387
10
Dekabr - Ümumdünya Futbol Günü
10 dekabr - Ümumdünya Futbol Günü Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qərarı
ilə qeyd olunur. Beynəlxalq ictimaiyyət bu idman növünə qiymət verərkən bildirir
ki, bu, milyonlarla insan üçün sadəcə oyun deyil, həm də həyat tərzidir. Futbol –
―ayaqla top oyunu‖ haqqında ilk xatırlatmalara bizim eradan əvvəl ikinci
minillikdə Çin mənbələrində rast gəlinib. O, çsu-çyu adlandırılıb, mənası ―ayaqla
itələmək‖ deməkdir. Bu oyunun ilk dəfə nə vaxt başlanması haqqında dəqiq
məlumat yoxdur. Bəziləri iddia edir ki, futbolun ilk sələfləri VIII əsrdə İngiltərədə
yaşayan saksonlar olub. Onlar döyüş meydanında vuruşmadan sonra düşmənlərin
kəsilmiş başlarını təpikləyirdilər. Futbolu Qədim Yunanıstanda və Romada
təxminən 2500 il bundan əvvəl oynayıblar. Yunanıstanda bu oyun ―top uğrunda
mübarizə‖ adlandırılıb.
Qeyd edək ki, futbol bütün dünyada ən populyar idman növü sayılır. Futbol
Günü idmançıları və idmanın bu növünün sadiq azarkeşlərini birləşdirən
bayramdır. Azərbaycanda futbolun əsası 1911-ci ildə qoyulub, ilk çempion isə
Bakının "Cənub inşaatçısı" komandası olub.
İnternetdə: arxiv.az
388
10 Dekabr - Beynəlxalq İnsan Hüquqları Günü, (1950)
“Xalq dövlət üçün yox, dövlət xalq üçün olmalıdır.”
Ulu öndər Heydər Əliyev
1948-ci ilin 10 dekabrında BMT-nin Baş Məclisi tərəfindən ―İnsan hüquqları
haqqında ümumi bəyannamə‖ qəbul edilmişdir. 1950-ci ildən başlayaraq isə hər il
dekabr ayının 10-u bütün dünyada Beynəlxalq İnsan Hüquqları Günü kimi qeyd
olunur. İnsan hüquqları, insanların təbii və dərrakədən irəli gələn subyektiv
hüquqlarını təsvir edir.
İnsan hüquqlarının əsas konsepsiyası ondan ibarətdir ki,
bütün insanlar eyni hüquqlara malik olmalıdırlar və bu hüquqlar hər hansı bir izaha
ehtiyac olmadan hər kəsə bərabər şəkildə aid edilməlidir. Avropada əsas insan
hüquq və azadlıqlarının qorunması üçün Azərbaycan Respublikasının da
qoşulduğu 4 noyabr 1950-ci il tarixli Avropa İnsan Hüquları Konvensiyası
mövcuddur. Bu konvensiyanın beynəlxalq müqavilələrdən başlıca fərqi ondan
ibarətdir ki, Avropada bu sənədə əsaslanan və eyni zamanda real işləmə
mexanizminə malik əsas insan hüquq və azadlıqlarını qoruyan Avropa İnsan
Hüquqları Məhkəməsi fəaliyyət göstərir. İnsan haqqları çox hallarda bütün
insanların eyni haqqa malik olması ideyasına uyğun olaraq aşağıdakı kimi ifadə
edilir: ―Hər bir insan onun malik olduğu irqdən, cinsdən, dildən, dindən, siyasi və
digər baxışlardan, milli və sosial mənşəyindən, mülkiyyətdən, doğum və başqa
hallardan asılı olmayaraq, təmin edilmiş insan hüquqlarına malikdir.
İnternetdə:
www.books.google.com
389
11 Dekabr - Uşaqların Beynəlxalq Televiziya və Radio Verlişləri Günü, (1994)
“Uşaqlara qayğı göstərmək, uşaqların təhsili, tərbiyəsi üçün şərait
yaratmaq uşaqlara həyatda sərbəst yaşamaq, sərbəst inkişaf etmək adət-
ənənələrini aşılamaq uşaqlarla aparılan işin əsas hissəsi olmalıdır".
Ulu öndər Heydər Əliyev
Ötən əsrin sonlarından BMT
tərəfindən hər il dekabrın 11-i Uşaqların
Beynəlxalq Televiziya və Radio Günü kimi
qeyd
olunur.
BMT
Uşaq
Fondunun
(YUNİSEF) təşəbbüsü ilə 1994-cü ilin
aprelində Kann şəhərində təsis olunmuşdur.
Ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən
1998-ci il mayın 19-da imzalanmış "Uşaq
hüquqları haqqında" Azərbaycan Respublikası
Qanununun 3-cü maddəsində deyilir: ―Uşaqlar barəsində dövlət siyasəti hər bir
uşağın zəruri maddi və məişət şəraitində böyüyüb tərbiyə olunmasının, mütərəqqi
tələblər əsasında təhsil almasının, layiqli vətəndaş kimi formalaşmasının təmin
edilməsinə yönəldilir‖. Uşaqlara göstərilən qayğının daha bir bariz nümunəsi 22
iyun 1999-cu il tarixdə qüvvəyə minmiş ―Valideynlərini itirmiş və valideyn
himayəsindən məhrum uşuqların sosial müdafiəsi haqqında‖ Azərbaycan
Respublikasının Qanunudur. Ulu öndərimiz Heydər Əliyev həmişə uşaqların bu
əlamətdar günündə onlarla bir yerdə olmağı çox sevirdi. Heydər Əliyev Uşaqların
Beynəlxalq Televiziya və Radio Günü ilə əlaqədar onların hazırladığı mərasimdə
iştirak etməkdən böyük zövq alırdı. Fərəhlə demək olar ki, uşaq və gənclərə
göstərilən diqqətin, qayğının daha da artırılmasında ölkə Prezidenti İlham Əliyevin
xidməti çoxdur.
Təbii ki, uşaqların diqqətini çəkən, onların maraq dairəsinə daxil olan
vərdişlərdən biri də televiziyadır. Buna görə də respublikamızda bir telekanalın
uşaqlar üçün ayrıca redaksiyası fəaliyyət göstərir. Bu sarıdan Azərbaycan
Televiziya və Radio Verilişləri Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin ənənələrə
söykənərək uşaqlar üçün proqramlar hazırlanması diqqət çəkir. İstər AzTV-də,
istərsə də onun ―Mədəniyyət‖ kanalında uşaq və gənclərə həsr olunan verilişlərin
təkcə adlarına fikir verək: ―Təmas nöqtəsi‖, ―Tələbə dünyası‖, ―Mən də uşaq
olmuşam‖, ―Çoxbilmişlərdənsinizmi?‖, ―Mən azərbaycanlıyam‖, ―Müasir
Azərbaycan gəncliyi‖, ―Biləyən‖, ―Bəbək‖, ―Ana dili‖ və s. əlbəttə, bu verilişlərin
hər biri haqqında ayrıca danışmaq da olar.
İnternetdə:
www.azerbaijan-news.az