Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet



Yüklə 4,28 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/199
tarix06.02.2018
ölçüsü4,28 Mb.
#26542
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   199

Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 

13 


Biznes – istehlakçıların tələbatının ödənilməsi və mənfəətin (gəlirin) 

ə

ldə  edilməsi  məqsədilə  təşəbbüskar  insanlar  arasında  işgüzar  münasi-



bətlərin  məcmusudur.  Biznes  və  onun  mühüm  istiqaməti  olan  sahibkarlıq 

fəaliyyəti  bazar  iqtisadiyyatının  ayrılmaz  tərkib  hissəsidir,  iqtisadi  artım 

tempini, ümumi daxili məhsulun strukturunu və keyfiyyətini müəyyən edir. 

Biznesin inkişafı demokratik prinsiplərə və azad bazar münasibətlərinə əsas-

lanan  milli  iqtisadiyyatın  formalaşması  və  davamlı  inkişafına  kömək  edir. 

Belə  ki,  müasir  biznesin  sürətli  inkişafı  sayəsində  Azərbaycan  iqtisa-

diyyatında qeyri-dövlət sektoru aparıcı mövqeyə çıxmış, yəni ümumi daxili 

məhsulda onun payı 81 faizə çatmışdır. 

Biznes  fəaliyyətini  inkişaf  etdirmək  və  milli  iqtisadiyyatda  onun 

rolunu  artırmaq  üçün  “Biznesin  təşkili  və  idarə  edilməsi”  ixtisası  üzrə  ba-

kalavr  və  magistr  kadrların  hazırlanması  məsələsi  zəruriyyətə  çevrilmişdir. 

“Biznesin təşkili və idarə edilməsi” fənninin tədrisində məqsəd iqtisadçı ba-

kalavrlara biznesin təşkili və idarə edilməsinin nəzəri və praktiki məsələləri 

haqqında zəruri bilikləri öyrətməkdir. 

Kitabın  strukturu  biznesin  təşkili  və  idarə  edilməsinə  bilavasitə  aid 

olan  mövzuların  qarşılıqlı  əlaqəsi  və  asılılığı  nəzərə  alınmaqla  məntiqi  ar-

dıcıllıqla  qurulmuşdur.  Bu  fənnin  səmərəli  tədrisi  və  tələbələr    tərəfindən 

yaxşı mənimsənilməsi məqsədilə  mövzular üç bölmədə qruplaşdırılır: biz-

nesin təşkili, biznesin planlaşdırılması və biznesin idarə edilməsi. 

“Biznesin  təşkili  və  idarə  edilməsi”  fənninin  tədqiqat  obyektini  müx-

təlif  mülkiyyət  və  təsərrüfatçılıq  formalarında  biznes  fəaliyyəti  ilə  məşğul 

olan  təsərrüfat  subyektləri,  predmetini  isə  biznes  fəaliyyətinin  səmərəli 

təşkili,  planlaşdırılması  və  idarə  edilməsi  ilə  bağlı  məsələlərin  öyrənilməsi 

təşkil edir. 

 

1.2. Biznesin məqsədi və növləri 

 

Biznesin  məqsədi  dedikdə  müəssisənin  kifayət  qədər  uzun  müddət 



ə

rzində  nail  olmağa  cəhd  etdiyi  son  nəticə  başa  düşülür.  Biznesin  xarakte-

rindən, inkişaf səviyyəsindən  və  s. amillərdən  asılı  olaraq  məqsədi  müx-

təlif ola bilər.  

Buna misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar: 

-  mənfəətin əldə edilməsi; 

-  biznes  fəaliyyətini  inkişaf  etdirmək  üçün  zəruri  vəsaitlərin  top-

lanması; 

-  cəmiyyətə zəruri əmtəə və xidmətlərin təqdim edilməsi; 

-  bazarda, sahədə qabaqcıl mövqeyə nail olunması; 

-  istehlakçıların tələbatının optimal ödənilməsi; 

-  öz əməkdaşlarına səmərəli fəaliyyət göstərmələri üçün əlverişli şə-

raitin yaradılması. 



Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 

14 


Biznesin  məqsədinə  çatmaq  üçün  konkret  vəzifələrin  həlli  nəzərdə 

tutulur. Biznes məqsədlərinin düzgün seçilməsi və yerinə yetiriləcək konkret 

vəzifələrin müəyyənləşdirilməsi müəssisənin potensial imkanlarının tam sə-

fərbərliyə  alınmasına,  əmək,  material  və  maliyyə  resurslarından  daha  sə-

mərəli istifadə edilməsinə imkan verir. 

Biznes  fəaliyyəti  bir  sıra  əlamətlər  üzrə  təsnifləşdirilir.  Buna  aşağı-

dakıları aid etmək olar: 

- fəaliyyət  növünə  görə  (istehsal,  kommersiya,  maliyyə  və  konsaltik 

biznes); 

- fəaliyyət miqyasına görə (kiçik, orta və iri biznes); 

- mülkiyyət formasına görə (dövlət, xüsusi və bələdiyyə biznesi); 

- mülkiyyətçilərin  sayına görə (fərdi və kollektiv biznes); 

- təşkilati-hüquqi  formasına  görə  (təsərrüfat  yoldaşlıq,  təsərrüfat 

cəmiyyət, kooperativ); 

- təşkilati-iqtisadi  formasına  görə  (konsern,  assosiasiya,  sindikat, 

karter, maliyyə-sənaye qrupları). 

Biznesin  növləri  sahibkarın  əsas  fəaliyyət  sferasını  müəyyənləşdirir. 

Biznesin bütün növləri ayrıca, yaxud birlikdə fəaliyyət göstərə bilər. 

Biznes növlərinin təsnifatı onlardan hər birinin spesifikasını əks etdirir 

(şəkil 1.1).  



stehsal  biznesi  -  çoxşaxəli  biznes  fəaliyyətinin  aparıcı  və  mürəkkəb 

növü hesab edilir.  stehsal biznesində məhsul istehsal edilir, iş və xidmətlər 

yerinə yetirilir, müəyyən mənəvi dəyərlər yaradılır.  stehsal biznesinin üstün 

sürətlə inkişaf etdirilməsinə xüsusi diqqət yetirilməlidir, çünki o, digər biz-

nes  növlərinin  inkişaf  istiqamətlərini  müəyyənləşdirir.  stehsal    biznesinin 

tərkibinə  məhsul  və  xidmətlər  istehsalı  və  onların  istehsal  istehlakı,  inno-

vasiya, elmi-texniki fəaliyyət və s. aiddir. 

stehsal  biznesi  ilə  məşğul  olan  şəxs,  hər  şeydən  əvvəl,  istehsal  edə-

cəyi  məhsulu  və  göstərəcəyi  xidmət  növünü  müəyyənləşdirməli,  potensial 

istehlakçını axtarıb tapmalı və onunla əlaqə qurmalıdır. Bazar iqtisadiyyatı-

nın inkişaf etdiyi qərb dövlətlərində sahibkarla potensial istehlakçı arasında 

ş

ifahi  razılaşmalar  etibarlı  təminat  sayılır,  yalnız  zəruri  hallarda  bu  razı-



laşma sonradan saziş formasında bağlanıla bilər. Bazar iqtisadiyyatına keçid 

dövründə  sahibkarla  istehlakçı  arasında  şifahi  razılaşma  çox  vaxt  etibarlı 

olmur. 

 



Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 

15 


 

Şə

kil 1.1. Biznes növlərinin təsnifatı 



 

 

Elmi-texniki tərəqqinin sürətlənməsi milli iqtisadiyyatın formalaşması 

və dayanıqlı inkişafında mühüm rol oynayır. “Yapon möcüzəsi” buna bariz 

sübutdur.  Məlum  olduğu  kimi,  kinci  cahan  savaşında  Yaponiyanın  xalq 

təsərrüfatı tamam dağılmış, qalib dövlətlər texnikanın yararlı hissələrini sö-

küb  aparmış,  qalan  hissələrini  isə  məhv  etmişlər.  Yaponlar  iqtisadiyyatın 

bərpasına sıfırdan, özü də boş əllə başlamalı oldular. Buna baxmayaraq, Ya-

Biznesin növləri 

stehsal 

nnovasiya  

Elmi-texniki 

Ə

mtəə istehsalı 



Xidmət 

göstərilməsi 

Ə

mtəənin istehsal 



istehlakı 

Xidmətin 

istehsal istehlakı 

nformasiya 

Kommersiya 

Maliyyə  

Konsultativ 

Ticarət 


Ticarət - 

tədarük 


Bank 

Ticarət-


vasitəçilik 

Ə

mtəə birjası 



Sığorta 

Audit  


Lizinq  

Maliyyə birjası 

Ümumi 

idarəetmə 



nzibati  

Maliyyə 


idarəetməsi 

Kadrların 

idarə edilməsi 

Marketinq  

nformasiya 

texnologiyası 




Yüklə 4,28 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   199




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə