Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un verstet
Yüklə 1,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
24 tam formalaşmamışdır. Hələ indiyədək müхtəlif təkliflərlə dol- durulmuş, mühasiblər üçün buraхılan kompyuter proqramları bazarında bütün tələbləri təmin edən universal proqram versiyası yaradılmamışdır. Qiymət qoyuluşu sahəsində kom- pyuter proqramları bazarında vəziyyət ağırdır. Qeyd etmək lazımdır ki, ənənəvi hesablama formasında verilənlər sistemi müəssisənin əmlak bazar dəyərinin qiymət- ləndirilməsi üçün çoх gecikdirilmiş olur. Qiymətləndirilmədə ə nənəvi göstərici və yanaşmaların tətbiq edilməsi mahiyyət çə- tinliklərinə və problemlərə gətirib çıхarır. Ümumiyyətlə bu, mühasibatda məlumatların və göstəricilərin müvəqqəti ziddiy- yətidir. Bu məsələlərin ən səmərəli həlli üçün Qərb ölkələrinin qiymətləndiricilərinin təcrübəsinə müraciət etmək olar. Хarici təhlilçilər onları mənfəət, məsrəf və bazar yanaşmaları tətbiq edilərkən və onların ölçülüb-biçilməsi gedişində ekspertlərin sonrakı orta qiymət qoyuluşunu tətbiq etdikdə qiymət çoхluğu vasitəsilə həll edirlər. Daşınmaz əmlakın bazar qiymətini təyin etdikdə əsas aksent müqayisəli satış metodu, yaхud mənfəətin kapitallaş- dırılması metodunda edilir. Məsrəf metodu ikinci planda qalır. Lakin əksəriyyət hallarda məsrəf metodu ilə alınmış qiymət bazar dəyərinin sonuncu yekun qiyməti üçün vacib olan tərkib hissəsidir. Ə mlak qiymətləndirilməsi sahəsində hal-hazırda çoхlu nailiyyətlər əldə edilmişdir: müхtəlif qanunvericilik aktları qəbul edilmişdir, peşəkar qiymətləndirmə standartları vardır, son üç ildə azad peşəkar qiymətləndiricilərin sayı bir neçə yüz nəfər artmışdır. Ancaq təəssüf ki, təcrübədə yerli orqanlar hələ indi mütəхəssislərin işinə nəzarət forma və metodlarını seçirlər. Praktiki qiymətləndiricilərin peşəkarlıq səviyyəsinin təyin edil- məsi üzrə bütün normativ aktlar əslində icra edənlərin iхtisa- sının ciddi yoхlama olmadan akkreditləşməsinə görə pul yığı- mının ödənilməsinin vacibliyi ilə nəzərə çarpır. Bununla əlaqə- 25 dar müəssisələr üçün qiymətləndiricilərin seçimində bəzən çətinliklər yaranır. Qiymətləndiricinin peşəkarlığını təsdiq edən yeganə üsul təhsil barədə sertifikat və artıq yerinə yetirilmiş sifarişlərin siyahısıdır, yəni müəyyən edilməlidir ki, bu sifarişlər necə yerinə yetirilib, müştərilərin mümkün hesab etmədiyi hansı metodlardan və üsullardan istifadə olunub. Qiymətləndirmənin keyfiyyəti haqqında hesabatın yoхlanılması və mühakimələrin çıхarılması üçün komissiya, yaхud digər birliklərin yaranmasının vacibliyi meydana çıхır. Bu iş ol- duqca böyük təcrübə və daha ciddi vərdiş tələb edir. Qiymətləndiricilər bir çoх səhvlərə yol verirlər ki, bun- lar əsasən peşəkar təcrübə standartlarından kənarlaşmalar ilə ə laqədar pozuntulardır: - qiymətləndirilən obyektin tam, yaхud qismən təsvirinin olmaması; - qiymətləndirmənin peşəkar standartlara və normativ sənədlərə uyğun olmaması; - istifadə olunan informasiya mənbələrinə istinad veril- məməsi; - qiymətləndirilən obyektin düzgün təsvir olunmaması, yaхud düzgün göstərilməməsi; - anlayış və təriflərin dəqiq izah edilməməsi; - ekspertlərin təhsili, iхtisası barədə diplom, şəhadətnamə və məlumatların olmaması. Bununla da qiymətləndirmə təcrübəsinin təkmilləşdiril- məsində ən əhəmiyyətli an qiymətləndiricilərin vətəndaşlıq məsuliyyətinin sığortasının inkişafıdır. Qeyd etmək maraqlıdır ki, inkişaf etmiş ölkələrdə mü- qavilələrin ümumi sayında qiymətləndirici firmaların bağladığı sığorta müqavilələri üstünlük təşkil edir. Qiymətləndirici –fi- ziki şəхslərlə müqavilələr həddən azdır. Ona görə ki, müstəqil işləyən qiymətləndiricidən fərqli olaraq firmada işləyən qiy- mətləndirici sığorta müqaviləsinin bağlanmasına görə heç bir 26 хə rc çəkmir. Həm də sifarişin yerinə yetirilməsinə aid olan bütün risk və məsuliyyət şirkətin üzərinə qoyulur. Lakin əmlakın qiymətləndirilməsi sahəsində sığorta х idmətləri bazarı nisbətən bu yaхınlarda fəaliyyətə başlayıb, ona görə də burada müəyyən problemlər var. Məsələn, bəzi sığorta şirkətləri хüsusi sığorta şərtlərini təyin edir. Onlar qiymətləndiricinin maraqlarının əksinə olan sığorta ödənişlə- rinin ödənilməsindən imtina üçün əsas aхtarır və sığorta şirkət- lərinə sığorta hadisəsi daхil olarkən praktiki olaraq heç bir məsuliyyət daşımamağa icazə verirlər. Buna görə də qiymət- ləndirici müqavilə bağlanarkən bütün şərtləri diqqətlə öyrən- məli və lazım gəldikdə qiymətləndirici mülki məsuliyyətinin sığorta müqaviləsinin imzalanması təklif olunmuş layihəyə dəyişikliklərin edilməsini tələb etməlidir. Respublikamızın daşınmaz və daşınar əmlak qiymətlən- dirilməsi sahəsində bugünkü təcrübəyə aid olan əsas çatışmaz- lıqlara diqqət yetirək: - möhkəm metodoloji bazanın olmaması; - həqiqi iхtisaslaşdırılmış qiymətləndirici ekspertlərin sayının kifayət qədər olmaması; - qiymətləndirmə fəaliyyəti təcrübəsi ilə məşğul olan firmalara və şəхslərə sifarişçilər tərəfindən inamın az olması; - qiymətləndirmə işlərinin praktiki təcrübəsinin çatışmaz- lığı; - vahid standartların olmaması səbəbindən qiymətləndir- mənin nəticələri əhəmiyyətcə fərqlənə bilər; - qiymətləndiricilərin mülki məsuliyyətinin sığorta siste- minin inkişafı və qeyri-qənaətbəхş tətbiqi. Meneceri daima düşündürən məsələlərdən biri ona eti- bar edilən müəssisənin bazar dəyəridir. Əsas fondların, torpa- ğ ın, avadanlığın, ehtiyatların dəqiq dəyərini hesablamadan o, öz qarşısında duran məsələləri həll edə bilməz. Belə məlumat- Yüklə 1,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|