6
VII Fəsil.
Diskontlaşdırılmış pul aхınları (DPA)
metodu.............................................................
142
7.1.
DPA metodunun tətbiqi mərhələləri.................
142
7.2.
Diskont dərəcəsi və onun hesablanması...........
145
VIII Fəsil.
Torpaq resurslarının qiymətləndirilməsi....
147
8.1.
Torpaq iqtisadi qiymətləndirmə obyekti kimi..
147
8.2.
Torpaq sahələrinin qiymətləndirilməsinə gəlir
yanaşması..........................................................
155
8.3.
Torpaq sahələrinin qiymətləndirilməsinə
müqayisəli yanaşma..........................................
159
8.4.
Torpaq sahələrinin qiymətləndirilməsinə
məsrəf yanaşması..............................................
168
8.5.
Şə
hər torpaqlarının kadastr
qiymətləndirilməsi............................................
173
IХ Fəsil.
Daşınmaz əmlakın qiymətləndirilməsində
ipoteka-investisiya təhlili................................
183
9.1.
poteka krediti, onun mahiyyəti və əsas
növləri...............................................................
183
9.2.
Borc vəsaitlərinin cəlbedilmə səmərəliliyinin
qiymətləndirilməsi............................................
190
9.3.
poteka-investisiya təhlili məqsədləri üçün
mürəkkəb faiz və maliyyə kalkulyatoru
cədvəllərindən istifadə (Teхas Instruments BA
II PLUS)............................................................
196
9.4.
poteka – investisiya təhlili...............................
203
stifadə olunan ədəbiyyat...............................
215
7
G R Ş
Ölkə iqtisadiyyatının bazar istiqamətində inkişafına xas
olan bir çox iqtisadi problemlər xarakterikdir. Onların çoxu ən
çox özünəməxsusluğu, qeyri-standartlığı ilə qeyd edilir. Böh-
ranlar, dərin sarsılma dövründə hər hansı bir şirkətin mükəm-
məl idarə edilməsi uçün tələb olunan peşəkarlıq anlayışına xü-
susi diqqət yetirilir. Burada biznesin qiymətləndirilməsi də bö-
yük rol oynayır. Ən optimal qərarların qəbul edilməsi üçün də-
yərin real qiymətləndirilməsinin vacibliyi də mühüm əhəmiy-
yətə malikdir.
Başlıca məqsəd – menecerlərə özünəməxsus dəyər tə-
fəkkürü aşılamaqdır. Hər bir idarə qərarı – onun reallaşdırılma-
sının şirkətin qiymətinə təsiri nöqteyi-nəzərindən dərk edilmə-
lidir. Fond bazarı inkişaf edən ölkələrdə şirkətin bazar qiyməti
real surətdə təyin edilir. Biznesin obyektiv bazar qiymətlən-
dirilməsinin əsasında gələcək dövrün pul axını hesablamala-
rının ciddi proqnozları durur. Bizim ölkədə hələ də şirkətin qiy-
məti ilə onun maddi aktivləri arasında bərabərlik işarəsi qoyur-
lar. Qeyd edək ki, şirkətlərin dəyərinin qiymətləndirilməsinin
təcrübəyə tətbiq edilməsi menecerləri yeniliyə istiqamətlən-
dirir. Şirkətlər adətən intuitiv təyin edilmiş strategiyalar üzrə
inkişaf edir və öz məqsədlərini biznesin sonrakı qiymət dəyi-
ş
iklikləri ilə bağlamırlar. Hər hansı strategiyanın universal ef-
fektlik göstəricisi kimi dəyər qiyməti hələ nadir hallarda isti-
fadə olunur. Aparılan təhlillər göstərir ki, fond bazarı dəyərin
artım amilinə müxtəlif cür təsir edir. O, hər şeydən əvvəl kifa-
yət qədər uzun müddətə böyük pul axınları ilə təmin edən
uzunmüddətli amillərə arxalanır. Fond bazarı biotexnologiya-
lar sferasında şirkətlərin yaranmasına onlarin əlverişli, uzun-
müddətli perspektivini nəzərə alaraq nikbinliklə baxır. Ardıcıl
olaraq bazar yalnız səhmlərin cari gəlirinə yönəldilmir.
Bazar şirkətlərin gələcək gəliri ilə cari gəlir arasındakı
müəyyən edilmiş balansı pozmamağa məcbur edir. Müəssisələr
8
birləşdiyi zaman udan şirkətin dəyəri həmişə artmır. Burada
nəinki dəqiq təhlil, həm də birləşdikdən sonra inteqrasiya
prosesinin də dəqiq planlaşdırılması vacibdir. Biznesin qiyməti
sahəsində menecerlərə xarici təcrübədən istifadə etmək çox
çətindir. nkişaf etmiş kapital bazarı şəraitində toplanmış sabit
reallığa arxalanan müxtəlif hesab əmsallarının müəyyən edil-
məsi əsasında sabit meyillər, qanunvericiliklər formalaşdı. An-
caq iqtisadiyyatda hər şey dəyişilir və buna görə də Qərb
yanaşmaları qəbul edilməzdir. Belə ki, investisiya riskini nəzə-
rə alan hesablama düsturlarında demək olar ki, beta-əmsalın
qiyməti say qiymətinə görə əlverişli deyildir. Ona görə də kon-
kret meyillərin təyin olunması vaxtını gözləməliyik. O zaman
statistik cəhətdən əsaslandırılmış tövsiyələr üçün məlumat
toplaya bilərik.
Biznesin qiymətləndirilməsi üzrə lisenziya vacibdir və
bu bütün digər əmlak növlərinin qiymətləndirilməsi ilə məşğul
olmağa icazə verir. Hər hansı qiymətləndirmə fəaliyyətinin li-
senziyası ərazidəki səlahiyyətli orqanlar tərəfindən verilməli və
ölkənin bütün ərazisində fəaliyyət göstərməlidir. Hələlik qa-
nunvericilik bazası təkmil olmadığı üçün peşəkar qiymətlən-
diricilər qanuni əsasda öz fəaliyyətləri ilə məşğul ola bilmirlər.
Qiymətləndiricilərin keçmiş xidmətləri qiymət bazarının ciddi
seqmentini tələb edir. Biznesin və intellektual mülkiyyətin
dəyərinin qiymətləndirilməsi mexanizminin inkişafının işlən-
məsi problemi vardır. ndi əmlakın və kapitalın qiymətləndiril-
məsi yeni vergi qanunvericiliyinin daxil olması ilə vergi qoyu-
luşu üçün mənfəətin dəqiq təyin edilməsi məqsədi ilə həyata
keçirilir. Qiymətləndiricilərin peşəkar fəaliyyətinin nizamsız-
liğı və qiymətləndirmə metodikalarının çoxluğu vergi qoyuluşu
bazasının aşağı salınması üçün zəmin formalaşdırır.
Biznesin, daşınmaz əmlakın və intellektual mülkiyyə-
tin qiymətləndirilməsi məsələlərindəki problemlər və anlaşıl-
mazlıqlar iqtisadiyyata böyük ziyan vurur. Bu sahədə bizdə çox
böyük, hələlik az tələb olunan potensiallar vardır. Bazarın ən
Dostları ilə paylaş: |