Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi

94 

 

 

22 Mart - Yazıçı Fəthi Xoşginabinin anadan olmasının 95 illiyi, (1922-1989) 

 

Fəthi 

Həmzə 

Əli 

Təbriz 

şəhərinin 

100 

kilometrliyində  olan  Xoşginab  kəndində  doğulmuşdur. 

İbtidai  təhsilini  burada  almış,  15  yaşından  İranın 

şəhərlərində  fəhləlik  etmişdir.  Təbriz  partiya  şəhər 

komitəsində  təbliğat  komissiyasının  sədri  kimi  ―21  Azər‖ 

inqilabında  fəal  iştirak  etmişdir.  Cənubi  Azərbaycanda 

Milli  hökumət  qurulllduqdan  sonra,    ADR  MK-nın  orqanı 

‖Azərbaycan‖  qəzetinin məsul redaktoru işləmişdir. 1946-

cı il dekabrın 12-dən siyasi mühacir kimi Sovet İttifaqında 

yaşamışdır. Burada ―Azərbaycan‖qəzeti redaksiyasında ədəbi işçi, məsul redaktor 

işləmiş  (1947-1956),  Moskvada,  ali  ədəbiyyat  kurslarında  təhsil  almışdır  (1956-

1958).    Ədəbi  fəaliyyətə  gənc  yaşlarında  farsca  yazdığı  şeir  və  hekayələrlə 

başlamışdır. 6-cı sinifdə ikən ―Şaxtada qalmış bir qadın‖ adlı mənzum hekayəsinə 

görə Azərbaycan Maarif  İdarəsi tərəfindən mükafatlandırılmışdır. İlk mətbu şeiri 

olan  ―Mən  kəndliyəm‖  1943  -  cü  ildə  Tehranda  dərc  olunmuşdur.  Onun  doğma 

Azərbaycan  dilində  yazıb-yaratmaq  imkanı  isə  1945-  ci  ildən  sonra  yaranmışdır. 

Bu vaxtdan siyasi felyeton və məqalələri, eləcə ə ―Zeynəb‖, ―Mehri‖, ―Züleyxa‖, 

―İbrahim‖,  ―Usta  Ələkbər‖  və  s.  hekayələri,  ―Suvarılmış  poladlar‖,  ―Eşq  və 

müharibə‖  povestləri  Təbrizdə  çap  olunmuşdur.  Mühacirət  dövrü  Bakıda 

Azərbaycan  Demokrat  Yazıçıları  Cəmiyyətinin  sədri  olmuşdur.  İran  inqilabından 

dərhal sonra Təbrizdə Azərbaycan şairlər və yazıçılar cəmiyyətini yaratmış, onun 

sədri  seçilmişdir  (1979-1980).  Bu  cəmiyyətin  orqanı  ―Ülkər‖  jurnalını  təsis 

etmişdir.  Tərcüməçi  kimi  də  fəaliyyət  göstərmiş,  rus,  belorus  və  digər  xalqların 

ədəbiyyatından  nümunələri  fars  dilinə    çevirmişdir.  Hekayə,  povest  və  romanları 

rus,  fars,  tacik,  bolqar,  gürcü  dillərinə  tərcümə  olunmuşdur.  İnqilabi  fəaliyyətinə 

görə ―21 Azər‖ medalı ilə təltif edilmişdir.  

Fəthi  Xoşginabi  1989-cu  ildə  Moskvada  vəfat  etmiş,  Bakıda  dəfn 

olunmuşdur.  

 Kitabları: ―İki dost‖ (1951), ―Son bayraqdar‖ (1956), ―Hekayələr‖ (1956), 

 ―Məhəbbət və nifrət‖ (1965), ―Ata, iki qardaş‖ (1983), ―Ata‖ (1959) və s. 

Ədəbiyyat:  Əhmədov  Teymur  -“Azərbaycan  yazıçıları  (XX-XXI  yüzillikdə)” 

Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011. 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

95 

 

24 Mart - Yazıçı Məmməd Səid Ordubadinin anadan olmasının  145 illiyi, 

             (1872-1950) 

 

  

        Məmməd  Hacı  Ağa  oğlu  Səid  Ordubadi  Ordubad  şəhərində  anadan 

olmuşdur.  Ordubadi  ilk  təhsilini  atasından  almışdır.  Atasının  ölümündən  sonra 

onun  əsas  müəllimi  Məmməd  Tağı  Sidqi  olmuşdur.  O,  Sidqinin  ―Əxtər‖  adlı 

dördsinifli  məktəbində  təhsil  almışdır.  Ordubadinin  mətbuatda  ilk  şeiri  1903-cü 

ildə  dərc  olunmuşdur.  İlk  kitabı  ―Qəflət‖  1906-cı  ildə  Tiflisdəki  ―Qeyrət‖ 

mətbəəsində  çap  edilmişdir.  İkinci  kitabı  ―Vətən  və  hürriyyət‖  1907-ci  ildə 

çıxmışdır.  O,  Bakıda  nəşr  olunan  qəzet  və  jurnallara,  Tiflisdə  çıxan  ―Molla 

Nəsrəddin‖  jurnalına  yazılar  göndərir,  ―İrşad‖,  ―Tərəqqi‖,  ―Tazə  həyat‖  və  s. 

qəzetlərdə  müxbir  sifətilə  müntəzəm  əməkdaşlıq  edirdi. M.S.Ordubadinin 

jurnalistik  fəaliyyətində  ―Molla  Nəsrəddin‖  jurnalı  ilə  əməkdaşlığı  xüsusi  yer 

tutur.  ―Hərdəmxəyal‖,  ―Divanə‖,  ―Qardaşım  İbrahimə‖  və  s.  imzalarla  jurnalda 

onlarla  felyeton  çap  etdirmişdir.  1908-ci  ildə  ―İki  cocuğun  Avropaya  səyahəti‖ 

Ordubadinin  birinci  romanı  idi.  M.S.Ordubadinin  20-ci  illərdəki  yaradıcılığı 

olduqca zəngin və ədəbi növlərin rəngarəngliyi ilə seçilən məhsuldar bir dövrdür. 

Oxucular  onun  ―Analıq‖,  ―Mənim  şeirlərim‖,  ―Mollanın  yuxusu‖,  ―Kənd 

alverçisi‖, ―Köhnə adamlar‖ kimi poeziya məcmuələri ilə tanış olublar. Ordubadi 

Azərbaycan  dilində  çıxan  mətbuat  orqanlarının,  demək  olar  ki,  hamısında  fəal 

əməkdaşlıq  edib:  ―Əxbar‖,  ―Kommunist‖  qəzetlərində,  ―Füqəra  füyuzatı‖  və 

―Molla Nəsrəddin‖ jurnallarının redaktor müavini, ―Yeni yol‖ qəzetində redaktor 

vəzifəsində  çalışıb.  Milli  səhnə  sənətinin  inkişafı  üçün  yorulmadan  çalışan 

Ordubadi  Azərbaycan  teatrında  hazırlanan  ilk  dram  əsərlərinin  müəlliflərindən 

biri  olub.  Onun  ―Dinçilər‖,  ―Sabotajçılar‖,  ―Cəmiyyət-əqvami‖,  ―Oktyabr 

inqilabı‖,  ―Sədəf‖  və  digər  pyesləri  Bakı  teatrlarının  səhnələrində 

müvəffəqiyyətlə  tamaşaya  qoyulub.  ―Dumanlı  Təbriz‖  ilə  ədəbiyyatımızda 

novator romançı kimi seçilən M.S.Ordubadi ―Gizli Bakı‖ romanı ilə daha da bir 

yeni  mühüm  addım  atmış  olub.  ―Qılınc  və  qələm‖  əsərini  ədib  1939-1941-ci 

illərdə yazıb.  

     Ədib uzun sürən ağır xəstəlikdən sonra 1950-ci il mayın 1-də vəfat edib.  

Kitabları:  ―Qəflət‖  (1906),  ―Qanlı  illər‖  (1911),  ―Mollanın  yuxusu‖  (1929), 

―Dumanlı  Təbriz‖  (1948),  ―Qılınc  və  qələm‖  (1949),  ―Gizli  Bakı‖(1961),  

―Döyüşən şəhər‖ (1969) və s. 

İnternetdə: 

www.az.wikipedia.orq

 

 

---