Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adına ƏDƏBİyyat institutu
Yüklə 499,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Səməd Vurğunun epik yaradıcılığında milli ideyaların tərənnümünün yeni çalarları”
14
olmuş və yeri gəldikcə şair dağların tərənnümünə geniş yer ayırmışdır. Səməd Vurğun “Bizim dağların” şeirində xüsusilə bədii tərənnümə geniş yer ayırmış və dağların əzəmətini təsvir etmişdir. Ümumiyyətlə, Azərbaycan xalqına məxsus olan bütün nemətləri tərənnüm etmək şairin ən mühüm yaradıcılıq amalı olmuşdur. Şairin “Bənövşə”, “Gülə-gülə”, “Ceyran” şeirlərində isə onun təbiətə hədsiz vurğunluğunun şahidi olmaq mümkündür. Məlumdur ki, 1938-ci ildə keçirilən Azərbaycan Aşıqlarının Qurultayında Rəyasət Heyətinin tərkib hissəsində Səməd Vurğun da olmuşdur. Bir sıra azərbaycanlı aşıqların Yazıçılar Birliyinə üzv olması üçün çalışan şairimiz bu yolda da mühüm addımlar atmışdır. Səməd Vurğunun aşıq dostları sırasında Mirzə Səməd, Aşıq Mirzə, Məzahir Daşqın, Aşıq Ədhəm, Aşıq Hüseyn Cavan, Dədə Şəmşir və digərlərinin adlarını çəkmək mümkündür. Ümumilikdə şair aşıq yaradıcılığını yüksək dəyərləndirmiş və aşıq sənətinin qorunub saxlanması üçün əlindən gələni əsirgəməmişdir. Keçən əsrin 30-cu illərin sonu 40-cı illərin əvvəllərində Səməd Vurğunun yaradıcılığında yeni bir dönəm başlamışdır. Vətən sevgisi, torpağa, doğma vətənə bağlılıq hissləri şairin bu illərdəki yaradıcılığında vəhdət halında təcəssüm olunurdu. Birmənalı şəkildə sülh carçısı olan şairimiz torpaq uğrunda, vətənin bütövlüyü uğrunda vuruşan qəhrəmanlarımızı vəsf etməkdən usanmamış, əksinə bu işin öhdəsindən qürurla gəlmişdir. Bu illərdə Səməd Vurğunun qələmə aldığı şeirlərdə vətənə məhəbbət, vətən uğrunda mübarizə ideyaları qabarıq şəkildə əks olunurdu. Bu səbəbdəndir ki, İkinci Dünya müharibəsi başlayan zaman vətənpərvər şair dərhal və birmənalı şəkildə öz yaradıcılıq mövqeyini bu şəkildə müəyyənləşdirdi:
Səməd Vurğun müharibənin başladığı ilk gündə məhz misralarından nümunə gətirdiyimiz “Vətənin keşiyində” adlı şeiri qələmə almışdır. Bu da onu göstərir ki, Səməd Vurğun ətrafında baş verən heç bir hadisəyə biganə qalmamış və xalqını, millətini, vətənini narahat edən məsələlərə dərhal münasibət bildirməyi özünə mənəvi borc bilmişdir.
1 Vurğun S. Səadət uğrunda. Bakı: Azərnəşr, 1942, s. 10 15
Səməd Vurğunun o illərdə yazılmış şeirlərinin hər birində sanki müharibə ab-havası hökm sürür, qəhrəmanlığa, igidliyə səsləniş aydın şəkildə duyulurdu. Şairin şeirləri vətənin çətin günündə müdafiəyə qalxmış əsgərlərimiz üçün bir mənəvi dəstək olmuş, onları mübarizəyə daha da ruhlandırmışdır. Dissertasiyanın II fəslinin “Səməd Vurğunun epik yaradıcılığında milli ideyaların tərənnümünün yeni çalarları” adlı II yarımfəslində S.Vurğunun poemalarındakı milli ideyalar araşdırılmışdır. Bu yarımfəsildə S.Vurğunun əfsanəvi və tarixi mövzuda yazılmış “Qız qayası”, “Aslan qayası”, “Bulaq əfsanəsi”, “Ayın əfsanəsi”, alleqorik səciyyə daşıyan “Yazla qışın deyişməsi”, “Hürmüz və Əhrimən” poemaları tarixilik və millilik müstəvisində araşdırılmışdır. Səməd Vurğunun poemalarına xas olan cəhət milliliyin ön plana çəkilməsidir. Şairin qələmə aldığı bu poemaların hər birində Azərbaycançılığın ətri duyulmaqdadır. Bu poemaların demək olar ki, hamısında konkret məkan vardır və bu məkan Azərbaycanın hər hansı bir dilbər guşələridir. Şairin “Qız qayası” poemasında hadisələr Qarabağda cərəyan edirdisə, “Aslan qayası” poemasında hadisələr Bakıda cərəyan edir. Eləcə də “Bulaq əfsanəsi” poemasında hadisələrin məkanı Şirvan şəhəri, “Ölən məhəbbət” poemasında isə Araz çayının sahilidir. Bütün bunlar bir daha şairin yurd sevgisindən xəbər verən nüansdır. Səməd Vurğun bu poemalarda hər hansı bir xəyali məkandan söhbət açmır, konkret olaraq Azərbaycanın hər hansı bir ərazisindən bəhs edir. Bu isə öz növbəsində Səməd Vurğunun vətəninə bağlılığından, xalq və millət sevgisindən qaynaqlanır. Səməd Vurğunun bu patriotizm coşqusu hər zaman onun yaradıcılığını işıqlandıran məşəl olmuş və şair üçün vətənpərvərlik hissi sənət kredosunu müəyyənləşdirən meyar olmuşdur. Səməd Vurğunun ən məşhur poemalarından biri “Aygün” poemasıdır. “Aygün” poemasında şair bir sıra məsələləri əks etdirmişdir. Onun bu poemasında ailə fonunda milli-mənəvi dəyərlərin qorunması problemləri müxtəlif şəkildə canlandırılmışdır. Poemada öz arzu və idealları uğrunda mübarizə aparan insan obrazı təsvir olunmaqla yanaşı, keçdiyi çətin yol təsvir olunmuşdur. Burada təkcə ailə-məişət problemləri deyil, eyni zamanda milli dəyərlər fonunda bir sıra məsələlər də öz bədii əksini tapmışdır. S.Vurğun bu əsərdə sətiraltı mənada qadın azadlığı məsələsini də özünəməxsus şəkildə qabartmışdır. “Aygün” əsəri yazıldığı zaman heç də birmənalı qarşılanmamışdır. Bəzi oxucu və tənqidçilər əsəri lazımı qədər dəyərləndirməmişlər. Bəzi tənqidçilər cəmiyyətdə Əmirxan kimi insanların olmadığını, bununla da yalnış bir obrazın yaradıldığını söyləmişlər.
Yüklə 499,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|