sənətkarlıq qudrətini numayiş etdirir. Burada məzmunla formanın bir-
birini izləməyini gözləmək lazımdır. Əksər hallarda məzmundan cox for-
maya fikir verilir, bu zaman cinaslardan ibarət bir-birinə uyğun gəlməyən
misralar yaranır. Deməli, kamil təcnis yaratmaq əslində sənətkarlıq gös tə -
ricisidir.
Cəsarətlə demək olar ki, Aşıq Şəmşir məzmun və forma cəhətdən bir-
birini tamamlayan gözəl təcnislər yaratmışdır. Aşığın yaradıcılığında təc-
nisin «qara təcnis», «gəraylı təcnis», «bayatı təcnis» kimi formalarına
təsaduf olunur ki, tədqiqatçı bunlara xüsusi diqqət yetirmişdir.
Aşıq Şəmşir öz yaradıcılğında bayatı janrına da muraciət etmişdir və
onu da qeyd etmək lazımdır ki, ustadın, demək olar ki, butun bayatıları
cinaslıdır. Bu, folklorşünaslıqda elmi şəkildə sübut edilmişdir. Maraqlıdır
ki, Aşıq Şəmşirin bayatılarında «əzizinəm», «eləmi» kimi sözlərlə baş -
layan misralar azlıq təşkil edir. Bəzi folklorşünasların fikrincə, Azər bay -
can bayatıları daha cox «əzizinəm», «eləmi», «mən aşiq» kimi kəlmələr-
lə başlanır.
Aşıq Şəmşirin bayatıları mövzu baxımından da rəngarəngdir. Bunlarda
məhəbbət motivləri daha cox ustunluk təşkil edir. Aşığın cinaslı bayatıları
həm forma, həm də məzmun baxımından əsl sənət örnəkləridir.
Aşıq Şəmşir öz yaradıcılığında lirik növun bayatı-tapmaca janrına da
yer vermişdir. Aşıq Şəmşirin bu bayatı-tapmacaları nəşrlərdə cinaslı tap-
macalar adlandırılsa da, nümunələrə nəzər saldıqda göruruk ki, burada
hec də bütün misralar cinas qafiyələr üzərində qurulmamışdır.
S.İsayeva Aşıq Şəmşirin təcnis yaradıcılığı haqqında gəldiyi elmi nə ti -
cələri belə ümumiləşdirir:”Aşıq Şəmşir müxtəlif janrlarda qiymətli təcnis
nümunələri yaratmış və öz təcnis yaradıcılığı ilə aşıq poeziyasını daha da
zənginləşdirmiş, müasirlərinə və özündən sonra gələn aşıq-şairlərimizə
bir örnək olmuşdur.
Onun təcnislərinin öyrənilməsi bir tərəfdən Azərbaycan xalq poezi ya -
sının tədqiq olunması deməkdirsə, digər tərəfdən insanların şüurunu, dü -
şüncəsini dərin estetizmə malik mənalarla zənginləşdirmək de mək dir”.
Monoqrafiyadan aşıq yaradıcılığı sahəsində tədqiqat aparan təd qi qat -
çılar, ali məktəblərin filologiya fakültələrinin tələbələri və ümu mən, geniş
oxucu kütlələri yararlana bilər.
Tahir ORUCOV
AMEA Folklor İnstitutunun aparıcı elmi işçisi,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
2012/
IV
174
