Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi

142 

 

Xarici ədəbiyyat 

6 Aprel - Aleksandr İvanoviç Gertsenin anadan olmasının 205 illiyi,  

(1812-1870) 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rus  yazıçısı,  publisisti,  pedaqoqu  və  filosofu  Aleksandr  İvanoviç  Gertsen 

Moskvada,  varlı  mülkədar  ailəsində  anadan  olmuşdur.  Atası  İvan  Alekseyeviç 

Yakovlev  və  anası  milliyyətcə  alman  olan  kiçik  məmur  qızının  nikahı  rəsmən 

bağlanmadığı  üçün  atası  ona  Gertsen  (almanca  Herz)  –  ―ürəyin  oğlu‖  soyadını 

vermişdir.  Uşaq  və  yeniyetmə  yaşlarında  evdə  təhsil  almışdır.  Xarici  dilləri 

öyrənən  gənc  Gertsen  bir  çox  Avropa  müəlliflərinin  əsərlərini  mütaliə  etmişdir. 

Bomarşenin,  Hötenin,  Şillerin və başqalarının  əsərləri gənc  Gertseni sentimental-

romantik  əhvali-ruhiyyəyə  kökləmişdir.  Dekabristlər  üsyanı  ona  çox  güclü  təsir 

göstərmişdir.  Artıq  1829-1930-cu  illərdə o,  Şillerin  ―Vallenşteyn‖  əsəri  haqqında 

özünün fəlsəfi məqaləsini yazmışdır.  

Gertsen  Moskva  Universitetinin  fizika-riyaziyyat  şöbəsində  təhsil  almışdır. 

O,1834-cü  ildə  dərnək  üzvü  kimi  həbs  olunmuş  və  Perm  şəhərinə  sürgün 

olunmuşdur. 1840-cı ildə Gertsenə Moskvaya qayıtmaq icazəsi verilir. 1847-ci ildə 

atasının ölümündən sonra yazıçı həmişəlik Rusiyanı tərk etmişdir.  

A.İ.Gertsen 9(21) yanvar 1870-ci ildə Parisdə vəfat etmişdir.  

Görkəmli  yazıçı  çoxlu  sayda  fəlsəfi,  publisistik,  o  cümlədən  bədii  əsər 

yazmışdır. İskəndər təxəllüsü ilə yazan A.İ.Gertsen ―Kimdir  müqəssir?‖, ―Doktor 

Krupov‖,  ―Olub  keçənlər  və  düşüncələr‖,  ―Muravyovun  portreti‖  və  s.  əsərlərin 

müəllifidir.  

 

İnternetdə: 

www.az.wikipedia.orq

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

143 

 

22 Aprel -  Henri Fildinqin anadan olmasının 310 illiyi, (1707-1754) 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XVIII əsr ingilis yazıçısı və dramaturqu, realist romanın banilərindən biri  

Henri Fildinq Somersetşir qraflığında anadan olmuşdur. Ədəbi yaradıcılığa siyasi 

satiralarla  başlayan  Fildinq  satirik  məqalələri  ilə  də  müntəzəm  olaraq  mətbuatda 

çıxış edirdi.  

Henri  Fildinq  1741-ci  ildə  roman  yazmağa  başlayır  və  onun  ilk  romanı 

―Şamela‖  olur.  O,  ―Cozef  Endryus‖,  ―Tom  Consun,  tapılmış  uşağın  əhvalatı‖, 

―Ameliya‖ romanları, ―Müxtəlif maskalarda məhəbbət‖, ―Don Kixot İngiltərədə‖, 

―Sağlam  düşüncənin  həyatı  və  ölümü‖  və  s.  komediyalarının  müəllifidir.  Henri 

Fildinq həm də hüquqşünas olmuş, Londonun Baş hakimi işləmişdir.  

Böyük humanist yazıçı 1754-cü ildə Lissabonda vəfat etmişdir.  

 

İnternetdə: 

www.az.wikipedia.orq

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

144 

 

İncəsənət 

14 Aprel- Xalq artisti Fatma Qədrinin anadan olmasının  110 illiyi,  

                   (

1907-1968) 

 

 

Milli səhnəmizin ilk peşakar aktrisalarından olan yüksək səhnə 

mədəniyyəti  örnək  sayılan,  zəngin  dünyagörüşlü,  ciddi 

xarakterli  misilsiz  ifaçısı  Fatma  xanım  Qədir  qızı  Odessa 

şəhərində doğulmuşdur. Rus dilində təhsil almış və yeniyetmə 

yaşlarından  ailəsi  Bakıya  köçən  Fatma  xanım  Azərbaycan 

Teatr Texnikumunun ilk buraxılışında aktyor diplomu almışdır. 

Fatma  Qədir  qızı  Azərbaycan    Dövlət  Pedaqoji  İnstitutunu 

bitirmişdir  (1926).  Səhnə  fəaliyyətinə  1927-ci  ildə  Bakı  Türk  İşçi  Teatrında 

başlamış,  burada  Nübar  ("Cancur  Səməd",  M.Əfəndiyev;  J.B.Molyerin  "Zorən 

xəstə"  əsərinin  təbdili),  Sürucuin  ("Hind  qızı",  Ə.Hamid),  Oa-Şen  ("Çin  tanrısı", 

F.Pavlovun  "Tunc  büt"  əsəri  üzrə),  Gülüş  və  Sevil  ("Sevil",  C.Cabbarlı),  Xumar 

("Şeyx  Sənan",  H.Cavid),  Esmeralda  ("Paris  Notrdam  kilsəsi",  V.Hüqonun 

eyniadlı əsəri üzrə), Gülbahar ("Anamın kitabı", C.Məmmədquluzadə) kimi səhnə 

obrazları  yaratmışdır.  1932-1935-ci  illərdə  Bakı  Rus  Dram  Teatrında  çalışmış, 

1935-ci  ildən  Azərbaycan  Milli  Dram  Teatrında  işləmişdir.  Əsas  rolları:  Maşa 

("Dubrovski",  A.S.Puşkin),  Xuraman  ("Vaqif",  S.Vurğun),  Cülyetta,  Emiliya 

("Romeo və Cülyetta", "Otello", U.Şekspir), Luiza ("Məkr və məhəbbət", F.Şiller), 

Larisa,  Katerina  ("Cehizsiz  qız",  "Tufan",  A.Ostrovski),  Polina  ("Ögey  ana", 

O.Balzak), 

Gültəkin 

("Aydın", 

C.Cabbarlı), 

Məhəbbət 

("Məhəbbət", 

M.İbrahimov). 

 

1933-cü  ildən  pedaqoji  fəaliyyət  göstərmişdir.  1943-cü  ildə  ―Azərbaycanın 

Xalq artisti ― fəxri adına layiq görülmüşdür.  

Fatma Qədri 29 fevral1968-ci ildə vəfat etmişdir

. 

 

 

İnternetdə: 

www.az.wikipedia.orq

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---