410
30 Dekabr - Ədəbiyyatşünas, publisist, tərcüməçi Zəkiyyə Qiyasbəylinin
anadan olmasının 85 illiyi, (1932)
Zəkiyyə Nadir qızı Qiyasbəyli Tbilisi şəhərində müəllim ailəsində anadan
olmuş, Tbilisidəki M.F.Axundov adına 97 saylı orta məktəbi bitirdikdən sonra
ADU-nun filologiya fakültəsində təhsil almışdır. Əmək fəaliyyətinə Azərbaycan
Dövlət Nəşriyyatında başlamışdır. Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət
Universitetində ―Dünya mədəniyyəti tarixi və nəzəriyyəsi‖ fənnini tədris etmişdir
(1992-1993). ‖Təfəkkür‖ Universitetinin filologiya fakültəsində professor (1993),
dekan (1997-2002) olmuşdur. Ədəbi yaradıcılığa publisistik yazılar, tənqidi
məqalələrlə başlamışdır. Əmək adamlarının həyatından bəhs edən kitabların: ‖İllər
və insanlar‖ (1980), ―Bu günün həqiqəti‖ (1980), ―Söz və iş‖ (1982), ―Dama-dama
göl olar‖ (1987) kitablarının tərtibçisi olmuşdur. ―Mehdi Hüseynin əsərlərində
fəhlə-neftçi surətləri‖ adlı elmi işini müdafiə edib filologiya elmləri namizədi
(1971) alimlik dərəcəsi almışdır. 1989-cu ildə isə ―Azərbaycan sovet ədəbiyyatında
ictimai fəal qəhrəmanın təkamülü‖ adlı doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir.
Zəkiyyə Qiyasbəyli bədii tərcümə ilə də ardıcıl məşğul olur. Hind yazıçısı Kulvant
Sinqx Virkin povest və hekayələrini, çuvaş yazıçısı Mixail Yuxmanın ―Albanın
çiçəkləri‖ kitabındakı hekayələrini müasir Orta Asiya yazıçılarının bir sıra
əsərlərini dilimizə çevirmişdir. Z.Qiyasbəyli Məhsəti Gəncəvi laureatıdır.
Kitabları: ―Sürət uğrunda‖ (1961), ―Səmayəni əmək ucaltdı‖ (1964), ―Mehdi
Hüseynin sənətkarlığı‖ (1968), ―Mənalı ömür‖ (1970), ―Zəka və qüdrət‖ (1978), ‖
İmran Qasımov‖ (1983), ―Zamanın məğzi‖(1989) və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur -“Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)”
Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011.
411
31 Dekabr - Yazıçı Eynulla Ağayevin anadan olmasının 110 illiyi, (1907-1978)
Eynulla Ağayev Bakının Ramana kəndində, neftçi ailəsində doğulmuş,
ibtidai təhsilini kənd məktəbində almış, 1926-cı ildə Sabir adına 23 saylı ikinci
dərəcəli məktəbdə təhsilini davam etdirmişdir. Hərbi xidmət illərində Nuxa və
Dağlıq Qarabağda cinayətkarlara qarşı mübarizə aparmış, sonra Suraxanı neft
mədənlərində fəhləlik etmişdir. Hələ orta məktəbdə oxuduğu vaxtdan ədəbiyyata
güclü meyl göstərmiş, ilk şerlərini, məqalə və qeydlərini "Gənc işçi",
"Kommunist", "Yeni yol" qəzeti redaksiyalarına göndərmişdir. İlk hekayəsi
"Balıqçı Kamil" 1928-ci ildə Tiflisdə buraxılan "Qızıl şəfəq" jurnalının 12-ci
sayında çap olunmuşdur. Bundan sonra o, ədəbi dərnəklərdə müntəzəm iştirak
etmiş, 1931-ci ilin noyabrında "Kommunist" qəzetinin partiya şöbəsinə ədəbi işçi
qəbul olunmuşdur. Eyni zamanda pedaqoji institutda təhsilini qiyabi davam
etdirmiş, 1935-ci ildə institutu bitirdikdən sonra "Yeni yol" qəzetinin ədəbiyyat və
incəsənət şöbəsində müdir, sonra isə məsul katib işləmişdir. II Dünya
müharibəsinin ilk günlərində səfərbərliyə alınmışdır. Kerç döyüşlərində ağır
yaralanmış, müalicədən sonra yenidən ön cəbhəyə qayıtmışdır. 416-cı Taqanroq
diviziyasının tərkibində ağır döyüş yolu keçmiş, Mozdok, Kuban, Krım, Qərbi
Ukrayna, Polşa, Çexoslovakiya, Macarıstan uğrunda döyüşlərdə iştirak etmiş, ağır
yaralanmış, Krakovda hərbi xəstəxanada müalicədən sonra, 1946-cı ilin martında
ordudan tərxis olunmuşdur. "Qırmızı ulduz", "Şərəf nişanı", "Hərbi xidmətə görə",
"Qafqazın müdafiəsinə görə" orden və digər medallarla təltif olunmuşdur. 1946-cı
ilin mayından "Azərbaycan pioneri" qəzetinin məsul redaktoru olmuş, bütün
yaradıcılığını gənc nəslin yetişdiriliməsinə həsr etmişdir.
Eynulla Ağayev 1978-ci il noyabnn 5-də Bakıda vəfat etmişdir. Bakı şəhər
orta məktəblərindən biri onun adını daşıyır.
Kitabları: ―Alagöz‖ (1942), ―Sirli qala‖ (1955), ―Dəcəllər‖ (1958), ―Tək qayıq‖
(1961), ―Şişpapaq‖ (1964), ―Dağlarda şimşək çaxır‖ (1967), ―Yağış mahnısı‖
(1968), ―Povest və hekayələr‖ (1976), ―Baba nağılı‖ (1978), ―Teleqram‖ (1982) və
s.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur -“
Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)”
Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011.
412
31 Dekabr - Yazıçı Tofiq Əfəndiyevin anadan olmasının 95 illiyi, (1922-1995)
Tоfiq
Mirməhəmməd
əfəndi
оğlu
Əfəndiyev
Qаryаgində
(indiki Füzuli şəhərində) anadan olmuş, ortа məкtəbi bitirəndən sоnrа
pedoqoji tехniкumdа təhsil almışdır. Daha sonra müхtəlif məкtəblərdə
müəllim (1941-1948), "Аzərbаycаn müəllimi" qəzеtində хüsusi müхbir
işləmişdir (1948-1951). Аzərbаycаn Dövlət Pedoqoji Хаrici Dillər Institutunun
ingilis dili şöbəsində təhsilini dаvаm еtdirmişdir (1951-1955). Bir müddət
Bакı şəhəri 7 saylı məкtəbdə müəllim (1955-1959), Аzərbаycаn Dövlət Tеlе-
Rаdiо Vеrilişləri Коmitəsində ədəbi-drаm vеrilişləri bаş rеdакsiyаsındа bаş
rеdакtоr işləmiş, sоnrа yаzıçı кimi bütün qüvvəsini ədəbi fəаliyyətə həsr
еtmişdir.
Kitabları: ―Ağ çiçəklər‖ (1962), ―Dağ yolu‖ (1965), ―Cənub mehi‖ (1969),
―Prokuror‖ (1976), ―Münaqişə: Badminton oyunu‖ (1980), ―Qara qapılar‖ (1984)
və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur -“
Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)”
Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011.