Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin akademiK Ə. HÜseynov adma Kİbernetika institutu



Yüklə 2,12 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/72
tarix08.11.2018
ölçüsü2,12 Mb.
#79188
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   72

kim  üçündür?  Bunu  mənası  nədir?  Bəlkə  bu  populyarlıq  xatirinə 
deyilən sözdür? 
Əgər  biz  “layihəni”  maddi  və  mənəvi  sistemimizin 
məqsədyönlü  dəyişdirilməsi  kimi  dərk  ediriksə,  onda  “layihələrin 
idarə  edilməsi”  bu  dəyişikliklərin  idarə  edilməsi  kimi  dərk 
olunmalıdır.  Hər  hansı  bir  nəticəyə  gəlmək  xatirinə  yox,  məhz 
dəyişikliklərin  uğurla  idarə  olunması  nəzərdə  tutulur.  Layihələrin 
uğurla başa çatması onun düzgün idarə edilməsindən asılıdır. 
Layihələrin idarə edilməsi insanlardan mədəniyyət, bacarıq 
və istedad tələb edir. Layihələri idarə edən şəxslərin kompetensiyalı 
(bilik+təcrübə+şəxsi keyfiyyət) olması onun uğurla başa çatmasına 
zəmanət verir. 
Layihələri  idarə etmək elə de asan məsələ deyildir. Heç bir 
kənar  təsiredici  qüvvələrdən  asılı  olmayaraq  bütün  layihələr  idarə 
olunmalıdır.  Layihələri  idarə  edirik  ki,  onlar  dayanıqlı  olsunlar. 
Əgər  layihələr  dayanıqlıq  vəziyyətindən  çıxarsa,  onda  biz 
idarəetməni itirmiş oluruq və onu dayanıqlı vəzi)^ətə gətirmək üçün 
çoxlu vaxt və vəsait tələb olunur. 
Layihələri  insanlar  öz  bilk  və  bacanqlan  əsasında  həyata 
keçirirlər. Layihənin hər fazasında müxtəlif peşə sahibi olan insanlar 
işə cəlb olunurlar. Bunu üçün layihəni rəhbər başda olmaqla onun 
komandası həyata keçirməlidir. 
Bununla  yanaşı  layihə  müvəqqəti  xarakter  daşıdığı  üçün 
müəyyən  müddətə  mütəxəssislər  işə  cəlb  olunmalıdır.  Onlann 
vəzifələri  və  funksiyaları  aydmiaşdınimalıdır.  Ona  görə  də 
layihələrdə insan ehtiyatlarının idarə edilməsi zəruriyyəti meydana 
çıxır. 
Layihə yerinə yetirilərkən hər bir işin nəticəsi yoxlanılmalı və 
məhsulun  keyfiyyətinə  nəzarət  olmalıdır.  Bu  səbəbdən  mütəmadi 
olaraq monitorinq keçirilməlidir. 
13 


Nəzarət  mexanizmi  o  zaman  səmərəli  olur  ki,  layihə 
iştirakçılan  öz  funksiyalanm  yaxşı  dərk  etmiş  olsunlar, 
planlaşdırsınlar və koordinə etsinlər. Layihə iştirakçılan bir-birindən 
asılı olduqlan üçün əlaqələrin idarə edilməsinə ehtiyac duyulur. 
İnsanlarm  və  əlaqələrin  mövcudluğu  layihələrin  uğurlu 
olması  demək  deyildir.  Layihələrdə  qeyri  müəyyən  vəziyyətlərin 
müşahidə olunması obyektiv faktorlarla, müəyyən risk ehtimalınm 
olması  ilə  bağlıdır.  Peşəkar  menecer  antirisk  tədbirlərini 
planlaşdırmalı  və  risk  ehtimalmı  minimuma  endirməlidir.  Bunu 
üçün layihələrdə riskin idarə edilməsinə xüsusi yer verilir. 
İstənilən  layihə  “nəyisə  dəyişmək’’  ideyasından  başlayır. 
İnsanın  fəaliyyət  göstərdiyi  istənilən  sahədə  -  elmdə,  incəsənətdə, 
istehsalatda,  məişətdə  və  s.  ətraf  mühitimizi  dəyişmək  ideyası 
mövcuddur.  Bu  dəyişiklik  qlobal  dəyişüdiklərdən  başlayaraq 
zavodlarda yenidənqurma və daha sonra məişət əşya- lannı alınması 
sahəsinə  kimi  əhatə  edə  bilər.  Bu  səbəbdən  deyilir  ki,  layihələr 
dünyasının  sərhədi  yoxdur.  Sadəcə  olaraq  onlar  yalnız 
kateqoriyalara  bölünürlər:  tədqiqat  layihəsi,  istehsalat  ilə  bağlı 
layihə,  təhsil,  səhiyyə,  informasiya  texnologiyaları,  maliyyə, 
mədəniyyət və investisiya fəaliyyəti ilə bağlı layihə. 
Layihələr  müəyyən  mühitdə  “dünyaya  gəlirlər”.  Ev,  paltar, 
yaşayış, münasibətlər, yeməklər insanlar üçün mühit yaratdığı kimi 
ətraf  mühit  də  layihəni  müxtəlif  ideyalar,  alətlər,  ehtiyatlar, 
problemlərin  həlli  üsullan  və  başqa  parametrlər  ilə  qidalandıraraq 
layihənin mühitini formalaşdınr. 
Alimlərin  və  tanınmış  ekspertlərin  fikrinə  əsasən,  adətən 
layihənin  mühiti  onun  “dünyaya  gəlməsinə”  maneə  olur.  Bu 
maneələr çox vaxt insan faktorları ilə bağlıdır. Layihə rəhbər- 
14 


löilnin  işo  düzgün  yanaşmaması,  onlann  layihə  menecmenti 
HltluiNindo  biliklərinin  məhdud  olması  layihələrin  uğursuzluğa 
«lüçar olmasının başlıca səbəbləridir. 
Bu səbəbdən xarakterizə olunmuş müxtəlif parametrləri İiltüo 
etməklə  biz  layihələri  idarə  edirik  və  məqsədimizə  nail  oluruq. 
Məsələn,  bizim  misalda  ad  gününün  keçirilməsi  üçün  ım/ordo 
tutulan  vəsaitə  əsasən  qonaqlann  sayını,  şənlik  məra-  alminin 
keçirildiyi  yeri  və  sairə  digər  parametrləri  idarə  elməklə 
müəyyənləşdiririk. 
Layihələrin  həcmindən  asılı  olaraq  onun  üçün  müvafiq 
İdArəotmə  sistemləri  seçilir  və  ya  yenisi  yaradılır.  Elə  layihələr 
mövcuddur  ki,  onlar  yüzlərlə,  minlərlə  parametrlərlə  xarakte-  riro 
olunur. Bütün bu parametləri nəzərə alaraq layihəni idarə clmok bir
iki insamn imkanlan daxilində deyildir. Belə Irtyiholori idarə etmək 
üçün  yeni  informasiya  texnolo-  ylynlarmdan  istifadə  etməklə  bir 
neçə  qrup  mütəxəssislər  işə  lolb  olunurlar,  layihə  ofisi  yaradılır. 
Bütün bu mürəkkəbliyi mi/oro alan dünya şöhrətli alim Lerman qeyd 
etmişdir: »İstənilən texniki problemi həll etmək olar, sadəcə olaraq 
hunun üçün pul və vaxt lazımdır. Bu səbəbdən hər hansı bir işi wrinə 
yetirmək üçün ya pul çatmır, ya da ki, vax:t». 
Yalnız bu üç parametr: vaxt, büdcə və keyfiyyət rəhbər- lomı 
həmişə  diqqət  mərkəzində  olmalıdır.  Layihəni  vaxtında 
bllirməyqndə  onun  icra  müddəti  uzanır,  icra  müddəti  uzan-  ılujca 
ona çəkilən xərc artır. Layihələrin idarə edilməsi zamanı mohz bu üç 
parametrlərin paylaşdırılması elə olmalıdır ki, hər luııiNi bir layihə 
vaxtında, keyfiyyətli və büdcə müqabilində ycriııo yetirilsin. 
Təqdim  olunan  kitab  bu  kimi  məsələlərdən  bəhs  edir  və 
Ntıkkiz fəsildən ibarətdir: 
15 


Yüklə 2,12 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   72




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə