2
Dissertasiya Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin
Azərbaycan dilçiliyi kafedrasında yerinə yetirilmişdir.
Elmi rəhbər:
Buludxan Əziz oğlu Xəlilov
filologiya üzrə elmlər doktoru,
professor
Rəsmi opponentlər:
Roza Hüseyn qızı Eyvazova
filologiya üzrə elmlər doktoru
Fikrət Ramazan oğlu Xalıqov
filologiya üzrə elmlər doktoru,
professor
Aparıcı təşkilat:
Bakı Slavyan Universiteti,
Müasir Azərbaycan dili kafedrası
Müdafiə “_15__” __11_____ 2016-cı il saat “___”-da AMEA-nın
Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun nəzdində filologiya üzrə elmlər doktoru
və filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim olunan
dissertasiyaların müdafiəsini keçirən D.01.141 Dissertasiya Şurasının
iclasında keçiriləcəkdir.
Ünvan: Bakı, AZ 1143, H.Cavid prospekti 115, V mərtəbə, AMEA
Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu.
Dissertasiya ilə AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanasında tanış olmaq
olar.
Avtoreferat «___»________ 2016-cı il tarixində göndərilmişdir.
Dissertasiya Şurasının elmi katibi,
filologiya üzrə elmlər doktoru:
N.F.Seyidəliyev
3
İŞİN ÜMUMİ SƏCİYYƏSİ
Mövzunun aktuallığı. Xalqın mədəni həyatında mühüm rol oynayan
hər bir dil vahidi, o cümlədən onomastik leksikanın tədqiqi hər bir dövr
üçün əhəmiyyətlidir. İstənilən zaman kəsiyində bir xalqın ictimai-siyasi
həyatı, mədəniyyəti, dünyagörüşü və s. məsələlər haqqında məlumatı yalnız
həmin dövrə və məkana aid xüsusi adlardan almaq mümkündür.
Yazıçı dilinin, üslubunun öyrənilməsi sahəsində də onomastik
leksikanın tədqiqi əhəmiyyətlidir. Nəzərə alsaq ki, tariximizi-dünənimizi
yaşadan adlar bədii əsərlərdəki yaşam körpüsü ilə gələcək nəsillərə
ötürülür, o zaman belə adların zəngin olduğu bədii əsərlərin tədqiqat
obyekti kimi götürülməsi elmin vacib addımlarından hesab edilə bilər.
Azərbaycan dilçiliyində bu sahədə xeyli işin görüldüyünü, bir
çox yazıçıların əsərlərinin onomastik leksikasınin tədqiq olunduğu-
nun bir daha şahidi olarıq. A. Qurbanovun, R. Məhərrəmovanın,
Q. Mustafayevanın, F. Bağırovanın, D.Əliyevanın, L.Piriyevanın,
H.Hüseynovanın, Ə. Mikayılovanın və başqalarının tədqiqatları buna
nümunə ola bilər. Adı çəkilən müəlliflərin əsərlərində M. Ə. Sabirin,
S. Rəhimovun, S. Vurğunun, M. S. Ordubadinin və bir çox başqa yazıçı və
şairlərimizin
onomastik leksikası ciddiyətlə tədqiq
edilmişdir.
E.Əfəndiyevin yaradıcılığı isə müxtəlif istiqamətlərdən tədqiq olunsa da,
məhz
araşdırmağı
qarşımıza
məqsəd
qoyduğumuz
onomastik
tədqiqatlardan kənarda qalmışdır.Bu da mövzunun aktuallığını şərtləndirir.
Tədqiqatın obyekti. Elçin yaradıcılığında işlənmiş onomastik
vahidlər,onların üslubi-linqvistik xüsusiyyətlərinin müəyyənləşdirilməsidir.
Tədqiqatın predmeti. Elçin Əfəndiyevin bədii əsərlərində
onomastik vahidlərin işlənmə qanunauyğunluğur. Dissertasiyada araşdırılan
tədqiqat işi ilə bağlı mövcud elmi nəticələrə, onomastika sahəsi ilə bağlı
elmi-tədqiqat əsərlərinə, araşdırma və təhlillərə istinad edilmişdir.
Tədqiqatın məqsəd və vəzifələri. Dissertasiyanın əsas məqsədi XX
əsr Azərbaycan bədii nəsrinin görkəmli nümayəndəsi Elçin Əfəndiyevin
yaradıcılığında işlənən onomastik vahidləri sistemləşdirmək, onların
üslubi-linqvistik əhətlərini tədqiq edib araşdırmaqdır. Bunun üçün qarşıya
aşağıdakı vəzifələr qoyulmuşdur:
− Elçin Əfəndiyevin yaradıcılığında işlənmiş onomastik vahidləri
seçib sistemləşdirmək;
− onomastik vahidlərin hər bir qrupuna aid nümunələrin leksik-
semantik cəhətlərini təyin etmək;
− onomastik vahidlərin qrammatik xüsusiyyətlərini müəyyən etmək;