Azərbaycan mġLLĠ elmlər akademġyasi memarliq və ĠNCƏSƏNƏT ĠNĠSTĠtutu

 
 
148 
69.
 
Qarayev  Y.  Dramaturgiya  axtarışları.  //Azərbaycan.  
Bakı: 1972, № 12,              s. 91-96. 
70.
 
Qarayev  Y.  Sənətkarın  kamilliyi.  //Azərbaycan.  Bakı: 
1985, № 8. s. 147-150. 
71.
 
Qarayev  Y.  Onun  dramaturgiyası.  //Ədəbiyyat  və 
incəsənət. Bakı: 23 avqust 1985, № 34 (2169).  
72.
 
Qarayev Y. Səhnədə ilk görüş ərəfəsində. /Bakı. Bakı: 18 
fevral 1969, № 41 (3472). 
73.
 
Məmməd  A.  Sənətkar  qocalmır.  Bakı:  Yazıçı,  1980, 
287.s. 
74.
 
Məmmədov  A.  Vicdanın  səsi.  /Kommunist.  Bakı:  27 
yanvar 1982, № 22 (17956). 
75.
 
Məmmədov C. “İkinci səs”. /Bakı. Bakı: 21 iyun 1969, № 
111 (3948). 
76.
 
Məmmədov  C.  “Yağışdan  sonra”.  /Bakı.  Bakı:  2  aprel 
1971, № 128 (5337). 
77.
 
Məmmədov  C.  Ürəklərdə  qalan  izlər.  /Ədəbiyyat  və 
incəsənət. Bakı: 1 yanvar 1978, № 1 (1772). 
78.
 
Məmmədov  M.  Həyat  və  sənət  yollarında.  Bakı: 
Azərnəşr, 1965, 235 s. 
79.
 
Məmmədov  M.  Teatrlar,  aktyorlar,  tamaşalar.  Bakı: 
Azərnəşr, 1966, 220s. 
80.
 
Məmmədov  M.  Azərbaycan  dramaturgiyasının  estetik 
problemləri. Bakı: Azərnəşr, 1968, 383 s.  
81.
 
Məmmədov M. Teatr düşüncələri. Bakı: İşıq, 1977, 231 s. 
82.
 
Məmmədov 
M. 
Müasir  dramaturgiyanın  inkişafı 
məsələləri haqqında. //Azərbaycan. Bakı: 1957, № 6, səh. 
190-224. 
83.
 
Məmmədov  M.  Teatr  və  dramaturgiya.  //Azərbaycan. 
Bakı: 1961, № 6, səh. 216-224. 
84.
 
Mənəvi-psixoloji  mövzuda  dəyərli  tamaşa.  /Xalq  qəzeti. 
Bakı: 9 noyabr 1997, № 254 (22650). 
85.
 
Məsud  Ə.  “Kimdir  haqlı?”.  /Ədəbiyyat  və  incəsənət. 
Bakı: 29 may 1971,  № 22 (1029). 
86.
 
Milli  birliyi,  dövlətçiliyimizi  qorumağa  səsləyən  əsər. 
/Xalq qəzeti. Bakı: 14 aprel 1998, № 96 (22796). 

---

 
 
149 
87.
 
Mustafayev  M.  “Vicdan”.  /Nuxa  fəhləsi.  Bakı:  19  iyul 
1965, № 8 (6809). 
88.
 
Müasir Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, 
xalq  şairi  Bəxtiyar  Vahabzadənin  xatirəsi  heç  vaxt 
unudulmayacaqdır. /Xalq qəzeti. Bakı: 15 fevral 2009, № 
36 (26094). 
89.
 
Nəbi X. Seçilmiş əsərlər. Bakı: Azərnəşr, 1974, 245 s. 
90.
 
Nəbiyev  B.  Vətən  torpağına  azadlıq  toxumu  əkən  şair. 
/525. Bakı: 24 fevral 2009, № 35 (2868). 
91.
 
Nizami Ə. Gecikmiş məhəbbət.  /Ədəbiyyat  və incəsənət. 
Bakı: 21 iyun 1969, № 25 (1528). 
92.
 
Pənahova  A.  Yaratdığım  obrazların  ikinci  planı.  Bakı: 
Tural-Ə, 2001, 235 s. 
93.
 
Pənahova A. Obrazın yaranma prosesində aktyorun ikinci 
plan duyumu və onun təcəssüm vasitəsi. Bakı: Şirvannəşr, 
2005, 327 s. 
94.
 
Rəhimli  İ.    Səhnə,  ekran,  müasirlik.  Bakı:  Yazıçı.  1980. 
108 s. 
95.
 
Rəhimli İ.  Dramaturgiya və teatr. Bakı: İşıq, 1984, 148 s. 
96.
 
Rəhimli İ.  Füzuli meydanında sənət məbədi. Bakı: Sabah, 
1996, 165 s. 
97.
 
Rəhimli  İ.  Akademik  Milli  Dram  Teatrı.  İki  cild.  Birinci 
cild. Bakı: Qapp-poliqraf, 2002, 440 s. 
98.
 
Rəhimli  İ.  Akademik  Milli  Dram  Teatrı.  İki  cild.  İkinci 
cild. Bakı: Qapp-poliqraf, 2002, 464 s. 
99.
 
Rəhimli  İ.  Azərbaycan  Milli  teatrının  poetikası.  Bakı: 
Qapp-poliqraf, 2002, 224 s. 
100.
 
Rəhimli  İ.  Azərbaycan  teatrının  estetik  prinsipləri.  Bakı: 
Çaşıoğlu, 2004, 280 s. 
101.
 
Rəhimli  İ.  «İtirilmiş»  aktyorun  rejissor  ömrü.  Rejissor 
Ağakişi Kazımov. Bakı: Çaşıoğlu, 2005, 268 s. 
102.
 
Rəhimli  İ.  Vəzirov  C.  Naxçıvan  teatrı.  Bakı.  Aspoliqraf, 
2008, 349 s. 
103.
 
Rəhimli  İ.  Vicdan  və  hissin  poetikası.  /Ədəbiyyat  və 
incəsənət. Bakı: 29 yanvar 1982, № 5 (1984). 

---

 
 
150 
104.
 
Rəhimli  İ.  Bəxtiyar  Vahabzadənin  dramaturgiyasında 
üslub problemləri. //Qobustan. Bakı: 1981, № 4, səh. 43-
46. 
105.
 
Rəhimli  İ.    Dramaturgiya  dili.  /Ədəbiyyat  və  incəsənət. 
Bakı: 29 iyun 1984, № 26 (2109). 
106.
 
Rəhimova S. Dar ağacına gedən yol. /Bizim əsr. Bakı: 12 
dekabr 2000,      № 143 (217). 
107.
 
Rəsulov  Q.  “Vicdan”.  /Bakı.  Bakı:  11  iyul  1961,  №  162 
(1138). 
108.
 
Salmanov  M.  Bəxtiyar  dünyası.  /Azərbaycan  gəncləri. 
Bakı: 29 fevral 1992, № 21 (11870). 
109.
 
Seyidov Y. Ədibi tənqid və bədii dil. Bakı: Yazıçı, 1986, 
197 s. 
110.
 
Səfərov  Ş.  «Fəryad».  /Ədəbiyyat  və  incəsənət.  Bakı:  8 
iyun 1984, № 23 (2106). 
111.
 
Səfiyeva F. Bəxtiyar Vahabzadə dramaturgiyasında qadın 
obrazları. //Azərbaycan. Bakı: 1994, № 2, s.29-32. 
112.
 
Səfiyeva  F.  Bəxtiyar  Vahabzadənin  dramaturgiyası. 
Namizədlik dissertasiyası. M.F.Axundov adına kitabxana. 
1997. 
113.
 
Səfiyeva  F.  Qılıncımız  nə  vaxtacan  özümüzü  kəsəcək. 
/Xalq qəzeti. Bakı: 13 iyun 1998, № 156 (22856). 
114.
 
Süleymanov  R.  Azərbaycanın  xalq  şairi.  /Bakı.  Bakı:  15 
avqust 1985,          № 189 (8465). 
115.
 
Stanislavski 
K.S. 
Mənim 
səhnə 
həyatım. 
Bakı: 
Tədrisnəşr, 1963, 435 s. 
116.
 
Şərifov  A.  «Vicdan».  /Kirovabad  kommunisti.  Bakı:  6 
yanvar 1959, № 3 (347). 
117.
 
Teatr  sənətinin  yüksək  ideyallığı  uğrunda.  /Bakı.  Bakı:  1 
iyun 1957, № 154 (1130). 
118.
 
Teatrımızın  açılışı.  /Lenin  yolu.    Bakı:  27  mart  1969,  № 
37 (4178). 
119.
 
Teatr və dramaturq. /Kommunist. Bakı: 16 oktyabr 1980, 
№ 238 (17574). 
120.
 
Vahabzadə B. Səməd Vurğun. Bakı: Azərnəşr, 1968, 348 
s. 

---

 
 
151 
121.
 
Vahabzadə  B.  Seçilmiş  əsərləri.  I  cild.  Bakı:  Azərnəşr, 
1971, 251 s. 
122.
 
Vahabzadə  B.  Seçilmiş  əsərləri.  II  cild.  Bakı:  Azərnəşr, 
1974, 383 s. 
123.
 
Vahabzadə B. Sadəlik, böyüklük. Bakı: Yazıçı, 1978, 338 
s. 
124.
 
Vahabzadə B. Pyeslər. Bakı: Gənclik, 1980, 355 s. 
125.
 
Vahabzadə  B.  Seçilmiş  əsərləri.  Bakı:  Yazıçı,  1983,  432 
s. 
126.
 
Vahabzadə B. Fəryad. Bakı: Azərnəşr, 1995, 351 s. 
127.
 
Vahabzadə  B.  Bibloqrafik  göstərici.  Bakı:  Maarif,  1997, 
198 s. 
128.
 
Vahabzadə B. Ləyaqət. Bakı: Azərnəşr, 1998, 207 s. 
129.
 
Vahabzadə B. Pyeslər. Bakı: Azərnəşr, 2001, 348 s. 
130.
 
Vahabzadə  B.  Əsərlər.  VIII  cild,  Bakı:  Azərnəşr,  2005, 
847 s. 
131.
 
Vahabzadə B. Əsərlər. IX cild. Bakı: Azərnəşr, 2005, 783 
s. 
132.
 
Vahabzadə B. Əsərlər. X cild. Bakı: Azərnəşr, 2005, 687 
s. 
133.
 
Vahabzadə B. Əsərlər. XI cild. Bakı: Azərnəşr, 2005, 672 
s. 
134.
 
Vahabzadə B. Vətən nəğməsi. //Azərbaycan qadını. Bakı: 
1974, № 3,             səh. 117-118. 
135.
 
Vahabzadə B.  Ana dili. //Azərbaycan. Bakı: 1976, №  9, 
səh. 10-12. 
136.
 
Vaqif A. Cəzanı biz çəkirik. /Mədəniyyət. Bakı: 2 avqust 
2003, № 28. 
137.
 
Vəfa.  Milli  Dram  Tetrında  “Rəqabət”  ictimai  baxışa 
çıxarıldı. /525. Bakı: 28 noyabr 2003, № 224 (1583). 
138.
 
Vəfa.  Milli  Dram  Tetrında  tamam  yeni  “Rəqabət” 
oynanıldı. /525. Bakı: 22 oktyabr 2004, № 205 (1810). 
139.
 
Zeynalov  Ə.  Şair  qəlbli  dramaturq.  //Azərbaycan.  Bakı: 
1975, № 10, səh. 191-195. 
 
 

---

 
 
152 
Rus dilində 
 
140.
 
Агаева  М.  Вера  в  личности  Насими.  //Актуальные 
проблемы  гуманитарных  и  естественных  наук. 
Москва: 2009, № 11,c.161-163.    
141.
 
Александр  И.К.  Об  искусстве.  Москва:  /Искусство, 
1954, 447 с. 
142.
 
Античные  мыслители  об  искусстве.  Москва:  Совет. 
писатель, 1937, 362 с. 
143.
 
Бертолд  Б.  Поезия.  Новелла.  Публисистика.  Москва: 
«Искусство», 1956, 639 с. 
144.
 
Белинский  В.Г.  Сборние  сочинение.  Москва:  1947, 
320 с. 
145.
 
Белинский  В.Г.  Произведение.  Том  1.  Москва: 
«Искусство», 1962. 268с.  
146.
 
Гете  И.Б.  Об  искусстве.  Москва:  «Искусство»,  1975, 
623 с. 
147.
 
Гертсен А. Об искусстве. Москва: «Искусство», 1954, 
248 с. 
148.
 
Мамедов 
Мехти, 
Театр. 
Драматургия 
и 
современность, Баку: «Ишыг», 1986, 396 с.  
149.
 
Ромен  Р.  Сочинение.  Том  14.  Москва:  «Искусство», 
1958, 832 с. 
150.
 
Руссо  Ж.Ж.  Избранные.  Москва:  «Искусство»,  1976, 
190 с. 
151.
 
Станиславский К.С. Работа актера над собой. Москва: 
Избранные, 1938, 576 с. 
152.
 
Станиславский  К.С.  Статьи,  речи,  беседы,  письма. 
Москва: «Искусство», 1953, 640 с.  
153.
 
Станиславский  К.С.  Сборные  сочинение.  Том  2. 
Москва: «Искусство», 1954, 442 с. 
154.
 
Станиславский  К.С.  Сценическая  реч.  Москва: 
Издательство «Гиттис», 1955, 368 с. 
155.
 
Станиславский  К.С.  Мастерство  актера.  Москва: 
Избранные, 1961, 19 с. 

---

 
 
153 
156.
 
Станиславский  К.С.  Об  искусстве  театра.  Москва: 
Избранные, БТО. 1982, 512 с. 
157.
 
Тренев  К.  Идейность  и  мастерство.  Москва: 
«Искусство», 1958, 192с. 
158.
 
Щепкин 
М.С. 
Записки 
и 
письма. 
Москва: 
«Искусство», 1952, 356с. 
 
 
 
                                              

---

 
 
154 
М.Р.Агаевa 
Сценическое воплощение пьес Бахтияра Вагабзаде 
                                               Резюме 
В  монорографии  исследуются  проблемы  сценического 
воплощения 
пьес 
Б.Вагабзаде, 
выявляются 
поэтико-
эстетические  особенности,  а  также  определяется  своеобразие 
сценического  решения  и  роль  драматических  произведений 
поэта-драматурга в Азербайджанском театральном искусстве. 
Книга  состоит  из  трех  глав,  выводов  и  списка  использо-
ванной литературы. 
В  первой  главе  названной  “Сценическое  решение 
лирико-психологических 
пьес 
Бахтияра 
Вагабзаде”, 
исследуется  сценическое  воплощение  пьес  поэта-драматурга, 
посвященных    современной  тематике.  К  исследованию  привле-
чены  пьесы,  нашедшие  сценическое  решение  в  Азербайджан-
ском  Академическом  Национальном  Драмати-ческом  Театре 
такие как, “Второй голос”, “После дождя”, “Следы на дорогах”, 
“Куда  катится  мир”,  “Соперничество”,  “Вина  без  наказания”, 
прокомментированы  художественно-эстетические  особенности 
спектаклей,  режиссура  и  актерская  игра,  общественный 
резонанс,  а  также  широко  изучена  критика  и  отношение 
театрального общества. 
Вторая  глава  исследования  посвящена  “Сценическому 
воплощению  исторических  пьес  поэта-драматурга”.  Герои 
его исторических драм, так же как и в лирико-психологических 
пьесах,  в  своих  действиях  и  мыслях  опираются  на 
психологическую почву. Исторические пьесы Б.Вагабзаде напи-
санные как в прозе, так и в стихах, демонстрируют его верность  
традициям национального театра; детально изучены такие пьесы 
драматурга, как “Крик”, “Меч, секущий нас самих”, “Виселица”. 
В  третьей  главе  книги,  под  названием  “Сценическая 
география  пьес  Б.Вагабзаде”,  говорится  о  произведениях 
поэта-драматурга  поставленных  на  сценах  Государственных 
Театров Гянджи, Нахичевани, Шеки и нашедших своеобразную 
интерпретацию  их  сценического  решения.  Также  рассматри-
вается  вклад  этих  произведений  в  развитие  национального 
сценического искусства. 
В  Выводах  даны  комментарии  к  научным  результатам 
исследования.    
В  заключении  обобщаются  выводы,  полученние  в 
результате исследования.          

---

 
 
155 
   M.R.Agayeva 
                       
Stage impersonation of Bakhtiyar Vahabzade`s plays 
Summary  
 
In  the  monograph  there  are  standied  problems  of  stage 
impersonation  of  B.Vahabzade`s  plays,  revealed  poetic-aesthetic 
peculiarities,  as  well  as  determined  the  originality  of  stage  solution 
and the role of dramatic works of the poet-playwright in Azerbaijan 
theatre art. 
The monograph consists of three chapters, the conclusion and 
the list of literature. 
In  the  introduction  there  is  grounded  the  actuality  of  the 
theme,  the  subject,  the  aim  and  tasks,  scientific  innovation  and 
practical significance of the research. 
In  the  first  chapter  called  “Stage  solution  of  lyrico-
psycological  plays  by  B.Vahabzade”  there  is  studied  the  stage 
impersonation  of  the  poet-playwright`s  plays  with  modern  themes. 
The  plays  which  found  their  stage  solution  in  Azerbaijan  Academic 
National Theatre such as “The second voice”, “After rain”, “Traces 
on the roads”, “Where is the world going”, “Rivalry”, “Guilt without 
punishment” there are commented artistic – aesthetic peculiarities of   
performances,  producing  and  acting,  the  critics  and  attitude  of 
theatrical society is widely studied as well. 
The second chapter of the monograph  is dedicated to “Stage 
impersonation of historical  plays  of the poet-playwright”. Heroes  of 
his  historical  plays  as  well  as  lyrico-psycological  ones  are  based 
upon  psychological  ground.  B.Vahabzade`s  historical  plays  written 
in prose as well as in poems demonstrate his loyalty to traditions of 
national  theatre.  Such  plays  of  the  playwright  as  “Scream”,  “The 
sword cutting us”, “Gibbet” are studied in details in the thesis. 
In the third chapter of the monograph called “Stage geography 
of B.Vahabzade`s plays” there is spoken about the works of the poet-
playwright  which  found  the  stage  solution  in  regional  theatres. 
Besides the Academic National Theatre the poet-playwright‟s works 
are  performed  on  the  stage  of  the  State  Theatre  of  Ganja,  State 
Musical Dramatic Theatre of Nakhchyvan, State Dramatic Theatre of 
Shaki  where  they  found  original  interpretation  and  promoted  the 
development of the national stage art. 
Commentaries on scientific results of the research are given in 
the conclusion. 

---

 
 
156 
MÜNDƏRĠCAT 
 
Bəxtiyar Vahabzadə əsərlərinə bir baxıĢ........................................3 
GĠRĠġ ..........................................................................................'>................................................................................................6                                                                                                                                                       
 
I FƏSĠL. Bəxtiyar Vahabzadənin lirik-psixoloji pyeslərinin 
səhnə həlli........................................................................................ 16 
 
1.1. “İkinci səs”-idealla geçəklik arasında konfliktin 
 təzahürü kimi..................................................................................16  
1.2.Mənəviyyatın ekologiyası mövzusunun səhnə 
həlli....................................................................................................'>....................................................................................................35                                
1.3.Məhəbbət və mənəvi paklıq, atalar və oğullar problemi 
vətəndaşlıq kontekstində...................................................................49                                   
1.4.  Vətəndaş-dramaturqun bəşəri narahatlığının səhnə 
təcəssümü..........................................................................................59                
1.5.İnsani dəyərlərin müasirlik kontekstində 
həlli....................................................................................................66                                    
 
II FƏSĠL. Sair-dramaturqun tarixi pyeslərinin səhnə 
təcəssümü.........................................................................................72 
 
2.1. Tarixə fəlsəfi-psixoloji 
baxış...................................................................................................72 
 2.2.Tarixi keçmişimizin anatomiyasını əks etdirən 
əsər.....................................................................................................87                                       
 2.3.Qəhrəmanlıq tariximiz mənəvi  dəyərlər 
müstəvisində....................................................................................101                                  
 2.4.Təkrarlanan tarixin müasir bədii 
yozumu............................................................................................111 
                                                         
 
 
 
 

---

 
 
157 
III FƏSĠL. Bəxtiyar Vahabzadə pyeslərinin səhnə 
coğrafiyası......................................................................................114            
 
3.1.Şair-dramaturqun ilk dram əsərinin Gəncə Teatrında səhnə 
təcəssümü........................................................................................114       
3.2.Bəşəri ideyaları əks etdirən pyeslər Naxçıvan  
səhnəsində.......................................................................................124                         
 3.3.B.Vahabzadə pyeslərinin  Şəki Dövlət Dram Teatrında səhnə 
taleyi................................................................................................130          
NƏTĠCƏ.........................................................................................139 
ƏDƏBĠYYAT.................................................................................144                                                      
РЕЗЮМЕ.......................................................................................154 
SUMMARY....................................................................................155 
 
         
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  

---

 
 
158 
 
 
MƏLAHƏT  AĞAYEVA 
BƏXTĠYAR VAHABZADƏ PYESLƏRĠNĠN 
SƏHNƏ TALEYĠ 
Bakı - 2013 
 
 
 
 
Texniki redaktor: Azər RƏSULOV 
 
 
 
Dizayner: Azad QASIMLI 
 
 
 
 
 
 
 
Kitab «AFPoliqrAF» mətbəəsində çap olunmuşdur 
 
Yığılmağa verilmişdir: 30.05.2013 
Çapa imzalanmışdır: 18.06.2013 
Kağız formatı:60x84 1/16 
Həcmi: 10 ç.v. 
Sayı: 200 
 
 
 
 
 

---

 
 
159 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
160 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
161 
 
 
 
 
 
Məlahət  Rəfail  qızı  Ağayeva  1977-ci  il  aprelin  9-da  Lacın 
şəhərində anadan olub. 2000-ci ildə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət 
və  İncəsənət  Universitetinin  bakalavr  pilləsini,  2003-cü  ildə  isə 
həmin  Universitetin  magistr  pilləsini  teatrşünaslıq  ixtisası  üzrə 
fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 
          1994-1997-ci  illər  ərzində  Ə.Haqverdiyev  adına  Ağdam 
Dövlət  Dram  Teatrında  ədəbi  hissə  müdiri  vəzifəsində  işləmişdir. 
1997-ci ildən AMEA Memarlıq və İncəsənət İnistitunun “Teatr, kino 
və  televiziya”  şöbəsində  laborant  vəzifəsində  işə  başlayan 
M.R.Ağayeva 2000-ci ildən 2012-ci ilə kimi kiçik elmi işçi, 2012-ci 
ildən isə elmi işçi  vəzifəsində çalışır. 
          M.R.Ağayeva  2011-ci  ildə  “Bəxtiyar  Vahabzadə  pyeslərinin 
səhnə 
təcəssümü” 
mövzusunda  dissertasiya  müdafiə  edib, 
sənətşünaslıq  üzrə  fəlsəfə  doktorudur.  Müxtəlif  beynəlxalq  və 
respublika elmi konfranslarının  iştirakçısı və məruzəçisi olub. 
           M.R.Ağayeva  1997-ci  ildən  dövrü  mətbuatda  çap  olunur.  O, 
mədəniyyət  və  incəsənətin,  xüsusən  də  teatrın  problemlərinə  dair, 
yerli  və  xarici  mətbuatda  dərc  edilmiş  məqalə  və  resenziyaların, 
həmçinin elmi məqalələrin müəllifidir.  
          M.R.Ağayeva  2013-cü  ildən  Azərbaycan  Teatr  Xadimləri 
İttifaqının üzvüdür. 
         Ailəlidir, bir övladı var.