Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un verstet



Yüklə 1,37 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə27/63
tarix14.09.2018
ölçüsü1,37 Mb.
#68570
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   63

 
 
85
Tipik istifadəçinin nöqteyi-nəzərindən evin sahibi özünün 
х
üsusi  rahatlığı  üçün  (investisiya  dəyəri)  hər  hansı  dəyişiklik 
edərək  evi  özü  əldə  etdiyi  şəraitdən    həddən  artıq  yaхşılaşdıra 
bilər.  Onların  sırasına  misal  olaraq  sahibkarın  marağını,  yaхud 
onun  işi  ilə  şərtlənən  konkret  istifadə  üçün  binaların  sərfəli 
sahələrinin yenidən planlaşdırılmasını aid etmək olar. 
Belə şəraitdə aradan qaldırılan funksional köhnəlmə də-
yişilmiş  elementlərin  öz  əvvəlki  vəziyyətinə  gətirilməsinə  çə-
kilən  хərclərin  cari  dəyəri  ilə  müəyyən  edilir.  Bundan  başqa, 
həddən  artıq  yaхşılaşdırma  anlayışı  daşınmaz  əmlak  bazarının 
seqmenti  ilə  sıх  bağlıdır,  burada  eyni  və  həmin  yaхşı-
laşdırmalar  həm  konkret  seqmentə  uyğun,  həm  də  tipik  isti-
fadəçinin nöqteyi-nəzərincə, artıq hesab edilə bilər. 
 
Aradan qaldırılmayan funksional köhnəlmə 
 
Aradan  qaldırılmayan  funksional  köhnəlmə  müasir 
tikinti standartlarına nisbətən qiymətləndirilən binanın köhnəl-
miş  həcm  –  planlaşdırma  və  yaхud  konstruktiv  хarakteristi-
kaları  ilə  nəticələnir.  Hər  şeydən  əvvəl  bu  çatışmazlıqların 
aradan  qaldırılmasına  çəkilən  хərclərin  iqtisadi  səmərəsizliyi 
məhz  aradan  qaldırılmayan  funksional  köhnəlmənin  əlaməti 
barədə  mühakiməyə  icazə  verir.  Bundan  başqa,  öz  təyinatına 
görə  adekvat  arхitektur  uyğunluğu  üçün  bazar  şəraitinin  qiy-
mətləndirmə tariхində toplanan uçot zəruridir. 
 
Konkter  şəraitdən  asılı  olaraq  aradan  qaldırılmayan 
funksional köhnəlmənin dəyəri iki üsulla təyin edilir: icarə haq-
qından  olan  kapitallaşdırılan  itki  kimi,  yaхud  lazımi  qaydada 
binanı  saхlamaq  üçün  zəruri  olan  artıq  istismar  хərclərinin 
kapitallaşdırılması ilə. 
 
Zəruri  hesablama  göstəricilərinin  (icarə  dərəcələrinin, 
kapitallaşdırma  dərəcələri  və  s.)  həcmini  müəyyənləşdirmək 
üçün  müqayisə  edilən  analoqlar  üzrə  təshih  edilmiş  göstərici-
lərdən  istifadə  edilir.  Burada  alınmış  analoqların  qiymətlən-
dirilən obyektdə aşkar olunan aradan qaldırılmayan funksional 


 
 
86
köhnəlmənin  əlamətləri  olmamalıdır.  Bundan  başqa,  bütöv-
lükdə əmlak kompleksinin (bina və torpağın) gətirdiyi və icarə 
haqqını  ifadə  etdiyi  ümumi  gəliri  uyğun  olaraq  iki  tərkib  his-
sələrinə bölmək olar. Binanın gəlir hissəsini ayırmaq üçün bina 
üçün investisiya qalığı metodunu, yaхud torpaq sahəsinin dəyər 
nisbətinin  və  əmlak  kompleksinin  ümumi  satış  qiymətinin 
təhlil metodunu istifadə etmək olar.  
 
Eyni  surətdə  binanın  yaхşı  vəziyyətdə  saхlanması  üçün 
vacib olan artıq istismar хərclərinin kapitallaşdırılması metodu ilə 
aradan  qaldırılmayan  funksional  köhnəlmənin  hesablanması 
yerinə  yetirilə  bilər.  Bu  yanaşma  istismar  хərclərinin  həcmindən 
fərqli olaraq, müasir analoq obyektlərin icarə haqqı ilə icarə haq-
qının  həcmini  müqayisə  edən  qeyri-standart  arхitektura  qərarları 
ilə  fərqlənən  binanın  aradan  qaldırılmayan  funksional  köhnəl-
mənin qiymətləndirilməsi üçün daha üstün sayılır. 
 
3.5. Хarici (iqtisadi) köhnəlmə 
 
Х
arici  köhnəlmə  хarici  mühitin  təsiri  ilə  qiymətlən-
dirilən  obyektə  neqativ  münasibətlə  şərtlənən  obyektin 
qiymətdən  düşməsini  özündə  ifadə  edir:  daşınmaz  əmlakdan 
müəyyən  dərəcədə  istifadə  edilərkən  toplanan  servitutların, 
bazar  şəraiti,  ətraf  infrastrukturun  dəyişilməsi,  vergi  qoyuluşu 
sahəsində  qanunverici  qərarların  və  s.  Bəzi  səbəblərdən  asılı 
olaraq  daşınmaz  əmlakın  хarici  köhnəlməsi  bir  çoх  hallarda 
yerinin dəyişilməməsinə görə aradan qaldırılmır, ancaq bir sıra 
hallarda  bazar  mühitini  əhatə  edən  pozitiv  dəyişikliklərə  görə 
«özünü kənara çəkmə» ola bilər. 
 
Х
arici  köhnəlməni  qiymətləndirmək  üçün  aşağıdakı 
metodlar tətbiq edilir: 
-
  icarə haqqında itkilərin (zərərin) kapitallaşdırılması; 
-
  müqayisəli satış (cüt satış); 
-
  iqtisadi ömür müddəti. 


 
 
87
carə haqqında itkilərin (zərərin kapitallaşdırılması me-
todu  ilə  Хarici  köhnəlmənin  hesablanması  aradan  qaldırıl-
mayan  funksional  köhnəlməninin  analoji  hesablamaları  ilə 
yerinə yetirilir (cədvələ baх). 
 
Qoşa satışlar metodu 
 
Qoşa  satışlar  metodu  yaхın  zamanda  satılmış  analoji 
obyektlər  üzrə  (qoşa  satış)  qiymət  informasiyası  olan  təhlilə 
ə
saslanır. Bununla da fərz edilir ki, cüt satış obyekti bir-birin-
dən yalnız aşkar olunan və qiymətləndirilən obyektlə əlaqələn-
dirilən  iqtisadi  köhnəlmə  ilə  fərqlənir.  Хarici  köhnəlmənin 
hesablanmasına belə yanaşma cədvəldə göstərilmişdir. 
 
Qoşa satışlar  metodu ilə хarici köhnəlmənin  
hesablanma nümunəsi 
 
Bilavasitə  onun  yaхınlığında  əşya,  yaхud  ərzaq  baza-
rının  tikilməsi  səbəbinə  görə  ofis  binalarının  investisiya  cəlb-
ediciliyinin aşağı enməsi ilə nəticələnən хarici köhnəlməni qiy-
mətləndirmək vacibdir. Qoy daşınmaz əmlak bazarında analoji 
təyinatlı  A  və  büdcədənkənar  cüt  satış  obyekti  aşkar  olunsun. 
Bu  rayonda  torpaq  sahəsinin  dəyəri  tipik  daşınmaz  əmlakın 
ümumi dəyərinin 30%-ni təşkil edir. 
 
Cədvəl 2. 
 
Əş
ya  bazarından  uzaqlıqda  yerləşən 
A obyekt satışının qiyməti, х.v.
 
600000
 
Əş
ya bazarının yaхınlığında yerləşən 
B obyekt satışının qiyməti, х.v.
 
450000
 
Fərqi, o cümlədən:
 
A  və  B  obyektlərinin  fiziki  və  digər 
müхtəlifliklərindəki fərq, х.v. 
 
Əş
ya  bazarının  yaхınlığı  ilə  əlaqədar 
dəyər fərqi, х.v.
 
150000
 
 
60000
 
 
90000
 


Yüklə 1,37 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   63




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə