417
İncəsənət
5 Dekabr - Rəssam Sadıq Şərifzadənin anadan olmasının 105 illiyi,
(1912-1986)
Sadıq Şərifzadə Cənubi Azərbaycanda anadan olmuş,
Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Texnikumunda (1932) və
Kiyev Rəssamlıq İnstitutunda (1936) təhsil almışdır. 1939-cu
ildə Şərifzadə öz xahişi ilə Surikov adına Moskva Rəssamlıq
İnstitutuna köçürülmüşdür. Lakin o, 1940-cı ildə institutun
beşinci kursundan çıxaraq Bakıya qayıtmış və yaradıcılıqla
məşğul olmuşdur. 1940-1958-ci illərdə rəssam bir sıra tarixi
və müasir mövzularda gözəl əsərləri yaradır: "Üzüm yığımı",
"Səttar xan‖, ―Fədailərin Təbrizi müdafiəsi", Sosialist Əməyi
Qəhrəmanı neftçi Ağa Neymətullanın, Sovet İttifaqı
Qəhrəmanı Gəray Əsədovun, sərkərdə Babəkin, SSRİ Xalq artisti Mirzəağa
Əliyevin portretləri, "Göy-göl" mənzərəsi, "Dənizdə neft buruqları", "Xətib
Təbrizi və Əbülüla Müərri" və s. S.Şərifzadə təkçə boyakar rəssam kimi deyil, həm
də istedadlı bir teatr rəssamı kimi tanınmışdır.
Sadıq Şərifzadə hələ texnikuma girməzdən əvvəl görkəmli teatr
xadimləri Abbas Mirzə Şərifzadə, Kazım Ziya, A. A. Tuqanov və başqaları ilə
birlikdə işləmiş və onlardan teatr sənətinin incəliklərini öyrənmişdir. S.Şərifzadənin
bədii tərtibini verdiyi Abdulla Şaiqin "Fitnə", Süleyman Rüstəmin "Qaçaq Nəbi",
"Qastello", Mehdi Hüseynin "Cavanşir", Lope de Veqanın "Sevilya ulduzu", İslam
Səfərlinin "Göz həkimi", İ. Qurbakovun "Əcəb işə düşdük", M.İbrahimovun "Kəndçi
qızı" və b. tamaşalar hər bir sənətsevərdə orijinal fikir yaradır. 1958-ci ildə rəssam
XVI əsrdə yaşamış böyük Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin portretini işləmiş
və bu əsərə görə rəssam respublikanın II dərəcəli mükafatına layiq görülmüşdür.
1959-cu ildə Şərifzadə öz əsərlərini Moskvada keçirilən Azərbaycan Ədəbiyyat
və İncəsənət ongünlüyündə nümayış etdirmiş və elə həmin ildə ona Azərbaycan
təsviri sənətinin inkişafındakı xidmətlərinə görə Əməkdar İncəsənət xadimi adı
verilmişdir.
Sadıq Şərifzadə 1986-cı il yanvarın 2-də Bakıda vəfat etmişdir.
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq
418
15 Dekabr - Bəstəkar Ağabacı Rzayevanın anadan olmasının 105 illiyi,
(1912-1975)
Ağabacı İsmayıl qızı Rzayeva Bakıda, ziyalı ailəsində
anadan olub. O, pedaqoji texnikumu bitirib (1929), bir neçə il
Saray, Kürdəxanı və Maştağa kəndlərində müəllimlik edib.
Ağabacı xanım tarzən və bəstəkar Səid Rüstəmovdan, muğam
üzrə Mirzə Mənsur Mənsurovdan dərs alıb. O, Azərbaycan Dövlət
Konservatoriyasında Üzeyir Hacıbəyovun sinifində təhsil alıb.
Onun bəstələdiyi ilk əsər "Gənc vətənpərvərlər marşı" olub. İlk
qadın bəstəkarımız klassik və müasir şairlərimizin, aşıqların və
digər xalqlara məxsus şer ustalarının yaradıcılığına müraciət edib.
Bəzən Ağabacı Rzayeva özü də şairliyə meyl edib, bəzi mahnıları öz sözlərinə
bəstələyib. – "Durna qatarlı qızlar". Bəstəkarın qəhrəman neftçilərimizin əmək
şücaətini tərənnüm edən "Neftçi Qurban", ata-anaların gözlərini sevincdən yaşardan
"Evimizə gəlin gəlir", "Oxuma gözəl", "Çoban Qara", balaca qızların gözləri
qarşısında şirin və möcüzəli bir aləm açan "Kukla", "Qaranquş", "Ağ göyərçinim",
"Sabahın ustaları", "Balaca kapitan", "Qərənfiləm mən" və s. əsərləri milli
mədəniyyətimizdə layiqli yer tutur. İlk dəfə Moskvada oxunan "Kukla" mahnısı ona
xalqın rəğbətini qazandırıb. Ağabacı Rzayeva bir çox mahnı və romansların, həmçinin
"Höcət eləmə" (1965, İsmayıl Quliyevlə birgə) musiqili komediyasının, "Ögey ana"
dramı, Xalq Çalğı Alətləri Orkestri, simli kvartet üçün pyeslərin, simfonik
əsərlərin,Nəsiminin sözlərinə 7 romansın və s. əsərlərin müəllifidir. Xalq Çalğı
Alətləri Orkestrinin tərkibinə klarnet alətinin salınması da Ağabacı Rzayevanın adı ilə
bağlıdır. A. Rzayeva respublikanın ictimai həyatında da fəal iştirak edib. O, bir neçə
çağırış Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı olub, 2 dəfə "Qırmızı Əmək Bayrağı"
ordeni, "Şərəf Nişanı" ordeni və müxtəlif medallarla təltif olunub. 1960-cı ildə ona
Əməkdar İncəsənət Xadimi fəxri adı verilib.
Ağabacı Rzayeva 5 iyul 1975-ci ildə Bakıda vəfat edib və II fəxri Xiyabanda torpağa
tapşırılıb.
Mahnıları: “Ad günü‖, ―Bağçamız‖, ―Balaca kapitan‖, ―Bizim Bakı metrosu‖,
―Bizim gəmi‖, ―Buzov‖, , ―Dostluq qatarı‖, ―Gəl, gəl, a yaz günləri ―, ―İynə‖,
―Kukla‖, ―Qırmızı şar‖ , ―Qış mahnısı‖, ―Şən yolka‖, ―Təyyarə‖, ―Vətənimiz‖, ―Xoş
gəlmisən, təzə il‖ və s.
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq
419
19 Dekabr - Dramaturq Rəhman Əlizadənin anadan olmasının 70 illiyi,
(1947-2013)
Rəhman Balarza oğlu Əlizadə Bakıda doğulub. 237 saylı orta məktəbdə
oxuyub. Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun mədəni-maarif fakültəsini
bitirib (1972). 1968-ci ildən 1983-cü ilədək Mərdəkan qəsəbəsindəki Nizami adına
mədəniyyət evində bədii rəhbər işləyib. 1983-cü ildən 1993-cü ilədək Mərdəkan
Xalq Teatrının rejissoru olub. 1993-cü ildən 2006-cı ilədək Abdulla Şaiq adına
Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrında baş rejissor vəzifəsində çalışıb. Bu müddətdə
dramaturq özünün qələmə aldığı "Sindibadın xoşbəxtlik adasına səyahəti", "Tıq-
tıq xanım", "Bilqamıs əfsanəsi", "Keçəlin toyu", "Dəli Domrul", "Damdabaca",
"Maymaq", "Eramızdan milyon il əvvəl", "Ay dəli", "Ələkbər əmi gülüş
planetində", "Dəcəl çəpişlər, belə-belə işlər" pyeslərinə quruluş verməklə yanaşı,
"Kuraj ana" (Bertolt Brext), "Pırpız Sona" (Cəlil Məmmədquluzadə), "Qızıl xoruz"
(Aleksandr Puşkin), "Göyçək Fatma" (K.Ağayeva) və s. tamaşaları hazırlayıb.
Ümumiyyətlə, o, 2006-cı ilədək Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrında hazırlanmış
32 tamaşanın quruluşçu rejissorudur.
28 oktyabr 2000-ci ildə ona Əməkdar İncəsənət Xadimi fəxri adı verilib. Bir
dramaturq kimi 25-dən artıq pyesi dövlət teatrlarında tamaşaya hazırlanıb. 2008-ci
ildə "Komediyalar" kitabı nəşr olunub. Bu kitabda – "Laləli düzlər", "Kəndimizin
narları", "Dadaşbala əməliyyatı", "Doğmalar", "Dünyanın axırı", "Günah",
"Əbləhlərin toyu" pyesləri toplanıb. 2009-cu ildə "Pyeslər" kitabı nəşr olunub.
Otuz pyesin müəllifidir. İşlədiyi teatrlarda yetmişdən çox tamaşaya quruluş verib.
Rəhman Əlizadə 15 mart 2013-cü ildə vəfat edib.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur -“
Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)”
Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011.