Mən səmimi qəlbdən Layihələrin İdarə Edilməsi Azerbaycan
Assosiasiyasınm kollektivinə, rəyçi alimlər akademik T.A.Əliyevə
və professor R.T.Hümbətova verdiyi dəyərli məsləhətlər və köməyə
görə öz minnətdarlığımı bildirirəm. Eyni zamanda, bu kitab
AVRASİYA fondunun Azərbaycan nümayəndəliyinin və ABŞ
Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin (USAID) dəstəyi ilə həyata
keçirilən «Azərbaycanda layihələrin idarə edilməsi standartlannm
tətbiqi və layihələrin idarə edilməsi üzrə peşəkar mütəxəssislərin
hazırlanması» layihəsinin tərkib hissəsidir və bu səbəbdən fonda Öz
minnətdarlığımı bildirirəm.
Təkliflər və məlumatlar üçün Layihələrin İdarə Edilməsi
Azerbaycan Assosiyasiyasına ve ya Azerbaycan Milli Elmlər
Akademiyası akademik Ə.Hüseynov adma Kibernetika İnstitutuna
müraciət etməyinizi Sizdən xahiş edirəm. Sizin təkliflər hörmətlə
qarşılanaraq növbəti nəşrlərdə öz əksini tapacaqdır.
Qäw£@cfzpma, mt
İqbal Babayev
ölkəmizin ictimai və iqtisadi həyatmda dəyişikliklər baş verir.
Təbii ki, bu dəyişikliklər ölkəmizin keçid iqtisadi dövrü yaşaması ilə
bağlıdır. Dünya dəyişir, həyatımız dəyişir, təsəvvürlərimiz və
dünyaya baxışlarımız ildən ilə fərqlənir. Məsələn, “layihə” sözünü
eşidərkən biz, sovet dövründə ali təhsil almış şəxslər, mühəndis
qurğulann, binalann, maşın və avadanlıqların “çertyojunu”
gözümüzün önünə gətiririk. Çünki biz “çertyojlar” çəkməklə
“layihələr” həyata keçirmişik. Bu gün “layihə” sözü mühəndislər
arasında deyil, hətta maliyyəçilər, iqtisadçılar, elm və təhsil işçiləri,
mədəniyyət və kino işçiləri, sahibkarlar arasında tez-tez eşidilir.
İctimaiyyətin bu yaradıcı təbəqəsi hər hansı bir məqsədə
çatmaq üçün vəsait axtanr. Bu günün termini ilə söyləsək “sponsor”
tapılandan sonra məqsədə çatmaq üçün müəyyən vaxt tələb olunur,
İcraçı bəzi risklərə getməklə, məqsədə çatmaq istiqamətində
keyfiyyətli işlər həyata keçirir. Materiallar alınır, işçi qüvvələri
səfərbər edilir, vəzifələr və məsuliyyətlər bölüşdürülür, danışıqlar
apanlır, müqavilələr imzalanır və işlərin icrasma nəzarət edilir.
Bütün bu işlər çoxluğu hər hansı bir layihənin yerinə yetirilmiş
olduğundan xəbər verir.
10
Beləliklə, bu gun biz “layihə” sözünü başqa müstəvidə
görürük. Bu artıq hər hansı bir obyektin “çertyoju” deyildir, bu
obyektin məqsədi, büdcəsi, işlər çoxluğu və s. onun fəlsəfəsi və
missiyasıdir. Belə çıxır ki, biz adi heyatımızda demək olar ki, hər
gün hər hansı bir layihəni yerinə yetirmiş oluruq. Məsələn, kitab
yazmaq, mənzil təmir etmək, ad günü keçirtmək, toy mərasimi
təşkil etmək, yeni vergi sisteminin tətbiq etmək, yeni informasiya
texnologiyalanndan istifadə etmək, kosmosa uçmaq və sairə digər
fəaliyyətlər. Bu fəaliyyət növləri təbiətcə müxtəlif olmalanna
baxmayaraq onlar bir-birinə oxşardırlar. Bütün bunlan layihə kimi
aydın təsəvvür etmək üçün hər birimizin başına gələn hadisələrdən
biri olan “ad gününün keçirilməsi” layihəsini nəzərdən keçirək.
Hamıya bəllidir ki, ad gününün keçirilməsi müəyyən məqsəd
daşıyır və əsas məqsədimiz anadan olduğumuz günü yad etmək, bu
hadisə ilə bağlı dost-tamşlan məlumatlandırmaq və qohum-əqrabanı
bir daha sevindirməkdir. Deməli, hər bir fəaliyyət konkret məqsədə
malikdir.
Biz məqsədimizə nail olmaq üçün müəyyən vəsait ayırırıq,
yəni büdcəni müəyyənləşdiririk. Bu vəsait əsasında şənlik məclisi
qururuq, yəni bazarlıq edirik, stol açırıq, qohum-əqra- banı və
dost-tanışları dəvət edirik və s. bu kimi bir çox işlər həyata keçirik.
Deməli, hər bir fəaliyyət bir-birinə bağlanmış və koordinəedilmiş
işlər kompleksidir.
Ad günü şənliyini keçirtmək üçün müəyyən vaxt ayırırıq.
Hər bir işin nə zaman görülməsini müəyyənləşdiririk. Məclisin nə
zaman başlanmasını və bitməsini planlaşdırırıq. Məsələn, ad günün
saat 18-də başlanmasını və 22-də başa çatmasım düşünürük, yəni 4
saat davam etməsini planlaşdırırıq. Beləliklə, hər bir fəaliyyətin
başlanğıcı və sonu olmaqla davam etmə müddəti vardır.
II
Təbii ki, bir gündə hamı üçün ad günü şənliyinin keçirilməsi
mümkün olmadığı kimi, bir adam üçün de müxtəlif illərdə və ya
kiminsə ad günü məclisinə eyni olan məclis keçirmək qeyri
mümkündür. Bu onunla izah edilir ki, hər bir şənlik mərasimi
təkraredilməzdir. Heç bir zaman keçirilən ad günü əvvəlkilər kimi
ola bilməz ve təkrar edilə bilməz. Ən azı fərqləndirən cəhətlər stolun
üzərində müxtəlif yeməklərin olması, şənlikdə müxtəlif insanlarm
iştirakı, məclisin davametmə müddətinin müxtəlif olması və s. bu
kimi fərqləndirici parametrlər ilə izah edilir. Deməli, hər bir fəaliyyət
nadirdir və tə- kraredilməzdir
Məhz bu dörd:
-
məqsəd
-
əlaqəli işlər kompleksi
-
başlanğıc və son müddətlər
-
nadirlik
faktorlan müxtəlif təbiətli fəaliyyət növlərini bir-birinə
bağlayır və layihələri həyatın digər fəaliyyət növlərindən
fərqləndirir.
Beləliklə, layihə - nadir məhsul istehsal edən və xüsusi
xidmətə malik olan müvəqqəti müəssisədir. Bu möv^ya kita- bm ilk
fəslində geniş yer aynlmışdır.
Biz müasir dövrdə “layihə” sözünün tamamilə başqa
təsəvvürdə dərk etdik, onu “çertyojdan” fərləndirməyi bacardıq. Bu
fərqləri öyrəndikcə, müasir dünyaya daxil olduqca, yeni terminlər
bizi yenə də qanşıq dünyanın sərhədində gözlətməyi məcbur edir.
Hər gün qəzet və jurnallarda, radio və televiziyada “menecment”,
“proyekt-menecment”, “menecer” və s. sözlərini eşidirik. Bu
terminlərin kökündə öz ana dilimizdə desək bir söz durur: idarəetmə,
yəni, layihələrin idarə edilməsi.
İstər istəməz sual ortaya çıxır: Bu nədir? Bu nə üçün və ya
12
Dostları ilə paylaş: |