Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu dəDƏ qorqud elmi-ədəbi toplu
Yüklə 1,45 Mb.
|
toya hazırraşırdılar. Toya hazırraşma vaxdınnan- toydan bir iki gün, üç gün qabax paltarkəsdi deyirdilər. Yəni bı paltarkəsdi nə deməhiydi? Qıza alınan bütün avadannıxlar, yəni paltar, ayakqabı, nəbilim qızıl əşyaları- nə vardısa, həmin o paltarkəsdidə bütün hamıya gösdərirdilər ki, qıza belə bir avadannığ almışıx. Eyni zamanda həmin bı paltarkəsdi vaxdına bala- ca, indiki salafannar yoxdu? O salafannara şirniyatdar bağlıyırdılar. Pal - tarkəsdi qadın məclisi olurdu, ancax qadınnar olurdu. O gələn, paltarkəs- diyə çağrılan hər adama o şırniyatdan bir dənə hədiyə kimi verirdilər. Gə - lənnər nəmər verirdi. Görürdün, hədiyə gətirənnər də olurdu. Ya nə bilim cehiz alannar da olurdu. Pul da verirdilər, ba belə. Ama yüksəh məbləğdə olmurdu da. O vaxdı- o Savetin dövrunün üç manat, beş manat, iki manat, elə olurdu ki, mənim yadımdadı bir manat da verən olurdu həmin vax- darda. Paltarbişdidən sora başdıyırdı artıx toya hazırraşmax. Hardasa, to - ya hazırraşanda mağar tikilirdi, düzəldilirdi, süpürülürdü, təmizdənirdi. Stollar-zad düzülürdü. Sora həfdənin ya dördüncü günü, ya beşinci günü toy başdıyırdı. Toy necə başdıyırdı? Axı o vaxdı indiki kimi çox yox da, zurnaynan toy eliyirdilər bizim kətdə- qara zurnaynan. O çalannar da- qara zurnanı çalannar da bizim yaxın kəndimizdə yaşıyırdılar. Xəbər göndərirdilər ki, fılan günü mənim oğlumun toyudu, gəlin, və yaxut da qı - zımın toyudu, gəlin. Bir də görürdün ki, artıq mağar hazırrıyıllar, göz dü - yüllər ki, toyçular gələcəh. O vaxdı ona toyçular deyirdilər. İndi mu si qi - çilər deyillər. Bir də görürdün ki, bizdə də kəndimiz meşənin içində yerrə - şirdi- gözəl, səfalı yerdə. Bir də görürdün artıx qara zurnanın səsi gəlir. Bı vaxdı o ev yiyəsinin –toy eliyən hansı ki toy sahibinin, ev sahibinin qo - hum, qardash, bacı- onu isdiyənnər gedirdilər o toyçuların qabağına, or - dan o çalğıçılarnan bir yerdə, musiqiçilərnən oynuya-oynuya gətirirdilər çalğıçıları mağara. Başdıyırdı toy üç gün. Dördüncü, beşinci, altıncı gün və yaxut da beş, altı, bazar günü axşama qədər toy gedirdi. Gəlini də ki o vaxdı heylə sən deyən maşın-zad yoxuydu axı, ya atnan gətirirdilər və ya - xut da əgər gəlin kəndin özünnəndisə, elə ayaxnan gətirirdilər- piyada. Öz də gəlin paltarı-zad geyindirmirdilər, mənim yadımdadı, mənim əmim qızının toyu yadımdadı. Adi bir dənə təzə paltar tikirdilər, geyindirirdilər, gəlini gətirirdilər. Bınnan da toy başa çatırdı.
132
Bayatılar Su gəlir lilləndirir, Baxçanı gülləndirir. Mənim günahım yoxdu, Dərt məni dilləndirir. Ay tutuldu qaraldı Gül bənizim saraldı. Vətənnən ayrı düşdüm Dünya mənə daraldı. Daş gəlir sellərinən, Dərt gəlir ellərinən. Bı dərt məni öldürməz, Yandırar illərinən. Mən aşıx kərəm dağlar, Gülü yox dərəm dağlar. Gözəl Vətən dərdinnən Ürəyim vərəm bağlar. Ellərimin dağı var, Çıxma yola yağı var. Dindirmə qan ağlaram, Məndə vətən dağı var. Dünya nədi, hədərdi, Ömür gəldi-gedərdi. Ürəh xırda, dərt böyüh, Hara yığım bu dərdi? Aşığam aşıxlara, Dili dolaşıxlara. Əlimə bir saz allam Qoşullam aşıxlara.
133
Aman fələh, dad fələh, Qəlbin olsun qan fələh. Bizə verdiyin dərtdən Bir özün də dad, fələh! Şalım qara boyandı, Ucu yerə dayandı. Mənim bu ah-naləmnən Göydə fələh də yandı. Həşimova Münəvvər Mir Ələkbər qızı, 1953-cü il təvəllüdlü, müəllimə 2012/ IV 134
Qardaş türk folklorundan AĞ TAYÇI (Əvvəli ötən sayımızda) 2012/ IV 135
Açarlardan istifadə etmədən Ağ Boro atından enmədən İki qanadlı qara qapını Atının üstündən açdı Sarayın içinə baxanda Temir xaqanın qızı Üzünə, başına baxılmaz Əli, ayağı tanınmaz Hər tərəfinə qurd düşüb Burada otururdu. Onu görən Ağ Tayçı Atının üstündən ona tüpürdü. Sonra oradan uzaqlaşdı. Gümüş saraya gəldi «Yavaş, nə üçün Temir xaqan Gümüş saraya girmə dedi. Gedib görmək istəyirəm» – dedi. Ağ Tayçı öz-özünə düşündü. Ağ Boro atından endi. Qanadlı qara qapını Çətin bəlaya düşdü. Gümüş saraya girəndə, Bir yanından baxanda ay şəkilli O biri yanından baxanda günəş şəkilli Yeddi bir-birindən gözəl gəlin Aylı yerin qəribləri. Burada otururdular «Sən, gözü atəşli yaradılmış Günəşli yerin qəribi Buraya niyə gəldin? Bu yerin xaqanlarının Suyu insan qanı Yeyəcəyi insan ətidir Qədəhi insan başından Zalım xislətlilərdir.
2012/ IV 136
Burada qalmadan Tez geri dön». Yeddi gəlin bir ağızdan Ağ Tayçıya bunları söyləyərək Gözləri kədərli oturdular. Ağ Tayçı başına gələnləri, Niyə buraya gəldiyini Yeddi gəlinə anlatdı. «Qara daş saraydakı Toya gedirəm. Əyləncəni görməyə gedirəm». Onu eşidən yeddi gəlin Dizlərini döyüb Hörüklərini sığalladılar. «Biz də yer üzündən gələrək İşgəncəyə məruz qaldıq Sənin kimi bir gənc Ərliyin əlində ölməkdənsə, Yenidən yurduna dön» – deyə Yeddi gəlin söylədi. Göz yaşı tökdülər. Fəqət bahadur Ağ Tayçı Onların sözünü dinləmədi. Oradan sürətlə çıxdı. Qara daş saraya yönəldi Yeddi gəlin ardından çıxdı. Ağ Tayçının ətəyindən tutdular. Yeddisi də süründü. Ağlayıb, inləyib yalvardılar. Getməsin deyə dil tökdülər. Bahadur Ağ Tayçı Onların sözünü dinləmədi. Sürətlə gedərək Qara daş sarayın qapısını Sağ ayağıyla itələdi.
Yüklə 1,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|