Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu

 
 
350
Sadıqova  Kimya  Fərəməz  qızı,  doğum  tarixi  1945, Tağılar 
kəndi. Mətnlər 2014-cü ildə toplanıb. Söylədiyi mətnlər: Bayatılar 
– 95-96; Tapmacalar – 1-4. Topladı: Aynur Qəzənfərqızı 
 
Sadıqova  Aysel  Vüqar  qızı,  doğum  tarixi  1991,  Fərzalı 
kəndi.  Mətn  2013-cü  ildə  toplanıb.  Söylədiyi  mətn:  Nağıllar  – 
15. Topladı: Aynur Qəzənfərqızı 
 
Şahnazarov  Tanrıverdi,  doğum  tarixi  1957,  Şınıx  kəndi. 
Mətn 2013-cü ildə toplanıb. Söylədiyi mətn: Etnoqrafik mətnlər 
– 3. Topladı: Aynur Qəzənfərqızı 
 
Şamilov Mehman, doğum tarixi 1950, Cəfərli kəndi. Mətn-
lər  1997-ci  ildə  toplanıb.  Söylədiyi  mətnlər:  Mifoloji  mətnlər  – 
22; Rəvayətlər – 4; Aşıqlar – 5. Topladı: Zəfər Fərhadov 
 
Tağıyev Bəylər (aşıq), doğum tarixi 1933, Daryurd kəndi. 
Mətnlər  1984-1989-cu  illərdə  toplanıb.  Söylədiyi  mətnlər:  Et-
noqrafik  mətnlər  –  40;  Bayatılar  –  153-166;  Tapmacalar  –  6.  
Topladı: Muxtar Kazımoğlu (İmanov) 
 
Tağıyev Mahir Qalib oğlu, doğum tarixi 1991, Cəfərli kəndi. 
Mətnlər  2012-ci  ildə  toplanıb.  Söylədiyi  mətnlər:  Nağıllar  –  19; 
Lətifələr – 6-8, 29-30. Topladı: Aynur Qəzənfərqızı 
 
Tağıyev  Dəmir  Namaz  oğlu,  doğum  tarixi  1937,  orta təh-
silli, Dəyirmandağ kəndi. Mətnlər 2012-ci ildə toplanıb. Söylədi-
yi mətnlər: Mifoloji mətnlər – 7; Rəvayətlər – 3, 24, 30; Nağıllar 
– 21; Etnoqrafik mətnlər – 44, 54. Topladı: Ramin Allahverdiyev 
 
Tağıyev  Nemət  Nüsrət  oğlu,  doğum  tarixi  1991,  Göyəlli 
kəndi. Mətn 2013-cü ildə toplanıb.  Söylədiyi mətn: Rəvayətlər – 
18. Topladı: Aynur Qəzənfərqızı 

---

 
 
351
Tağıyev  Səməd  Cabbar  oğlu,  doğum  tarixi  1933,  doğum 
yeri  Göyəlli  kəndi,  yaşayış  yeri  Qarabağlı  kəndi.  Mətn  2013-ci 
ildə toplanıb. Söylədiyi mətn: Etnoqrafik mətnlər – 13. Topladı: 
Aynur Qəzənfərqızı 
 
Tağıyeva  Minayə  Nadir  qızı,  doğum  tarixi  1944,  doğum 
yeri  Şınıx  kəndi,  yaşayış  yeri  Göyəlli  kəndi.  Mətnlər  2013-cü 
ildə  toplanıb.  Söylədiyi  mətnlər:  Mifoloji  mətnlər  –  20;  Rəva-
yətlər  –  20;  Etnoqrafik  mətnlər  –  2,  60;  Bayatılar  –  112-115. 
Topladı: Aynur Qəzənfərqızı 
 
Tağıyeva Reybə, doğum tarixi 1958, Tağılar kəndi. Mətn-
lər  2014-cü  ildə  toplanıb.  Söylədiyi  mətnlər:  Bayatılar  –  88-93. 
Topladı: Aynur Qəzənfərqızı 
 
Tahirov  Tahir  Əşrəf  oğlu,  doğum  tarixi  1960,  mühəndis, 
Gədəbəy şəhəri.  Mətnlər 2013-cü  ildə toplanıb. Söylədiyi mətn-
lər:  Nağıllar  –18,  27,  28;  Lətifələr  –  27.  Topladı:  Gülnarə  Ta-
hirova 
 
Verdiyeva Xədicə Nəsib qızı, doğum tarixi 1932, evdar qa-
dın, telefonçu  işləyib,  yerli, Gədəbəy  şəhəri. Mətn 2014-cü  ildə 
toplanıb.  Söylədiyi  mətn:  Lətifələr  –  23.  Topladı:  Gülnarə 
Tahirova 
 
Verdiyeva  Məryam  Vəli  qızı,  doğum  tarixi  1961,  Qumlu 
kəndi.  Mətnlər  2013-cü  ildə  toplanıb.  Söylədiyi  mətnlər:  Baya-
tılar – 12-54. Topladı: Gülnarə Tahirova 
 
 

---

 
 
352
SÖYLƏYİCİLƏRİN ŞƏKİLLƏRİ 
 
 
  
Qasımova Reyhan Behbud qızı,      Qurbanova Rəhilə Firudin qızı, 
       Gədəbəy şəhəri                    
 Bakı şəhəri 
 
 
Əskərov Qədir Bayram oğlu, Kiçik Qaramurad kəndi 

---

 
 
353
 
Sadıqov Hüseyn İbrahim oğlu, Əlismayıl kəndi 
 
 
 
Əliyev Səməndər İsmayıl oğlu, Əlismayıl kəndi 

---

 
 
354
Ələsgərqızı Mürəstə, İvanovka kəndi 
                                                           
 
 
Həsənov Şahmalı Məhər oğlu, 
  
 
 
 
 
Miskinli kəndi 
 
 
Hüseynov Fərhad Səməd oğlu, 
               Şınıx kəndi 
  
 
 
 
İskəndərov İskəndər Ziyad oğlu,  
                                                    Arıqıran kəndi 

---

 
 
355
BAŞLIQLAR 
 
ÖN SÖZ ......................................................................... 3 
MİFOLOJİ MƏTNLƏR 
Yerin-göyün binası.................. ..............  .................... 13 
Uğuzlar..................................................... .................. 15 
Hal ........................................................................... 17 
Cin ........................................................................... 21 
Təpəgöz .................................................................... 25 
Əzrayıl ..................................................................... 26 
İlan ........................................................................... 27 
Hop-hop, Gültop, Nəsib, Yusuf ................................ 29 
Göyərçin ................................................................... 29 
Məleykə gəlin ........................................................... 29 
Qara paltarlı qadın.................................  .................... 30 
 
RƏVAYƏTLƏR 
Peyğəmbərlər, dini şəxsiyyətlər, pirlər və ocaqlarla 
bağlı rəvayətlər 
Nuh peyğəmbər ................................................. 32 
Süleyman peyğəmbər ......................................... 34 
Xıdır peyğəmbər ................................................ 35 
İsa peyğəmbər .................................................... 36 
Musa peyğəmbər................................................ 38 
Məhəmməd peyğəmbər ...................................... 39 
Həzrət Əli .......................................................... 42 
Haça qaya .......................................................... 44 
Seyid Gözəl ....................................................... 47 
Seyid Abbas ....................................................... 48 
Məşəd Ağa......................................................... 48 
Molla Zeynalabdin ............................................. 49 
Müxtəlif mövzulu rəvayətlər 
Allah bundan betərindən saxlasın ....................... 50 

---

 
 
356
Əshabi-kəhf ....................................................... 51 
Dağ Yunusun pulları .......................................... 51 
Yaranmışam daşdan mən ................................... 52 
Loğman və şəyird .............................................. 53 
Sağalmaz xəstə .................................................. 53 
Daşa dönən çoban .............................................. 54 
Qeyb olan qız ..................................................... 55 
Malın köşəyi ...................................................... 56 
 
NAĞILLAR 
Qarğa ilə keçəl .......................................................... 57 
Nardanxatın .............................................................. 63 
Qıllıca....................................................................... 76 
Səbir daşı, qum bıçağı ............................................... 82 
Məlikməhəmmədlə Məhəmməd ................................ 84 
Nərbala ..................................................................... 99 
İki qardaş .................................................................. 108 
Balıq bilməsə, Xaliq bilər ......................................... 111 
Padşah qızı və kasıb oğlan ........................................ 137 
Səxavətli qız ............................................................. 143 
Tənbəl Əhməd .......................................................... 154 
Dörd bacı .................................................................. 160 
Şahzadə və alın yazısı ............................................... 162 
Yazıya pozu yoxdur .................................................. 165 
Əzrayıl və tacir oğlu ................................................. 166 
Əzrayıl və çoban ....................................................... 184 
Üç ağıllı söz.............................................................. 185 
Kösövün göyərməsi .................................................. 190 
Allahın ədaləti .......................................................... 192 
Qocaların öldürülməsi............................................... 194 
İnsanın tamahı .......................................................... 196 
Padşah və çoban ....................................................... 198 
Padşah və çoxbilən ................................................... 202 

---

 
 
357
Hefi ilə Sefi .............................................................. 203 
Bal yedim, bəlaya düşdüm ........................................ 206 
Ağıllı qardaşla dəli qardaş......................................... 208 
Sarımsağın qiyməti ................................................... 211 
Dad Xanpərinin əlindən ............................................ 214 
Samanlıq toyu ........................................................... 219 
Qartal və qızılquş ...................................................... 221 
 
LƏTİFƏLƏR 
Molla Nəsrəddin lətifələri 
Kef mənim deyil? .............................................. 223 
Sən məndən qeyrətlisən ..................................... 224 
Mənim qızıma yaraşır ........................................ 225 
Ondan bərk qaçar ............................................... 225 
Molla Nəsrəddin və qəssab ................................ 225 
Ayrım lətifələri 
İndicə öldürmədimmi? ....................................... 226 
Qarpız ağacı nə boyda imiş? .............................. 227 
Ayrım və rus ...................................................... 227 
Adin arı vız, druqoy arı dız ................................ 227 
Hünərin var, çək ................................................ 228 
Bəs uşaqlar nədir? .............................................. 228 
Gədəbəyin baməzə adamları 
Səninki pulsuzdur .............................................. 229 
Xalastoya salmışam ........................................... 229 
Un, üstəlik də qoç əti ......................................... 230 
Səriyyə hamama gedir........................................ 231 
Qaloşları eşikdə çıxartmışam ............................. 231 
Qonağın var? ..................................................... 232 
Cinli Səriyyə ...................................................... 232 
Müxtəlif mövzulu lətifələr 
Olsa, yaxşıdır ..................................................... 233 
Həsən çarığını tapdı ........................................... 234 

---

 
 
358
Qanmaz qızı qanmaz .......................................... 235 
Ucuz ətin şorbası olmaz ..................................... 236 
Bizə də xəbər verərdin ....................................... 236 
Heç qayıtma ....................................................... 236 
Appanı ye, oppa gedək ....................................... 237 
Qırx ildir baxıram .............................................. 237 
İki qardaşla bir kürd ........................................... 238 
Sənə xəbər eləmədimmi? ................................... 240 
Nə qədər istəyirsən, iç ........................................ 240 
Saman düşdü, Zaman öldü ................................. 241 
 
AŞIQLAR 
Aşıq Ələsgər və Şəmkirli Aşıq Hüseyn ..................... 242 
Aşıq Ələsgərin Naxçıvan səfəri ................................. 245 
Aşıq Ələsgərin Xınna səfəri ...................................... 253 
Yolçuların aşığı tanıması .......................................... 260 
“Aparır” rədifli şeirin yaranması ............................... 262 
Aşıq Ələsgər və çəkməçi .......................................... 263 
Yumrusunu gətirim, yastısını? .................................. 264 
Aşıq Ələsgərlə bağlı daha bir əhvalat ........................ 265 
Növrəs İman ............................................................. 266 
ETNOQRAFİK MƏTNLƏR 
Xıdır Nəbi ................................................................ 271 
Çillələr...................................................................... 274 
Çərşənbələr ............................................................... 274 
Novruz falları ........................................................... 277 
Bəxti bayram ............................................................ 277 
Ayın tutulması .......................................................... 278 
Təknədə kökə saxlama .............................................. 278 
Həmzad .................................................................... 278 
Qırx tökmə ............................................................... 279 
Bədnəzər .................................................................. 279 

---

 
 
359
Üzərlik ..................................................................... 281 
Qorxuluğu götürmə................................................... 282 
İlan ağzı bağlama ...................................................... 284 
Qurd ağzı bağlama .................................................... 285 
Dil-ağız bağlama ...................................................... 285 
Qurd yağı.................................................................. 286 
Tas qurma ................................................................. 286 
Yel xəstəliyi ............................................................. 286 
Külək kəsdirmə......................................................... 287 
Yağış, dolu kəsdirmə ................................................ 288 
Yağış yağdırma......................................................... 289 
Vurğun vurma .......................................................... 290 
Çor xəstəliyi ............................................................. 291 
Toy adətləri .............................................................. 291 
Yas adətləri............................................................... 294 
 
BAYATILAR ................................................................. 301 
SAYAÇI SÖZLƏRİ ....................................................... 319 
TAPMACALAR ............................................................ 320 
ATALAR SÖZLƏRİ VƏ MƏSƏLLƏR ....................... 322 
DEYİMLƏR .................................................................. 328 
 
Mətnlərin söyləyiciləri ................................................... 330 
Söyləyicilər haqqında məlumat ..................................... 342 
Söyləyicilərin şəkilləri.................................................... 352 

---

 
 
360
Gədəbəy folklor örnəkləri 
I kitab.  
Bakı, Elm və təhsil, 2016 
 
Nəşriyyat direktoru: 
Prof. Nadir Məmmədli 
 
Nəşriyyat redaktoru: 
Ramiz Ələkbərov 
 
Kompyuterdə yığdılar: 
Məhsəti Süleymanova 
Səfa Əliyeva 
 
Korrektor: 
Aynurə Səfərova 
 
Kompyuter tərtibçisi və 
texniki redaktoru: 
Aygün Balayeva 
 
Kağız formatı: 60/84 1/32 
Mətbəə kağızı: №1 
Həcmi: 22,5 ç/v 
Tirajı: 400 
 
Kitab Azərbaycan MEA Folklor İnstitutunun 
Kompyuter Mərkəzində yığılmış, səhifələnmiş, 
“Elm və təhsil” NPM-də ofset üsulu ilə 
hazır deopozitivlərdən çap olunmuşdur.