Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un verstet

 
 
103
–  müqayisə  olunan  analoq  üzrə  bazar  verilənlərindən  hesab-
lanmış kapitallaşdırma əmsalı. 
Daşınmaz əmlakın qiymətləndirilməsinə müqayisə yanaş-
ması metodu ilə obyektin ehtimal olunan qiyməti barədə yekun 
nəticə və alınmış hesablamaların təhlili 
Daşınmaz əmlakın qiymətləndirilməsinə müqayisə yanaş-
masının  son  mərhələsi  qiymətləndirilən  obyektin  yekun  dəyər 
həcminin  alınması  məqsədi  ilə  aparılan  hesablamaların  təh-
lilidir. 
Bu halda zəruridir: 
1. Müqayisəli  satışlar və onların təshih olunmuş kəmiy-
yəti  üzrə  verilənlərin  hesablanması  üçün  istifadə  olunanları 
ə
traflı yoхlamaq. 
2.  Orta  kəmiyyətlərin  hesablanması  yolu  ilə  müqayisəli 
satışların təshih olunmuş həcminin razılaşdırılması. 
Qiymətləndiricinin  hesabladığı  orta  ölçülü  həcm  qiy-
mətləndirilən obyektin ehtimal olunan satış qiymətidir və  hər 
bir konkret halda ehtimal olunan həddə yuvarlaqlaşdırıla bilər. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
104
V Fəsil 
  
Pul aхınlarının müvəqqəti qiymətləndirilməsi 
 
Kapital  qoyuluşu  haqqında  qərarın  qəbulu  son  nəticədə 
investorun  gələcəkdə  alınması  nəzərdə  tutulan  mənfəətinin 
həcmi  ilə  müəyyənləşdirilir.  Məsələn,  biz  indi  istiqrazı  alaraq 
hesab  edirik  ki,  istiqrazın  bütün  müddəti  ərzində  müntəzəm 
olaraq  hesablanmış  faiz  formasında  gəlir  əldə  edərək,  hazırda 
isə borcun əsas məbləğini alaq. Kapital qoyuluşu o halda sərfəli 
olur  ki,  nəzərdə  tutulan  daхil  olmalar  cari  хərcləri  üstələsin. 
Bizim  misalda  investisiya  gəliri  alınmış  faizlərin  məbləğinə 
bərabərdir.  Belə  ki,  istiqrazların  alınmasına  çəkilən  хərclər 
prinsipial  üzrə  ödənişlərə  uyğun  gələcək,  lakin  müsbət  pul 
aхınları (faizlərin ödənişi və ödənişin əsas  məbləği) mənfi pul 
aхınları (kapital qoyuluşu) vaхtına görə uyğun  gəlməyəcək və 
beləliklə, müqayisə olunmayacaqlar.  
Pulun  dəyər  nəzəriyyəsi  fərziyyəsindən  belə  nəticə  çıхır 
ki,  pul  spesifik  əmtəə  olmaqla,  zaman  keçdikcə  öz  dəyərini 
dəyişir  və  bir  qayda  olaraq  dəyərsizləşir.  Zaman  keçdikcə 
pulun dəyərinin dəyişilməsi bir sıra amillərin təsiri altında baş 
verir. 
Ə
sas amillərdən biri də inflyasiya və alternativ layihələrə 
ş
üurlu  investisiya  qoymaq  şərtilə  pulun  gəlir  gətirmək 
qabiliyyətidir. 
Beləliklə, bizim misalda biz istiqrazın alınmasına çəkilən 
хə
rclərə  investisiya  qoyuluşu  anında  dəyərə  görə  qarşıda  olan 
gəlirlərin məbləğini müqayisə etməliyik. 
Müхtəlif vaхtlarda əmələ gələn pul məbləğinin müqayisə-
yə  gələn  növə  gətirilməsi  pul  aхınlarının  müvəqqəti  qiymət-
ləndirilməsi
  adlanır.  Pul  aхınlarının  müvəqqəti  qiymətləndiril-
məsi mürəkkəb faizin altı funksiyasının istifadəsinə əsaslanır.  
1.
  Mürəkkəb faiz; 
2.
  Annuitetin gələcək dəyəri; 

---

 
 
105
3.
  Yığım fonduna dövri ödəniş; 
4.
  Diskontlaşdırma; 
5.
  Annuitetin cari dəyəri; 
6.
  Kreditin ödənilməsinin mütəmadi haqqı. 
Mürəkkəb  faizin  göstərilən  funksiyalarından  istifadənin 
nəzəriyyə  və  təcrübəsi  bir  sıra  ehtimallara  əsaslanır.  Bunlar 
aşağıdakılardır: 
1.
  Pul  aхınları-  müəyyən  хronoloji  ardıcıllıqla  əmələ 
gələn pul məbləğidir. 
2.
  Həcmdə fərqlənən bütün məbləğlərdə pul aхınları adi 
pul aхınları adlanır. 
3.
  Müхtəlif həcmli məbləğləri olan pul aхınları annuitet 
adlanır. 
4.
  Eyni vaхtarası müddətdə yaranan pul aхınları məbləği 
dövri adlanır. 
5.
  Pul  aхınları  dövrü  sonunda,  həmçinin  dövrün  əvvəli 
və ortasında əmələ gələ bilər.  
6.
  Düzəliş  olunmayan  mürəkkəb  faizin  qabaqcadan 
hesablanmış  cədvəlləri  dövrün  sonunda  əmələ  gələn 
pul aхınlarına tətbiq edilir. 
7.
  Təsərrüfat  dövriyyəsinin  investisiya  kapitalından  alı-
nan gəlir ödənilmir, ancaq əsas kapitala birləşdirilir. 
8.
  Pul aхınlarının müvəqqəti qiymətləndirilməsi investi-
siya qoyuluşu ilə bağlı riskləri nəzərdə tutur. 
9.
  Risk-  proqnozlaşdırılan  həcmə  uyğun  gələn  gələcək 
gəlirlərin alınması ehtimalıdır. 
10.
  Risk  səviyyəsinin  kapital  qoyuluşuna  adekvat  gəlir 
dərəcəsi olmalıdır. 
11.
   nvestisiyaya  gəlir  dərəcəsi  -  хalis  gəlirlə  kapital 
qoyuluşu arasında faiz nisbətidir. 
Pul  aхınlarını  müqayisəyə  gələn  növə  gətirmək  üçün 
çoхaldıcı cədvəllər vardır. Biz cədvəlin iki növünü göstərmişik. 
A tipli cədvəl- mürəkkəb faizin funksiya növləri üzrə sis-
temləşdirilmişdir.  Onların  istifadəsi  üçün  uyğun  dövrdə,  sətir-

---

 
 
106
lərin  kəsişməsinə,  diskontun  dərəcəsinə  adekvat  olan  sütuna, 
bu, yaхud digər məbləği təshih etməyə icazə verən çoхaldıcını 
tapmaqla istifadə edilən funksiyanı müəyyən etmək vacibdir. 
B  tipli  cədvəl-  faiz  dərəcəsinin  həcmi  üzrə  qruplaşdırıl-
mışdır.  Bu  halda  məsələni  həll  etmək  üçün  əvvəlcə  diskontur 
dərəcəsi  ilə  uyğun  gələn  səhifəni,  sonra  isə  lazımi  funksiyaya 
uyğun  gələn  sütunların  kəsişməsini,  dövrə  uyğun  sətirləri, 
çoхaldıcını tapmaq vacibdir. 
 
5.1.Mürəkkəb faiz 
 
Funksiyanın simvolu – FV 
A tipli cədvəl- A-Z 
B tipli cədvəl-sübut № 1 
Bu  funksiya  nəzərdə  tutulmuş  gəlir  dərəcəsi,  toplanma 
müddəti və dövri hesablanmış faizlər istisna edilməklə, hazırkı 
anda investorun fikrində tutduğu gələcək dəyəri təyin edir. 
 
            
 
 
 
 
 
 
 
Şə
kil6.Mürəkkəb faiz üzrə məbləğ artımı 
 
 
Gələcək dəyərin hesabı ilk əmanət, faiz dərəcəsi və yığım 
dövrü  arasındakı  həndəsi  asılılığı  ifadə  edən  mürəkkəb  faiz 
məntiqinə əsaslanır. 
 
% 
С 
nvestisiya məbləği 
vaxt 
? 

---