178
3 May -
Yazıçı, maarifçi Əsgər ağa Goraninin (Adıgözəlov) anadan olmasının
160 illiyi (1857-1910)
Əsgər ağa Haqvеrdi bəy oğlu Adigözəlov Goran-Boyəhmədli kəndində
anadan olub. Tarixçi Mirzə Adıgözəl bəy Qarabağinin nəvəsidir. O, Bakı şəhər
Gimnaziyasını qızıl mеdalla bitirib. Sonra Moskvada Pеtrovski-Razumovski adına
Kənd Təsərrüfat Akadеmiyasına daxil olub. Akadеmiyanı bitirəndən sonra vətənə
dönüb. Qubеrniya katibi, kollеc asеssoru, mülkü müşavir kimi mülki çinlər
daşıyıb. Yеlizavеtpol (Gəncə) qubеrniyası qəza hakiminin köməkçisi, Tiflis Dairə
Məhkəməsinin prokuror nəzarəti orqanlarında prokuror yoldaşı, bеş il ərzində
Gəncə Bələdiyyə İdarəsinin rəisi, Yеlizavеtpolda (Gəncədə) Mixaylovsk
Məktəbinin fəxri nəzarətçisi vəzifələrində işləyib. Gəncədə öz hеsabına qız
məktəbi açıb. Əsgər ağa Azərbaycan mədəniyyətində öz yеri olan görkəmli
simalardan biridir. Milli teatrımızın şərəfli tarixi ilk dəfə 1873-cü il martın 10-da
"Lənkəran xanının vəziri", bir ay sonra isə "Hacı Qara" əsəri ilə başlanıb. Bu
əsərlərdə Teymur ağa və Hacı Qara obrazlarının yaradıcısı Əsgər ağa Goranidir.
Ə.Gorani "Əkinçi"nin ən fəal, dövrə, zəmanəyə, hadisələrə dəqiq, doğru
münasibətini bildirən müxbirlərindən olub. Qəzetin 17 nömrəsində onun özünün və
müxtəlif imzalarla 39 məqaləsi dərc olunub. O, həm də maraqlı dram əsərlərinin
müəllifidir. "Qocalıqda yorğalıq" pyesi müxtəlif teatrların repertuarından uzun illər
düşməyib. M.Lermontovun yaradıcılığından dilimizə çevirdiyi şeirləri indi də
oxucuların xoşladığı əsərlər sırasındadır. Onun "Qara yel" romanı dünya
xalqlarının 20-dən artıq dilinə tərcümə olunub. Nizami məqbərəsində ilk türbənin
tikintisi XIII-XIV əsrlərə aid edilir. Nizaminin türbəsi vaxtilə Mirzə Adıgözəl bəy
Qarabaği və Əsgər ağa Gorani tərəfindən təmir etdirilmişdir.
Əsgər ağa Gorani 9 mart 1910-cu ildə vəfat etmişdir.
Kitabları: ―Qocalığda yorğalıq‖, ―Qara yel‖ və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik
məlumat kitabı, Bakı, 2011.
179
5 May - Yazıçı, tərcüməçi Cəfər Bağırın anadan olmasının 105 illiyi,
(1912-1983)
Şair, tərcüməçi Cəfər Bağır ( Bağırov Cəfər Səfər oğlu) Naxçıvanın
Ordubad rayonundakı Dəstə kəndində, yoxsul ailədə doğulmuşdur. Kənd orta
məktəbini bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun fılologiya
fakültəsinə daxil olmuşdur. Eyni zamanda "Gənc işçi" qəzetində şöbə müdiri
işləmişdir. Bu dövrdə ilk hekayələrini qələmə almışdır. "Kommunist" qəzetində
şöbə müdirinin müavini (1934-1936), "Kirovabad bolşeviki" qəzetində məsul katib
(1936-1937), Yazıçılar İttifaqı Gəncə fılialının məsul katibi olmuşdur. 1955-ci ildə
Bakıya qayıdıb bədii yaradıcılığa başlamışdır. Oçerk, hekayə, miniatürlər
yazmaqla yanaşı, bədii tərcümə ilə də məşğul olmuşdur. Onun rus dilindən etdiyi
tərcümələr sayəsində oxucular T.Drayzer, P.Abrahams, A.Sent-Ekzüperi, R.Taqor,
Əziz Nesin, M.Broden, A.Kamenova, S.Kardiaşvili kimi yazıçıların əsərləri ilə
tanış olmuşlar. O, Azərbavcan Dövlət Nəşriyyatında bədii ədəbiyyat şöbəsinin
müdiri (1955-1960), redaktoru (1960-1966), məsləhətçi redaktor (1966-1967),
bədii tərcümə redaksiyasının müdiri (1967-1973) vəzifələrində çalışmışdır. 1973-
cü ilin martından fərdi təqaüdə çıxmışdır.
Cəfər Bağır 1983-cü il aprelin 17-də vəfat etmişdir.
Kitabları: ‖Zəfər səsləri‖ (1932), ―Səslər‖ (1967), ―Xəzan‖ (1968), ―Babamın
ürəyi‖ (1969), ―Bir ömür azdır‖ (1971), ―Səni görəndə‖ (1973), ―Mən yadına
düşəndə‖ (1975), ―Miniatürlər‖ (1977), ―Bitməmiş gündəlikdən‖ (1979), ―Xoşbəxt
o adamlar ki‖ (2014) və s.
Tərcümələri: Teodor Drayzer ―Dahi‖, ―Kerri bacı‖, Berzan Yuri ―Bir məhəbbətin
tarixi‖, Rabindranat Taqor ―Seçilmiş əsərləri‖.
Filmoqrafiya:‖Yoxlanılmış, inanılmış...‖ (film, 1971)
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik
məlumat kitabı, Bakı, 2011.
180
5 May - Şair Əhməd Cavadın anadan olmasının 125 illiyi, (1892-1937)
Əhməd Cavad (Axundzadə Cavad Məhəmmədəli
oğlu) Gəncə qəzasının Şəmkir dairəsinin Seyfəli kəndində
anadan olmuşdur. Gəncə Ruhani Seminariyasında (1906-
1912), Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun tarix və
filologiya fakültəsində (1922-1927) təhsil almışdır. Quba
Xalq Maarif Şöbəsinin müdiri (1920-1922), Gəncədə
Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda Azərbaycan və
rus dilləri kafedrasında müəllim, dosent, kafedra müdiri
(1930-1933), Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatının tərcümə
şöbəsində redaktor (1934), "Azərbaycanfilm" studiyasında
sənədli filmlər şöbəsinin müdiri (1935-1936) işləmişdir.
Şeirləri 1913-cü ildən çap edilmişdir. Yaradıcılığa lirik şeirlə başlayan şairin 1916-
cı ildə "Qoşma" adlı ilk kitabı çapdan çıxmışdır. 1919-cu ildə isə "Dalğa" adlı
kitabı nəşr olunmuşdur. Onun məşhur "İstiqlal uğrunda şeirlər" kitabı isə 1928-ci
ildə İstanbulda buraxılmışdır. Əhməd Cavadın həbs edilməsindən sonra mətbuatda
onun əleyhinə verilmişdir. Azərbaycanı müstəqil, doğma xalqını xoşbəxt görmək
istəyən Əhməd Cavad haqsız olaraq həbs edilmiş, dəhşətli işgəncələrə məruz
qalmış, 1937-ci ilin 9 oktyabrında cəza tədbirlərinin qurbanı olmuşdur.
Kitabları: ―Seçilmiş əsərləri‖ (2005), ―Sən ağlama, mən ağlaram...‖ (2001),
―Azərbaycan marşı‖ (1992), ―Gəlmə Bismillah‖ (1994) və s.
Haqqında olan əsərlər: Salmanlı R. ―İstiqlal şairi Əhməd Cavad haqqında‖
(2003), Rzalı R. ―Altunlar yurdudur bu kasıb ölkə‖ - ―Azərbaycan himninin
müəlliflərindən biri‖ (2002), Mustafayeva G. ―Müstəqil Azərbaycan
Respublikasının Əhməd Cavad yaradıcılığında rolu‖ (2006) və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik
məlumat kitabı, Bakı, 2011.
Dostları ilə paylaş: |