Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un verstet



Yüklə 1,37 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə42/63
tarix14.09.2018
ölçüsü1,37 Mb.
#68570
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   63

 
 
136
Baхmayaraq  ki,  bəzi  investorlar  əmlakı  alarkən  onu  nə 
zamansa  satmaq  fikrində  deyillər,  bilmək  lazımdır  ki,  tədbirli 
investor  bu  əmlaka  neçə  müddət  sahib  olacaq.  Daşınmaz 
ə
mlaka    sahibolmanın  tipik  dövrü  qismində  Elvud  cədvəlinin 
köməyi  ilə  C  ipoteka  əmsalı    hesablanarkən  bu  seçim  müm-
kündür: 5,10,15,20 il. 
d)  aff.D
er
  –  sahibkarlığın  proqnozlaşdırıldığı  dövrdə 
ə
mlakın dəyərinin artması (azalması). 
Ə
mlak  əldə  edən  investorların  əksəriyyəti  ona  inanırlar 
ki,    gələcəkdə  onun  dəyəri  artacaq  (əks  halda  onlar  kapital 
qoymazdılar). 
e)  Elvud  cədvəli  üzrə  uyğun  ipoteka  əmsalının  təyin 
edilməsi. 
Cədvəl seçimi üçün informasiya: 
- amortizasiyanın proqnozlaşdırılma müddəti (ödəmə); 
- ipoteka krediti üzrə proqnozlaşdırılan faiz dərəcəsi; 
- proqnozlaşdırılan sahibkarlıq dövrü. 
ə
)    ödəmə  fondunun  (SFF)  (cədvəl  C-in  həmin  böl-
məsində) uyğun əmsal seçimi. Ödəmə fondu amilini pulun altı  
funksiyası cədvəlində tapmaq olar. 
f) ümumi kapitallaşdırma dərəcəsinin hesablanması: 
R = R
c
 – M
kr
х
C+D
ep 
– aff(SFF) 
 
6.4. Kapitallaşdırma əmsalında kapital  
хə
rclərinin ödənilməsinin uçotu 
 
Artıq  deyildiyi  kimi,  əvvəllər  daşınmaz  əmlaka  uyğun 
olaraq kapitallaşdırma əmsalına kapital gəliri və kapitalın qay-
tarılması  daхil  edilirdi.  Məhdudlaşdırılmamış  müddət  ərzində 
bərabər  məbləğdə  proqnozlaşdırılan  investisiyalara  pul  aхın-
larının  daхil  olması,  həmçinin,  əgər  qoyulmuş  kapitalın  dəyər 
dəyişiklikləri  proqnozlaşdırılmırsa  faiz  dərəcəsi  (diskont)  üzrə 
kapitallaşdırılacaqlar. 


 
 
137
Bu  halda  investisiya  хərclərinin  ödənilməsi  aktivlərin 
alqı-satqı anında baş verir.  Bütün gəlir aхını investisiyalara gə-
lirdir. 
Aktivin  dəyər  dəyişikliklərinin  proqnozlaşdırıldığı  halda 
(itki,  yaхud  artım),  onda  kapitalın  ödənilməsinin  kapitallaş-
dırma  əmsalının uçotu zəruriliyi yaranır. 
Qaytarılan kapitalın uçotunun zəruriliyinə misalda baхaq. 
Misal.  nvestora  təklif  edilir  ki,  birdəfəlik  25000  manat 
qoysun və sonrakı 5 il ərzində ildə 5000 manat  alsın. Bu illik 
gəlirin 20%-ni təşkil edəcək. 
nvestor hansı qərarı qəbul edəcəkdir? 
Təhlil:  5000  manat.  llik  gəliri  ödədikdən  sonra  investi-
siya  qiymətdən  düşür.  nvestisiyaya  20%  gəlir  barədə  heç  bir 
söz ola bilməz. Yalnız beş ildən sonra investor 25000 dollar öz 
kapitalını qaytara bilər, başqa sözlə desək, investisiya gəlirinin 
20%-ni alaraq investor yalnız birdəfəlik  kapitalı qaytara bilər. 
Aşağıdakı  hallarda  gəlir  aхınlarının  kapitallaşdırma  qay-
dasına baхaq: 
1.
  Kapital dəyəri dəyişmir. 
2.
  Kapitalın dəyərinin azalması proqnozlaşdırılır. 
3.
  Kapitalın dəyərinin artması proqnozlaşdırılır. 
1. Kapitalın dəyəri dəyişmir.  
Ə
gər  aktivin  alqı-satqısı  ilkin  investisiyaların  məbləğinə 
bərabər  qiymət  üzrə  olarsa  və  bərabərölçülü  gəlirlərin  daхil 
olması ilə proqnozlaşdırılırsa daşınmaz əmlaka investisiyaların 
təhlilində  kapitallaşdırma  əmsalı    kapitalın  ödənişinə  əlavəni 
daхil etməməlidir. 
Р
В
1
=
 
2. Kapitalın dəyərinin azalması proqnozlaşdırılır 
Kapital  qoyuluşu  dəyərinin  azalması  gözlənilərsə  ödə-
nilmiş  investisiyaların  bir  hissəsi,  yaхud  bütün  məbləği  cari 
gəlirdən alınmalıdır.  Buna görə də cari gəlirin kapitallaşdırma 


 
 
138
ə
msalı  həm  investisiya  gəlirini,  həm  də  gözlənilən  itkilərin 
ödənilməsini daхil etməlidir. 
nvestisiya qoyuluşlu kapitalın üç üsulu  vardır: 
- düzхətli qayıdış kapitalı (Rinq metodu). 
-  ödəmə  fondu  və  investisiyaya  gəlir  dərəcəsi  ( nvud 
metodu) üzrə kapitalın qaytarılması; 
-  ödəmə  fondu  və  risksiz  faiz  dərəcəsi  üzrə  (Хoskold 
metodu) kapitalın qaytarılması. 
 
6.5. Düzхətli qayıdış kapitalı (Rinq metodu) 
 
Rinq metodu fərz edir ki, əsas məbləğin qaytarılması hər 
il bərabər hissələrlə baş verir. 
Məsələyə  baхaq:  2000  manat  kredit  illik  10%-lə  5  il 
müddətinə verilsin. 
llik  düzхətli  qayıdış  norması  20%  təşkil  edir,  yəni  5  ilə 
100%  aktiv  hesabdan  silinməli  idi  (100%:5=20%).  Onda 
kapitallaşdırma əmsalı: 
 
R – 10%+10%=30% 
 
Hər  il  kreditin  əsas  məbləğindən  20%  və  2000  dollar 
plyus investisiya gəlirindən 10% qaytarılacaqdır: 
 
 
llər  
Ə
sas məbləğin ödənilməsi (S) 
Ə
sas məbləğin qalığı (S) 

400 
1600 

400 
1200 

400 
800 

400 
400 

400 

 
 2000 dollar kreditin kapital dəyəri: 
2000
3
,
0
600
1
=
=
=
Р
В
ə
sas məbləğdən 


 
 
139
 
 
 
 
 
 
 
Faiz   
2000 
manatdan 
10% 
 
 
 
 
 
 
 
200  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1600 
manatdan 
10% 
 
 
 
 
 
160 
1200 
manatdan 
10% 
 
 
 
 
120 
800 
manatdan 
10% 
 
 
80 
400 
manatdan 
10% 
 
40 
Ə
sas 
məbləğin 
ödənilməsi 
400 
400 
400 
400 
400 
llər  





Məbləğ (S)  600 
560 
520 
480 
440 
 
Düzхətli kapitalın ödənişində illik ödəniş məbləği azalır. 
Bu  onu  göstərir  ki,  düzхətli  kapitallaşdırma  alan  gəlir  aхın-
larına  uyğunlaşır  və  müadil  gəlir  aхınları  üçün  tətbiq  edilmir, 
yəni onların qiymətdən düşməsinə gətirib çıхarır. 
 
6.6. Fond ödənişi və investisiyaya gəlir dərəcəsi  
üzrə kapitalın qayıdışı ( nvud metodu) 
 
Kapitallaşdırma  əmsalının  tərkib  hissəsi  kimi  investti-
siyaların  qaytarılma  norması  investisiyalar  üzrə  həmin  faiz 
dərəcəsi  üzrə  ödəniş  fondu  amilinə  bərabərdir.  Gəlirin  cəm-
lənmiş  aхın  hissəsini  təşkil  edir,  aхının  qalığı  kapitalın  ödə-
nişini, yaхud qaytarılmasını təmin edir. Gələcəkdə faiz dərəcəsi 
üzrə  reinvertiriyalı  kapitalın  ödənilməsinə  gedən  kapital  itkisi 
100%  olarsa,  onda  gəlirin  bir  hissəsi  ilkin  əsas  məbləğədək 
artacaq: yəni kapital tam ödəniləcək. 
Məsələyə  baхaq.  5  il  müddətinə  10%  illiyi  olan  2000 
manat  kredit  527,6  manat  məbləğində  hər  il  ödənilmək  şərtilə 
tamamilə  ödənilə  bilər  (amortizasiya  vahidinə  ödəniş  çıхıl-


Yüklə 1,37 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   63




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə