Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adına ƏDƏBİyyat institutu

 

410

jurnalı, 1970, №2, s.180 - 183. 

172. Rza X. Məqsud  Şeyxzadə. - B., “Bilik” cəmiyyəti, 1978, 

№4, 42 s. 

173. Rza  X.  Bədii idrakın genişliyi uğrunda. Xəlil Rza Ulutürk. 

Mənə bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

174. 

Rza X. Tarixi-romantik poema.  – “Ədəbiyyat və 

incəsənət” qəz., 29 iyul 1972. 

175. Rza X. Dostluq   tərənnümçüsü.   -   “Azərbaycan gəncləri” 

qəz., 26 sentyabr 1972. 

176. Rza  X.  Nəzəri fikir və  ədəbi həyat. – “Azərbaycan 

gəncləri” qəz., 10 aprel 1972. 

177. Rza  X.Vətəndaşlığın səmimi tərənnümü. Xəlil Rza 

Ulutürk. Mənə bənzə. B., Gənclik, 2000, 708 s. 

178. Rza X. Milli ruhun dərin qatları. Xəlil Rza Ulutürk. Mənə 

bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

179. Rza  X.  Səmimiyyət, mərdlik, zəka. Xəlil Rza Ulutürk. 

Mənə bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

180. Rza X. Vətəndaşlıq poeziyası. – “Ədəbiyyat və incəsənət” 

qəz., 6 oktyabr 1973. 

181. Rza X. Ucalıq. -B., Gənclik, 1973, 167 s. 

182. Rza  X.  Poeziya  ilə alışan ürək. Xəlil Rza Ulutürk. Mənə 

bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

183. Rza  X.  Addımlar, addımlar. – “Ədəbiyyat və incəsənət” 

qəz., 19 oktyabr 1974. 

184. Rza  X.  Məmməd Aslanın “Səsimə  səs ver” toplusu. Xəlil 

Rza Ulurürk. Mənə bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

185. Rza  X.  Vətəndaşlıq və müasirlik. – “Ədəbiyyat və 

incəsənət” qəz., 19 aprel 1975. 

186. Rza X. Çoxşaxəli yaradıcılıq. – “Ədəbiyyat və incəsənət” 

qəz., 29 noyabr 1975. 

187.  Rza X. Azər Abdullanın  şerləri. Xəlil Rza Ulutürk. Mənə  bənzə. -B., 

Gənclik, 2000, 708 s. 

188. Rza X. Dəmir Gədəbəylinin “Gənclik” nəşriyyatına təqdim 

etdiyi “Haçadağ  bəzəmələri”  şer toplusuna dair rəy. Xəlil Rza 

Ulutürk. Mənə bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

---

 

411

189. Rza X. Ədəbi axtarış. – “Bakı” qəzeti, 9 aprel 1976. 

190. Rza  X.  Xəlqiliyin böyük poetik idrak ilə birləşməsi 

uğrunda. Xəlil Rza Ulutürk. Mənə bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 

s. 

191. Rza X. Doğmalıq. -B., Azərnəşr, 1977, 183 s. 

192. Rza X. Anan şair doğub səni. – “Azərbaycan müəllimi” 

qəz., 20 oktyabr 1978. 

193. Rza  X.  Maraqlı  və  zəngin tədqiqat. Xəlil Rza Ulutürk. 

Mənə bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

194. Rza  X.  Vətəndaş poeziyası  uğrunda. – “Ədəbiyyat və 

incəsənət” qəz., 23 iyun 1967. 

195. Rza  X.  Dostluq  nədən başlanır. Xəlil Rza Ulutürk. Mənə 

bənzə. - B., Gonclik, 2000, 708 s. 

196. Rza X. Şairliyin mahiyyəti. - Ulduz, 1976, №11, s.30-34. 

197. Rza  X.  Ürəyə damanlar. Xəlil Rza Ulutürk. Mənə bənzə. - 

B., Gənclik, 2000, 708 s. 

198. Rza  X.  Ürəkdən-ürəyə. – “Ədəbiyyat və incəsənət” qəz., 8 

may 1976. 

199. Rza  X.  Böyük  vətəndaş, qüdrətli  şair. Xəlil Rza Ulutürk. 

Mənə bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

200. Rza X. Məndən başlanır Vətən. - B., Yazıçı, 1988, 400 s. 

201. Rza X. Səmimiyyət, orijinallıq. – “Ulduz” jurn., 1976, 

№10,s.97-99. 

202. Rza X. Qəhrəmanlıq poeziyası. – “Ədəbiyyat və incəsənət” 

qəz., 18 oktyabr 1976. 

203. Rza  X.  Məqsud  Şeyxzadənin bədii yaradıcılığı  və 

Azəbaycan - özbək  ədəbi  əlaqələrinin aktual problemləri 

(Dissertasiya Azərbaycan MEA Nizami adına  Ədəbiyyat 

İnstitutunun kitabxanasında saxlanılır). 

204. Rza  X.  Şairlik və  bədii tərcümə. – “Azərbaycan” jurn., 

1976, №12, s. 198-201. 

205. Rza  X.  Şeriyyət və  qəhrəmanlıq mücəssəməsi. –“Bakı” 

qəz., 14 fevral 1976. 

  

---

 

412

206. Rza  X.  Məşələ çevrilmiş  həyat. – “Azərbaycan” jurn., 

1976, №4, s.151-156. 

207. Rza X. Poema: axtarışlar, perspektivlər. – “Ədəbiyyat və 

incəsənət” qəz., 29 oktyabr 1977. 

208. Rza  X.  Bədii söz nəhəngi. – “Kommunist” qəz., 28 

sentyabr 1977. 

209. Rza X. Bədii fikrin genişliyi uğrunda. – “Ədəbiyyat və 

incəsənət” qəz., 26 noyabr 1977. 

210. Rza X. Rəhilə  İsmayılqızının  şerleri. Xəlil Rza Ulutürk. 

Mənə bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

211. Rza  X.  Müharibədən sonrakı Azərbaycan sovet 

ədəbiyyatında poema janrı (1945 - 1950). Namizədlik 

dissertasiyası. 

212. Rza X. Poeziya xalqın nəfəsidir. – “Azərbaycan müəllimi” 

qəz., 1 dekabr 1978. 

213. Rza X. Dünyaya pəncərə. - B., Maarif, 1984, 304 s. 

214. Rza  X.  Ədəbi, elmi qəhrəmanlıq. Xəlil Rza Ulutürk. Mənə 

bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

215. Rza X. Sənətkar igidliyi. – “Qobustan” jurn., 1978, №2. 

216. Rza X. Anan şair doğub səni. – “Azərbaycan müəllimi” 

qəz., 20 oktyabr 1978. 

217. Rza X. Sənətkar  şöhrətinin sirri. – “Azərbaycan gəncləri” 

qəz., 7 dekabr 1978. 

218. Rza X. Ukrayna mədəniyyətinin günəşi. – “Azərbaycan 

müəllimi” qəz., 21 sentyabr 1979. 

219. Rza  X.  Qardaş xalqın mənəvi sərvəti. – “Təbliğatçı” 

jurnalı, 1979, №8, s.14-19. 

220. Rza X. Ukrayna poeziyası  və  bədii tərcümənin aktual 

problemləri. Mənə bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

221. Rza  X.  Misralara  çevrilmiş göz nuru, ürək odu. –

“Azərbaycan müəllimi” qəz., 3 mart 1982. 

222. Rza X. Böyük mütəfəkkir Nizami Gəncəvi. – “Azərbaycan 

müəllimi” qəz., 23 mart 1979. 

223. Rza X. Sənət yarışı. – “Sovet kəndi” qəz., 20 oktyabr   

---

 

413

1979. 

224. Rza  X.  Gənclik özü şerdir. – “Azərbaycan gəncləri” qəz., 

dekabr l979. 

225. Rza  X.  Möhtəşəm sənətin hünər bayramı. – “Bakı” qəzeti, 

24 oktyabr 1979. 

226. Rza  X.  İntizarla gözləyirik. – “Sovet kəndi” qəz., 31 may 

1979. 

227. Rza X. Göy yerə yaxın idi. – “Azərbaycan” jurn., 1979, 

№2,s.87-91. 

228. Rza X. Dost sözləri. – “Ədəbiyyat və incəsənət” qəz., 18 

mart 1980. 

229. Rza X. Taparam səni. - B., Yazıçı, 1980, 267 s. 

230. RzaX.  Əlvida, sevimli şairimiz. – “Ədəbiyyat və 

incəsənət” qəz., 15 fevral 1980. 

231. Rza  X.  Şahmar  Əkbərzadəyə açıq məktub. Xəlil Rza 

Ulutürk. Mənə bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

232. Rza X. Milli rus şairi. Xəlil Rza Ulutürk. Mənə bənzə. - B., 

Gənclik, 2000, 708 s. 

233. Rza  X.  Qüdrətli sənətkar. – “Ədəbiyyat və incəsənət” qəz., 

23 may 1980. 

234. Rza  X.  Yerdən göyə ümid (Ümdə  məhəbbət poeziyası). 

Xəlil Rza Ulutürk. Mənə bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

235. Rza  X.  Rus  şairi A.Voznesenski. Xəlil Rza Ulutürk. Mənə 

bənzə. - B., Genclik, 2000, 708 s. 

236. Rza  X.  Səadət və döyüş poeziyası. – “Azərbaycan 

müəllimi” qəz., 25 mart 1981. 

237. 

Rza X. Bu dünyadan Rəsul keçdi. – “Azərbaycan 

müəllimi” qəz., 8 aprel 1981. 

238. Rza  X.  Zəfər dastanı. – “Azərbaycan gəncləri” qəz., 5 

noyabr l981. 

239. Rza X. Şair qəhrəmanlığı. – “Ədəbiyyat və incəsənət” qəz., 

13 mart 1981. 

240. Rza X. Marallar da duz yeyərmiş. - B., Gənclik, 1981, 151 

s. 

---

 

414

 241.Rza X. Poeziyaya həsr olunmuş həyat. Xəlil Rza Ulutürk. 

Mənə bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

242. Rza X. Rəsul Rza həsrəti. - B., Elm, 2000, 220 s. 

243. Rza X. Yeni zirvələrə. - B., Azərnəşr, 1971, 178 s. 

244. Rza X. Dramaturgiyada ədəbi  əlaqələr. - B., Elm, 1987, 

280 s. 

245. Rza X. Ömürdən uzun gecələr. - B., Gənclik, 1982, 152 s. 

246. Rza X. Poeziya hünər meydanıdır. Xəlil Rza Ulutürk. 

Mənə bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

247. Rza X. Poeziya ruhun qüdrətidir. Hara gedir bu dünya. - 

B., Yazıçı, 1983, 280 s. 

248. Rza X. Bir az möhlət istəyirəm ömürdən. – “Sovet kəndi” 

qəz., 20 yanvar 1983. 

249. Rza X. Kibrit işığında. – “Ulduz” jurnalı, 1983, №11. 

250. Rza  X.  Şair hünəri. Xəlil Rza Ulutürk. Mənə bənzə. - B., 

Gənclik, 2000, 708 s. 

251. 

Rza X. Sovet mədəniyyətinin fəxri. – “Azərbaycan 

müəllimi” qəz., 10 iyun 1983. 

252. Rza X. Hara gedir bu dünya. B.,Yazıçı, 1983, 280 s. 

253. Rza  X. İki qüdrət əl-ələ. – “Azərbaycan müəllimi” qəz., 30 

mart 1983. 

254. Rza  X.  Düşündürən poema. – “Ədəbiyyat və incəsənət” 

qəz., 10 aprel 1983. 

255. Rza  X.  Şair Ramiz Duyğun. Xəlil Rza Ulutürk. Menə 

bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

256. Rza X. Böyük məhəbbəti ləkələyənlər. – “Azərbaycan 

müəllimi” qəz., 24 dekabr 1985. 

257. Rza  X.  Ədəbi hadisə  səviyyəsində roman. Xəlil Rza 

Ulutürk. Mənə bonzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

258. Rza  X.  Əvvəl elin idi. – “Azərbaycan müəllimi” qəz., 6 

mart 1985. 

259. Rza X. Qalib gələcəkdir cahanda kamal. – “Kommunist” 

qəz., 12 sentyabr 1986. 

  

---

 

415

260. Rza  X.  Ürəklərə yol açan poeziya. Xəlil Rza Ulutürk. 

Mənə bənzə. - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

261. Rza X. Daşdan çıxan bulaq.-B., Gənclik,1986, 196 s. 

262. Rza X. Mayakovskiyə layiq. – “Azərbaycan” jurn., 1987, 

№2. 

263. Rza X. Vaxtdan uca dayanmağı bacaranlar. – “U1duz” 

jurn., 1988, № 7, s.69-74. 

264. Rza  X.  Ədəbi tərcümə: dəyirmi stol ətrafında söhbət. – 

“Ədəbiyyat və incəsənət” qəz., 7 oktyabr 1988. 

265. Rza  X.  Yaddaşa inam. 4 “Azərbaycan” jurnalı, 1988, № 

6,s.l l2-115. 

266. Rza X. Sanki bir dağ  yıxıldı. – “Azərbaycan müəllimi” 

qəz., 23 sentyabr 1988. 

267. Rza X. Poeziya cəsurluqdur, bir də... – “Ədəbiyyat və 

incəsənət” qəz., 12 fevral 1988. 

268. Rza  X.  Həyata məhəbbətlə. – “Ədəbiyyat və incəsənət” 

qəz., 1 yanvar 1988. 

269. Rza X. Musiqidən keçən ömür. – “Ədəbiyyat və incəsənət” 

qəz., 2 sentyabr 1988. 

270. Rza X. Bir şairin iki yeni kitabı. – “Ulduz” jurnalı, 1989, 

№ 7, s.64-70. 

271. Rza X. Məndən başlanır Vətən. - B., Yazıçı. 1988, 400 s. 

272. Rza X. Bütün cəbhələrin ilk səfərbəri. – “Açıq söz” qəzeti, 

5 yanvar 1991. 

273. Rza  X.  Mən atamın, babamın məzarını qoruyuram. –

“Aydınlıq” qəzeti, 10 iyul 1992. 

274. Rza X. Lefortovo həbsxanasında. – “Azərbaycan” jurnalı, 

1993, №1-2. 

275. Rza X. Haray dünya. – “Ədəbiyyat qəzeti”, 7 may 1993. 

276. Rza X. Qəlbin son nidası. – “Əədəbiyyat qəzeti”, 20 iyul 

1994. 

277. Rza  X.  İki xalqın oğlu. – “Ədəbiyyat qəzeti”, 22 yanvar 

1994. 

  

---

 

416

278. Rza  X.  Seçilmiş  əsərləri. 2 cilddə, I-II cild, - B., Qərb-

Qərb, 2005. 

279. Salmanov Ş. Poeziya və tənqid. - B., Yazıçı, 1987. 

280. Sosialistiçeskaya industriya. - 27 yanvar 1989. 

281. Selvinski  İ. Babək (Tərcümə  edəni X.R.Ulutürk). -B., 

Gənclik, 1975. 

282. Seyidov  M.  Əski köklər. Azərbaycan xalqının soy-kökünü 

düşünərkən. B., Yazıçı, 1989. 

283. Şəmsizadə N. Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı. 4 B., Ozan, 

1997, 228 s. 

284. Şəmsizadə N. Azərbaycan ideologiyası. - B., Ozan, 1998, 

223 s. 

285. Şıxlı  İ. Zindandan keçən azadlıq yolu. Ayla Günəş 

arasında. -B., Yazıçı, 1992, 560 s. (s.3-10). 

286. Talıbzadə K. A hüriyyət, a münfərid  əməlim. Sənətkarın 

şəxsiyyəti. -B., Yazıçı, 1978, 378 s. 

287. Talıbzadə K. Ədəbi dil problemi. Azərbaycan  ədəbi 

tənqidinin tarixi.- B., Maarif, 1984, 338 s. 

288. Turan A. Cavid əfəndi. Bakı, Azər, 2004, 310 s. 

289. Turan A. İrfan çobanı. Bakı, Azər, 2003, 350 s. 

290. Ulutürk  F.  Dünyanın Ulutürkü. X.R.Ulutürk. Türkün 

dastanı. - B., Gənclik, 2000, 800 s. 

291. Ulutürk F. Xəlil Rza kədərimlə qol-boyun. - B., Gənclik, 

2003, 252 s 

292. Ulutürk X.R. Poeziya - ən böyük milli sərvət. - Turan 

çələngi. - B., Elm, 1992, 792 s. 

293. Ulutürk X.R. Davam edir 37. - B., Gənclik, 1992, 528 s. 

294. Ulutürk  X.R.  İstiqlal nəğməkarı. - B., Təfəkkür, 2000, 108 

s. 

295. Ulutürk X.R. Addımlayan ensiklopediyamız. - B.. Qorqud, 

1994, 36 s. 

296. Ulutürk X.R. Ayla Günəş arasında. - B.. Yazıçı, 1992, 560 

s. 

297. Ulutürk X.R. Uzun sürən gənclik. - B., Azərnəşr,  

---

 

417

1994, 437 s. 

298. Ulutürk X.R. Mən Şərqəm. - B., Elm,  

1994, 768 s. 

299. Ulutürk  X.R.  Bağışla, ey Vətən. - B., Azərbaycan 

nəşriyyatı, 1995,145 s. 

300. Ulutürk  X.R. Lefortovo zindanında. - B., Azərbaycan 

nəşriyyatı, 1998, 240 s; Çinar-Çap nəşr. 2006, 498s. 

301. Ulutürk X.R. Azadlıq. - Ankara, 1998, 400 s. 

302. Ulutürk X.R. Mənə bənzə - B., Gənclik, 2000, 708 s. 

303. Ulutürk X.R. Türkün dastanı. - B., Gənclik, 2000, 800 s. 

304. Ulutürk X.R. Seçilmiş əsərləri. - B., Gənclik, 2001, 621 s. 

305. Ulutürk X.R. Mən onsuz da əbədiyəm. - B., Gənclik, 2003, 

1056 s. 

306. Ulutürk X.R. Ədəbi tənqid. - B., Mütərcim, 2003, 876 s. 

307. Ulutürk X.R. Turan çələngi. - B., Qapp-Poliqraf, 2005, 873 

s. 

308. Ulutürk X.R.  Ustadım Əkrəm Cəfər. - B., Mütərcim, 2005, 

332 s. 

309. Ulutürk X.R. Gəl, ey səhər. - B., Nağıl evi, 2004. 

310. Vahabzadə B. Poeziya alovu. Xəlil Rza. Doğmalıq. -B., 

Azərnəşr, 1977, s.3-9. 

311. Vahabzadə B. Dərin qatlara işıq. -B., Yazıçı, 1986, 320 s. 

312. Vəfalı A. Füzuli öyrədir. - B., Gənclik, 1977, 148 s. 

313. Vəliyev  İ.  Ədəbiyyatda  İnsan konsepsiyası. Tarixi 

təşəkkülü, inkişaf mərhələləri. - B., Günəş, 1999, 360 s. 

314. Vəliyev Ş. Füyuzat ədəbi məktəbi. - B., Elm, 1999, 388 s. 

315.  Великанова  Ф.  Русскоязычная  проза  Азербайджана. –

Б., Элм, 1999, 197 c. 

316. Yağmur Z. İlahilik eşqi.  İnsan axtarışında. - B., Günəş, 

1988. 

317. Yusifli V. Ürəyimi sərdim günəşə. - B., Təbriz,  

---

 

418

1997. 

318.   Xəlil Rza Ulutürkün şəxsi arxivi. 1962 - 1994-cü illər. 

  

 

---

 

419

Mündəricat 

 

İstiqlal şairi və onun haqqında yeni tədqiqat əsəri…......………….5 

Giriş………………………………………………………………34 

I Fəsil. Xəlil Rza Ulutürkün yaradıcılığında milli özünüdərkin 

mənbə və qaynaqları………................................................……..46 

1.1.Şairin milli mənlik şüur və məfkurəsi………........…………..46 

1.2.Milli idelda azərbaycançılıq……………………..……….....127 

II Fəsil. Şairin poeziyasında milli azadlıq hərəkatının 

əksi…………………………………..………………………….147 

2.1.İctimai-siyasi lirikasının təkamülü və fərdi müəyyənlik 

xüsusiyyətləri…………………………….……………………..147 

2.2.Poemalarında tarixə baxış və istiqlalçılıq…………………..226 

2.3.Tarixi gerçəklik və şairin milli xarakteri………..…………..249 

III Fəsil. Xəlil Rza Ulutürkün ədəbi-tənqid, bədii tərcümə, 

publisistika və elmi-tarixi memuarlarında millilik-bəşərilik 

xüsusiyyətləri…………………………………...………………316 

3.1.Milli ideal və xalq taleyi məsələləri ədəbi-nəzəri 

təfəkkürdə……………………………………………………….316 

3.2.Poetik tərcümələrində mental təfəkkür……………………..334 

3.3.Publisistikasında milli-mənəvi dəyərlər………...…………..347 

3.4.Elmi-tarixi memuarlarında millilik və xalqçılıq 

məsələləri……………………………………………………….368 

Nəticə...........................................................................................383 

İstifadə edilmiş ədəbiyyat………………………………………400 

  

---

 

420

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Yığılmağa verilmiş 05.10.2005 

Çapa imzalanmış 26.12.2005 

Kağız formatı 60x84. Çap vərəqi 26.25 

Sifariş 36. Sayı 500. 

_______________________________ 

 

 

 

 

Kitab “BQU”-nun mətbəəsində ofset üsulu ilə çap 

olunmuşdur. M.Sənani küç.14.