5
M.Ağayeva, təqdim etdiyi monoqrafiya işində bir sıra elmi
yeniliklərə imza atmışdır. Belə ki, B.Vahabzadə pyeslərinin səhnə
təcəssümü mövzusu kompleks halında və sistemli şəkildə ilk dəfə
məhz bu monoqrafiyada araşdırılmışdır. Həmçinin, B.Vahabzadə
pyeslərinə quruluş vermiş müxtəlif üsluba malik rejissorların fərqli
dəst-xətləri də toplum halında ilk dəfə məhz bu monoqrafiyada
öyrənilmiş, müqayisə edilərək maraqlı mülahizələr irəli sürülmüşdür.
Eyni zamanda şair-dramaturqun rayon teatrlarında quruluş verilmiş
pyesləridə ilk dəfə müəllif tərəfindən monoqrafiyaya cəlb
olunmuşdur.
Ümumiyyətlə, zəngin faktoqrafiyası və elmi aparatı ilə diqqəti
çəkən monoqrafiyada müəllif əsasən tarixi müqayisəli və tipoloji
təhlil metodlarından səriştəli şəkildə yararlanaraq ortaya səlis elmi
dildə yazılmış monoqrafiya qoya bilmişdir. İşin məzmunu və təhlil
səviyyəsi, əldə olunan nəticə və qənaətlər, irəli sürülən və
əsaslandırılan müddəalar göstərir ki, müəllif aydın elmi üsluba
malikdir, teatr və dramaturgiya tarixinə dərindən bələddir.
Monoqrafiyanın sənətşünaslar, ədəbiyyatşünaslar, geniş teatr
ictimaiyyəti ilə yanaşı, mədəniyyətşünaslar və ümumən də
Azərbaycan mədəniyyəti ilə maraqlanan hər bir oxucuda böyük
maraq doğuracağına əminəm.
Məryəm Əlizadə
Əməkdar incəsənət xadimi,
Sənətşünaslıq doktoru, professor
6
GĠRĠġ
Azərbaycan
mədəniyyətinin
və
ədəbiyyatının görkəmli
nümayəndəsi, xalq şairi, dramaturq, publisist, ədəbiyyatşünas, ictimai
xadim, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü,
filologiya elmləri doktoru, professor Bəxtiyar Mahmud oğlu
Vahabzadə (16.VIII.1925-14.II.2009) milli dramaturgiyamızın və
teatrımızın tarixində parlaq səhifə açan şəxsiyyətlərdəndir. Böyük
Vətən müharibəsinin son illərində poeziya aləminə gələn
B.Vahabzadə ilk şeirlərindən ədəbi ictimaiyyətin diqqətini cəlb
etmiş, altmış ildən artıq gərgin yaradıcılıq fəaliyyəti ilə məşğul
olmuş, onun qələmindən çıxan əsərlər ədəbiyyatımızın və
mədəniyyətimizin inkişafında əvəzsiz rol oynamışdır.
Ümummilli
liderimiz
Heydər
Əlirza
oğlu
Əliyev
B.Vahabzadənin ədəbiyyatımız və xalqımız qarşısındakı xidmətlərini
yüksək qiymətləndirərək ona yazdığı təbrik məktubunda deyirdi:
“Sizin şəxsiyyətiniz və yaradıcılığınız xalqın milli təfəkkürünün
formalaşmasına xidmət etmiş, onu milli dirçəlişə səsləmiş,
istiqlaliyyət uğrunda mübarizədə əvəzsiz rol oynamışdır. Siz hər
zaman azadlıq carçısı olmuş, ən çətin anlarda belə güc və silah
qarşısında baş əyməmiş, əqidəsindən dönməyən şair, mübariz millət
vəkili,
yorulmaz ictimai xadim kimi xalqın müdafiəsinə
qalxmışsınız” (88).
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev şairə 80 illiyi ilə əlaqədar
göndərdiyi təbrikində deyir: “Sizin yüksək bədiiliklə qələmə
aldığınız əsərlər milli qaynaqlardan bəhrələnərək, vətənpərvərliyin
tərənnümü, insanın mənəvi ucalığı və fəlsəfi düşüncələrlə
səciyyələnir.
Zəngin
ədəbi irsimizdən və dilimizin bədii
imkanlarından məharətlə istifadə edərək yaratdığınız poeziya
nümunələrində dərin məna ilə emosionallıq harmonik bir vəhdət
təşkil edir” (88).
Bəxtiyar Vahabzadənin yaradıcılığı geniş və zəngindir. 1943-cü
il sentyabrın 25-də “Ana və şəkil” adlı ilk mətbu şeri ilə ədəbiyyata
gələn şair-dramaturq 70-dən çox şeir kitabının, tarixi və müasir
mövzuda yazılmış 20-dən çox poemanın, 14 pyesin, 2
monoqrafiyanın, 11 elmi-publisistik kitabın və yüzlərlə məqalənin
7
müəllifidir. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində o, ilk növbədə özünəxas
poetik dünyaya və üsluba malik şair kimi tanınmışdır. Yarım əsrdən
də artıq bir dövr ərzində şeirləri xalq tərəfindən sevilə-sevilə
oxunmuş, geniş oxucu kütlələrinə böyük zövq aşılamışdır.
B.Vahabzadə təkcə Azərbaycan torpağında deyil, sərhədlərimizdən
kənarda da görkəmli şair kimi tanınmış, əsərləri rus, ukrayna, gürcü,
eston, tatar, özbək, türkmən, moldav, türk, başqırd, portuqal, habelə
ingilis, fransız, alman, ispan, ərəb, polyak, macar, bolqar dillərinə
tərcümə edilmişdir.
B.Vahabzadənin poeziyası ilk qələm təcrübələrindən müasir
ədəbi proses və tənqidin diqqətini cəlb etməklə, haqqında onlarla
məqalə və kitablar yazılmaqla yanaşı, o özü də ədəbiyyatın estetik və
nəzəri məsələlərinə dərindən bələd ədəbiyyatşünas kimi klassik və
müasir ədəbiyyat və sənətimizin aktual problemlərinə, ayrı-ayrı
sənətkarların yaradıcılığına dair elmi-tədqiqi və ədəbi-tənqidi
məqalələr yazmış, kitablar dərc etdirmişdir.
B.Vahabzadə alovlu qələmə malik publisistdir. Yarım əsrdən
də artıq bir dövr ərzində Azərbaycan xalqını düşündürən elə bir
mənəvi məsələ yoxdur ki, şair-publisist bu barədə prinsipial
mövqeyini bildirməsin, sözünü deməsin. Milli-mənəvi dəyərlərin
qorunması, milli dilin saflığı, adət-ənənələrə sadiqlik, qabaqcıl
mədəniyyət və müasirlik uğrunda mübarizə əzmi, vətəndaşlıq
mövqeyi B.Vahabzadə yaradıcılığının bütün janrlarına sirayət
etməklə, birbaşa publisist sözünün də əsasında durmuşdur.
Türklük, bütöv, bölünməz, sarsılmaz türk dünyası B.Vahabzadə
qələminin daimi predmetini təşkil edir. Türklüyündən həmişə fəxrlə
danışan üsyankar söz ustasının Azərbaycan dilinin saflığı, təmizliyi
və zənginləşməsi uğrunda apardığı mübarizə onun yaradıcılığının
mühüm istiqamətlərindən birini təşkil edir. Müxtəlif illərdə dövri
mətbuatda çap etdirdiyi “Ana dilim-ana köküm”, “Ana dili”,
“Çörək-vətən”, “Vətən nəğməsi”, “Azərbaycan oğluyam” əsərləri
buna misaldır. Sabiq Türkiyə Prezidenti Süleyman Dəmirəl
B.Vahabzadənin təkcə azırbaycanlıların deyil, türk düynyasının da
böyük söz ustadı olduğunu qeyd edir: “Əsərləriniz Türkiyədə də
böyük sevgi ilə oxunur, tədqiq edilir və bəyənilir. Türkiyə
Cumhuriyyətinə bəslədiyiniz sevgi xalqlarımız arasındakı dostluq və
Dostları ilə paylaş: |