilər onu yıxdılar o bizim evin böyrünə. Dam evləri varıy- dı. Dam evində üsdündə ağlaşma qururdular. Rəhmətdih Aqam gəlip baxdı, bircə dəfə əlin çəhdi, onnan da Şeyda qutardı. Orda Aqam ona demişdi ki, Allah sa lənət eləsin, ora natəmiz getmisən, hə? Bir də Ədalət həylə oldu. O da üzünnən irax yerə, o zibildən içiriplər, göndəriplər ki, ged ordan su gəti. O da həylə olmuşdu. Havalanmışdı, ba - şına nə hak-hesap gəlmişdi. Seyit Məhəmmət bulağı ağır bılaxdı. Hə mən qırmızı ilannardan orda da varıdı. O ilannar adi ilan deyildi. Bıllar yeddi qardaşdılar. Mənim həyətimdə də varıydı, ama mən onnara heş vax dəy - məmişdim. Çünkü o, əgər neçə ildi bırda yaşıyıp ziyannıx eləmirsə, mən ona niyə dəyməliyəm? Həcəkəaltı Seyit Məhəmmət bulağının altındadı. Orda Turabın sinəsi üsdündə ilan yatıp. Həşimov Səlim Mir Ələkbər oğlu, Qubadlı sakini, təqaüdçü Seyid Mir Ələkbər ocağı Bizim ev, ocağ ağır ocağıdı. Sovetin dövründə baba getdi muharbəyə, qaldıx nəneynən mən. Uşaxlar balaceyilər. Bax o Dundarrı, Dəmirçilər, Xınzirəyin arasında ikimiz nənə-bala nə günnər görməmişih. Ama bizim ocaxda mən ilan çox görmüşəm. Babagilin evində hətda gəlip qazanın böyründə yatdığın da görmüşəm. Uşaxlar balaceydi. Fətdahnan Turap. Gördüh serçələr girillər gözü mü - zə. Mən ortada oturmuşam, biri o tərəfdə, biri də bı birsi. Torpax eyvandı da. Elə-belə dincəlirih. Gedəcəm dananın dalınca, bılları qoyup getmə li - yəm. Gördüm serçələr az qalıllar bizi yesinnər. Sən demə, o qırmızı ilan- nan biri bir neçə serçə balasın udup, yer tapıp, gəlip getməh isdiyir. Haray saldım. Səltənətin qardaşı Əyup gəldi, onu nə zülümnən çıxartdı taxdanın altınnan öldürdü. Gərəh öldürmüyəydi ziyannıx eləmirdisə.
121 2012/ IV Cinlər haqqında rəvayət Yavər bibinin yoldaşı İbrahim də seyidiydi, Mir Abdullanın oğluydu, Mələnsənin qardaşı oğluydu. Göyrəbasda iki dəyirman olup: biri aşağı dəyirman, biri yuxarı. Mir Abdulla gəlip Mürşüdün dəyirmanında nöbəsi gəlip, taxıl yühlüyürmüş gecə. Axşamnan xeyli keçəndə bir də baxıp görüp ki, bıdrana nağareynən, zurneynən gəlillər: ay nöyüt alan, ay nöyüt alan! Tökülüllər dəyirmanın qabağına. Bı kişi də əgər durup qol götürüp oyneseydi, kişinin onda taleyi pozulurdu. Kişi isdiyir dura ki, qol çala, Aqam söpət eliyirdi ye – rəhmətdih, isdiyir qol çala oynuya, baxır görür ki, bı qarmaqarışıxlıx bı dediyinnən deyil. Deməh ordan atı minip Göyrə - ba sa qışqıra-qışqıra, ağlıya-ağlıya gəlmişdi. Rəhmətdih Aqam orda srazı başa düşüp ki, bı cinnərdi. Ora elə bir yerdi ki, elə hesab elə ki, elə cin yığıncağına bənzər bir yerdi ye. Kahalardı, qayaların arasındadı. Kişi ordan qaşmışdı. Bir də camahat tökülüp gedip görüplər ki, ə, nə toy çalan, nə oynuyan, heş bir şey yoxdu. Taxıl da qutarıpdı.
Deyillər ki, Süleyman peyğəmbərin barmağında üzüh varıymış. O üzüyü onun barmağınnan çıxardıp öz barmağına geyən adam dünya durunca yaşamalıymış. Deyillər, Bulki adında bir oğlanın atası tacir olur, dünyasın dəyişir. Cümələri, qırxı-zadı verənnən sora anasınnan icaza alır ki, ana, mən atamın xəznəsin yoxlamalıyam, görüm atamın nə var-dövləti var. Bı durur yenir gedir xəzniyə girəndə baxır görür ki, bir küşdə bir dənə gözəl mücrü var. Deməh, bütün var-dövlətin hamsınnan o seçilir. Müc rü - nü götürüp açanda baxır görür ki, içində bir kitap var, Süleyman peyğəm- bərin adı yazılıp. İçərsində də onun adınnan olan şeylərdi. Bı, kitabı götürüp gəlir evə, anasına da deyir ki, mən atamın meydin çıxardıp yan - dırmalıyam. Anası düşür bının ayağına yalvarmağa. Oğlan deyir ki, ola- cağı yoxdu. Ana: – Səbəbi nədi? – Çünkü atam bı kitabı kilitdiyip, onun içərsində olan əhvalatdan camahata heş nə çatdırmıyıp camahatı yola gətirməh üçün. Orda deyir ki, ana, ras ki yol vermədin mənə, baş götürüb tərki-cahan olup getməliyəm. Vətənnən getməliyəm. – Mən Süleyman peyğəmbərin iziynən o vaxda qədər getməliyəm ki,
122 2012/ IV onun yaşadığı yeri tapbalıyam. Gəlir baxır bir dağın başına, görür ki, bir cavan oğlan oturup ağlıyır. Salamlaşıllar. Deyir ki, bırda niyə oturmusan, nə əhvalatdı? Deyir ki, mən... hal-qəziyə belə. Süleyman peyğəmbərin eşqiynən getməy isdiyirəm. Deyir ki, niyə? Deyir: – Eşitmişəm onun barmağında bir üzüh var. O üzüyü kim barmağınnan çıxardıp öz barmağına taxsa, o, dünya durduxca yaşıyacax. Bıllar gedil- lər. Az gəlillər, çox gəlillər. Gəlillər, guya nə qədər dəryalar, çaylar keçip gəlip onu görməlidilər. Gəlib Süleyman peyğəmbərin qəbrinə çatanda isdiyillər üzüyü çıxartmağa. Bılların gözünə həqqi görükür. Onun altınnan bir ilan çıxır, başın qaldırır, deyir Afan, çəkil, üfürərəm sizi elə ki, külə dönüp göyə sovrularsız. Bıllar inanmıllar. Bir dəfə, iki dəfə, üçüncüdə bı əl atıp barmağınnan üzüyü tərpədəndə ilan bını yandırır. Onnan da Afan orda pərt olur. Bulki qayıdır, axırı gəlip tapbır. Həşimov Səlim Mir Ələkbər oğlu, Qubadlı sakini, təqaüdçü * * *
Atalardan-babalardan qalıp ki, boz ay bozara-bozara gələr. Ama boz ayın bir gözəl xasyəti var ki, yazın isdi havası qabağa gəlir deyə o, acizdih eliyir. Öz hökmünü gösdərə bilmir ki, qabağa gözəl yaz gəlir. Çiçəhlər gəlir, ağaşdarın açılmasıdı, torpağın oyanmasıdı. Bıllar hamsı var. Kiçih çillənin özü bir hökmülü döyül, ama ciddi soyoğu var. Deyir ki, kiçih çil- lənin soyoğu, təndirə yapar toyoğu. Belə bir şey var. Hərəkət elədi, ta onun qabağında heş nə dayana bilməz.
* * *
Danışırdılar ki, əgər bir insan qızıl taparsa, ağıllı insannar, onu mun - darramalıdı ki, yəni o qızıl ona qismət olsun. Bını bizə söhpət eliyip lər, deyiplər. Rəhmətdih İmleyla bibimnən də mən onu eşitmişəm. Adam var ki, sevincinnən onu qucaxlıyır, ama o pay ona qismət olmur ha. Bıllar həqqətdi. O ilanın da qızıl ətrafında olmasında genə də deyir bir hökmü var. İlan, deyir xəznəni sevəndi. Onu da genə rəhmətdih İmleyla bibim de - yirdi ki, o yerdə ki, ilannar bol yatıllar, orda mütlək yatar (bu ərazidə xəz- inəyə yatar deyirlər – top.) var. O sirrəri biz aça bilmərih. Qocalardan ötə - ri-keçəri nə öyrənmişihsə,odu.
Yüklə 1,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|