136
12 Aprel - Ədəbiyyatşünas, dramaturq Məmmədhüseyn Təhmasibin anadan
olmasının 110 illiyi, (1907-1982)
Təhmasib Məmmədhüseyn Abbasqulu oğlu Naxçıvan
şəhərində anadan olmuşdur. Bakı Pedaqoji Texnikumunu
bitirmişdir (1923-1927). 3 il Naxçıvan şəhər orta
məktəbində müəllimlik edəndən sonra Azərbaycan Dövlət
Pedaqoji İnstitutunun dil və ədəbiyyat fakültəsində təhsilini
davam etdirmişdir (1930-1933). 1933-1936-cı illərdə
Kürdəmir, Əli Bayramlı, Göyçay şəhər maarif şöbələrində
metodist, Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya
fakültəsində baş müəllim (1939-1951), dosent (1951-
1959), Azərbaycan Elmlər Akademiyası Dil və Ədəbiyyat
İnstitutunda xalq yaradıcılığı şöbəsinin elmi əməkdaşı, şöbə müdiri işləmişdir
(1944-cü ildən vəfatınadək).
Ədəbi yaradıcılığa 1934-cü ildən başlamışdır. ―Qaçaq Nəbi‖ adlı ssenarisini
1938-ci ildə ―İnqilab və mədəniyyət‖ jurnalında çap etdirmişdir. ―Bir qalanın sirri‖
(1960), ―Onu bağışlamaq olarmı?‖ (1960) ssenariləri əsasında eyni adlı filmlər
çəkilmişdir. ―Bahar‖ (1938), ―Aslan yatağı‖ (1941), ―Çiçəklənən arzular‖ (1951),
―Hind nağılı‖ (1956), ―Rübailər aləmində‖ (1968) və digər pyes-nağılları
respublikanın teatr səhnələrində müvəffəqiyyətlə tamaşaya qoyulmuşdur.
―Azərbaycan xalq dastanları (orta əsrlər)‖ mövzusunda doktorluq dissertasiyası
müdafiə etmişdir (1965). 1946-1977-ci illərdə ―Koroğlu‖, ―Molla Nəsrəddinin
lətifələri‖, ―Aşıq Ələsgər‖, ―Kitabi-Dədə Qorqud‖, ―Azərbaycan dastanları‖ və
digər xalq incilərinin toplanması, tərtib edilməsi və nəşr olunmasında fəal
çalışmışdır.
M.Təhmasib 1967-ci ildə Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Rəyasət
Heyətinin Fəxri fərmanı ilə, 1977-ci ildə "Əmək veteranı" və digər medallarla təltif
olunmuşdur. Məhəmmədhüseyn Təhmasib 1982-ci il oktyabr ayının 5-də Bakıda
vəfat etmişdir.
Kitabları: ―Azərbaycan folkloru kursu‖ (1940), ―Azərbaycan xalının qəhrəmanlıq
eposu‖ (1941), ―Azərbaycan xalqının qəhrəman oğulları‖ (1942), ―Çiçəkli dağ‖
(1965), ―Azərbaycan xalqının dastanları‖ (1972) və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - ”Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik
məlumat kitabı, Bakı, 2011.
137
15 Aprel - Yazıçı Əli Səbrinin anadan olmasının 125 illiyi, (1892-1983)
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrünün ziyalıları
arasında Əli Səbrinin (Qasımov) xüsusi yeri var. Yazıçı,
jurnalist, tərcüməçi kimi tanınan bu görkəmli şəxsiyyət milli-
azadlıq mübarizəsinin cəfakeşlərindən biri olsa da, bu gün
onun ömrünün açılmamış səhifələri qalmaqdadır.
1917-1920-ci illərdə millət və vətən qarşısında öz
üzərinə düşən vəzifəni hünər və şərəflə yerinə yetirən Əli
Səbri Babək rayonunun Nehrəm kəndində dünyaya göz açıb,
―Molla Nəsrəddin‖ jurnalında Tağı Yunuszadə imzası ilə çıxış edib və ömrünün bir
hissəsini Sibirdə keçirib. Səbri onun təxəllüsüdür. Zaqafqaziya (Qori) Müəllimlər
Seminariyasını bitirən Əli Səbri qısa müddət Bakıda müəllimlik etdikdən
sonra Naxçıvana gedərək yerli vətənpərvərlərin 20-ci yüzilliyin əvvəllərində
erməni daşnak təcavüzünə qarşı apardıqları müharibənin ön sıralarında olub.
Əli
Səbri Naxçıvanda qurulan Araz-Türk hökumətinin sədri Əmir bəy Əkbərzadə,
Hüseyn Cavid, Fətulla Hüseynov, Kəblə Muxtar və digər nüfuzlu naxçıvanlıların
köməyilə könüllü xalq dəstələrinin yaradılmasına təşəbbüs göstərib, onların
əlaqələndirilməsində xüsusi rol oynayıb. Bu səylər nəticəsində yaranmış Nehrəm
taboru (başçısı Kəblə Muxtar), Cəhri taboru (Kəblə Kərim), Baş Noraşen, Düdəngə
və Zeyvə taboru (Fətulla bəy Hüseynov), Ordubad taboru (İbrahim Xəlil
Axundov), Vedibasar müqavimət hərəkatının başçısı Abbasqulu bəy Şadlinskinin
və Civə kənd könüllülərinin komandiri Bala bəy Vəkilovla birlikdə erməni
işğalçılarına qarşı döyüşlərdə qəhrəmanlıq nümunələri göstərərək, mahalın erməni
silahlarından təmizlənməsində xüsusi rol oynayıb. 1914-cü ildən ədəbi yaradıcılığa
başlayan Əli Səbri V. Şekspirdən, R. Toqardan, P. Verşiqoradan tərcümələr edib.
O, bir sıra povest, xatirə və hekayələrin müəllifidir. Əli Səbri 1956-cı ildə bəraət
qazandıqdan sonra jurnal və nəşriyyatlarda çalışıb, Azərbaycan Yazıçılar
İttifaqında bədii fondun direktoru işləyib. Əli Səbri 19 fevral 1983-cü ildə Bakıda
vəfat edib.
Kitabları: ―Solğun çiçək‖ (1914), ―Şəbi hicran‖ (1916), ―Balaca və xallı‖ (1917),
―Ömürdən yarpaq düşür‖ (1983) və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - ”Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik
məlumat kitabı, Bakı, 2011.
138
15 Aprel - Şair Əkbər Məftunun anadan olmasının 105 illiyi, (1912-1990)
Əkbərov Əkbər Qurban oğlu Naxçıvanın Ordubad
şəhərində anadan olmuşdur. Əvvəlcə Naxçıvan şəhərində
oxumuş (1921-1926), sonra pedoqoji texnikumu
bitirmişdir (1926-1930). Azərbaycan Dövlət Pedaqoji
İnstitutunun dil və ədəbiyyat fakültəsində təhsil almışdır
(1934-1938).
Eyni
zamanda
―Pioner‖
jurnalı
redaksiyasında ədəbi işçi, Bakının 3 saylı məktəbində
müəllim işləmişdir (1935-1941). Ordubad şəhər yeddiillik
məktəbində müdir, orta məktəbdə müəllim, eyni zamanda
―Ordubad işçisi‖ qəzeti redaksiyasında məsul katib, redaktor, radio verlişləri
qovşağında diktor, məsul katib, M.S.Ordubadi adına şəhər Dövlət Dram
Teatrında müvəqqəti müdir kimi çalışmışdır (1943-1954). S.Vurğun adına
Ordubad orta məktəbində müdir olmuşdur (1954-1959). Sonra ailəliklə Bakıya
köçmüşdür. Burada Azərbaycan Dövlət Universitetinin nəşriyyatında baş
redaktor, ―Maarif‖ nəşriyyatında baş redaktor olmuşdur. 1968-ci ildə
―M.S.Ordubadinin poeziyası‖ mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə
etmişdir. Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinin dosenti
olmuşdur (1969-1985).
Onun ―Təyyarəçi‖ adlı ilk şeiri 1935-ci ildə ―Ədəbiyyat qəzeti‖ndə dərc
olunmuşdur. Bundan sonra dövri mətbuatda müntəzəm çıxış etmişdiir. ―Vətən
qızı‖ (1940), ―Sevənlər‖ (1943), ―Nəsimi‖ (1946), ―Saray‖, ―Şahin‖ və s.
pyeslərini qələmə almışdır. Xidmətlərinə görə ―Şərəf nişanı‖, ―SSRİ Silahlı
qüvvələrinin 70 illiyi‖ ordeni və doqquz medalla təltif olunmuşdur.
Əkbər Məftun 1990-cı il sentyabrın 14-də Bakıda vəfat etmiş, Ordubadda
dəfn olunmuşdur.
Kitabları: ―Kiçik heykəltəraş‖ (1937), ―Vətən qızı‖ (1940), ―Sevənlər‖ (1943),
―Nəsimi‖ (1946), ―Mənim baharım‖ (1972), ―Şəfa bulağı‖ (1980),
―M.S.Ordubadi‖ (1987) və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - ”Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik
məlumat kitabı, Bakı, 2011.
Dostları ilə paylaş: |