Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adına ƏDƏBİyyat institutu
Yüklə 231,73 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tədqiqatın nəzəri-praktik əhəmiyyəti.
- İşin aprobasiyası.
- İşin strukturu və həcmi.
- “Çingiz Aytmatov fenomeni və yazıçının Azərbaycana münasibəti”
- “Çingiz Aytmatov Azərbaycan və Azərbaycan ədəbiyyatı haqqında”
8 riayət edilmişdir. Bu zaman tipoloji-müqayisəli təhlil metoduna üstünlük verilmiş, faktların təhlilində deduktiv və induktiv metodlardan da istifadə olunmuşdur. Tədqiqatın nəzəri-praktik əhəmiyyəti. Dissertasiya işində Çingiz Aytmatovun yaradıcılığının Azərbaycanda tədqiq tarixi, Azərbaycan və qırğız nəsrində ortaq ideyaların təzahür formaları müəyyənləşdirilmişdir. Tədqiqatda əldə edilən elmi nəticələr Türk xalqları ədəbiyyatı və Azərbaycan ədəbiyyatı fənlərinin tədrisində, tədris proqramları və metodik vəsaitlərin hazırlanması zamanı, həmçinin bu istiqamətdə aparılan araşdırmalarda istifadə edilə bilər.
İnstitutunun Türk xalqları ədəbiyyatı şöbəsində yerinə yetirilmiş, işin əsas müddəaları müxtəlif elmi məcmuələrdə və beynəlxalq konfransların materiallarında dərc olunmuş elmi məqalələrdə öz əksini tapmışdır. İşin strukturu və həcmi. Dissertasiya işi girişdən, üç fəsildən, nəticə və istifadə edilmiş ədəbiyyat siyahısından ibarətdir. TƏDQİQATIN ƏSAS MƏZMUNU Dissertasiyanın “Giriş” hissəsində mövzunun aktuallığı, tədqiq tarixi, tədqiqatın məqsəd və vəzifələri, obyekti və predmeti, nəzəri-metdoloji əsası, elmi yeniliyi və təcrübi əhəmiyyəti öyrənilmişdir. Dissertasiyanın birinci fəsli “Çingiz Aytmatov fenomeni və yazıçının
birinci yarımfəsildə ilkin olaraq qırğız yazılı ədəbiyyatının yaranması və Çingiz Aytmatova qədər keçdiyi inkişaf yoluna nəzər salınır. Qırğız yazılı ədəbiyyatı ötən əsrin əvvəllərində yaranmışdır. Xüsusilə də, sovet quruculuğu bu işə təkan vermiş, ilk qırğız qəzet və jurnalları meydana gəlmişdir. Qırğız dilində yazılan ilk bədii əsər Moldo Kılıç Şamırkanulunun “Zilzala” adlı şeirlər kitabıdır. 1924-cü ildən qırğız dilində nəşr olunan “Ərkin too” (“Azad dağlar”) qəzetinin yaranması qırğız ədəbiyyatı tarixində hadisə hesab olunur. “Ərkin too” ilk qırğız qəzeti olmaqla yanaşı, yeni nəsil qırğız şair və yazıçılarının meydana çıxmasında əhəmiyyətli rola malikdir. Aali Tokombayev, Toktoqul Satılqanov, Toqolok Moldo, Qasımalı Bayalinov, Tugelbay Sıdıqbayev, Toktoqul Satılqanov, Suyunbay Eraliyev, Sooronbay Cusuyev, Alıkul Osmanov, Sadiq Karaçev və digərləri mətbuat səhifələrində bədii 9 nümunələrini çap etdirmiş, qırğız yazılı ədəbiyyatının inkişafına töhfələr vermişlər. Digər türk xalqlarına nisbətən gec yaranan qırğız yazılı ədəbiyyatı özünün ən kamil zirvəsinə məhz Çingiz Aytmatovla çatmışdır. Bir məsələ də var ki, köklü yazılı ədəbiyyat ənənəsinə malik olmasalar da, qırğızlar zəngin folklor yaradıcılığı ilə seçiliblər. Belə ki, qırğız eposu “Manas” həcminə görə dünyanın ən nəhəng folklor nümunəsidir. Məhz belə bir mədəniyyət abidəsi olan qırğız xalqının gələcəkdə Çingiz Aytmatov səviyyəsində qüdrətli bir yetişdirməsinin meydana çıxması təsadüf yox, zərurət idi. Odur ki, XX əsrin 20-ci illərinin sonunda Qırğızıstanın Şəkər kəndindən ədəbiyyat dünyasına günəş kimi parlayan Çingiz Torekul oğlu Aytmatov doğulmuş və parlaq şəfəq saçmışdır. Ədəbiyyatın ümumbəşəri missiyasını yazıçı, xalqının keçmişindən gələn enerji və istedadı sayəsində dərindən ifadə etməyi bacarmışdır. Bu baxımdan dünyanın nəhəng klassikləri ilə eyni cərgədə təmsil olunan Çingiz Aytmatovun yaradıcılığının tədqiqi hər zaman öz aktuallığını qoruyub saxlayır. YUNESCO-nun son illərə qədər apardığı statistikalara görə Çingiz Aytmatovun əsərləri dünyanın 170-dən çox dilində, 150-dən çox ölkəsində nəşr olunmuşdur. Bu amil yazıçının dünya ədəbiyyatında mövqeyini ifadə edən və ən nəhəng klassiklərlə eyni cərgəni paylaşdığını göstərən ciddi faktdır. Çingiz Aytmatov yaradıcılığı ilə sovet ədəbiyyatında yeni epoxanın əsasını qoymuşdur. Ona qədər məlum ideoloji konsepsiyanın daxilində sərhədlənən və bir çox hallarda ümumdünya nəsrinin inkişaf stixiyası ilə uzlaşmayan qəlibi Çingiz Aytmatov “Üz-üzə”(1957), “Cəmilə”(1958) povestləri ilə sındıra bildi. Daha sonra qələmə aldığı povest və romanları nəinki sovet imperiyasının, dünya nəsrinin orijinal və kamil nümunələrinə çevrildi. Yarımfəsildə Çingiz Aytmatovun həyat yolu və yaradıcılığı kompleks şəkildə nəzərdən keçirilmişdir. Əsərlərində istinad etdiyi əsas həyat həqiqətləri və həmin gerçəkliklərin yazıçının nəsrində hansı formada inikası məsələləri aydınlaşdırılmışdır. Birinci fəslin ikinci hissəsi “Çingiz Aytmatov Azərbaycan və
dövründə, istərsə də müstəqillik illərində Azərbaycana dəfələrlə səfərlər etmiş, sovet dövründə Moskvada və dünyanın müxtəlif ölkələrində azərbaycanlı qələm adamları ilə görüşmüş, məktublar göndərmiş, sələfi və müasiri olduğu yazıçı və şairlərimiz haqqında dəyəli məqalələr yazmış, çıxışlar etmişdir. Dövri mətbuatdan, kitablardan, arxivdən müxtəlif sənətkarlamızın qovluqlarından əldə olunan materiallar əsasında yazıçının
Yüklə 231,73 Kb. Dostları ilə paylaş:
|