234
11 İyul - Ümumdünya Şokolad Günü
,
(1995)
.
Şokolad Günü
(
World Chocolate Day) ilk dəfə 1995-ci ildə Fransada qeyd
edilib. Tez bir zamanda məşhurluq qazanaraq Almaniya, İtaliya, İsveçrə və digər
Avropa ölkələrində, eləcə də Avropadan kənarda keçirilməyə başlanılıb. Çox
sevdiyimiz şokoladın və şokolad ağacının vətəni Mərkəzi və Cənubi Amerikadır.
Əvvəllər içki kimi qəbul edilən bu şirniyyatın adı haqqında müxtəlif versiyalar var.
Onlardan birinə görə, şokolad qədim astek sözü olub, "xocolatl" yəni, kakao
paxlasından alınan içkinin adını bildirir. Mənası isə "acı su" kimi tərcümə olunur.
Avropada "qara qızıl" adı ilə tanınması isə ispanlara məxsus olub. Şokoladın tarixi
3000 il əvvəlki dövrə aid edilən nemətlər sırasına daxildir. Təxminən bizim eradan
1500 il əvvəl Meksika körfəzi sahillərində yeni sivilizasiya meydana gəlmişdir.
İrəli sürülən fikirlərə əsasən, məhz "kakao" sözü ilk dəfə olaraq onlar tərəfindən
dildə "kakava" kimi tələffüz edilib.
Dünyada sevgi rəmzi kimi tanınan ilk şirniyyat şokoladdır.
Statistikaya əsasən, 20 yaşlı əksər gənclər məhz ağ şokolada üstünlük verir.
Şokoladın tərkibindəki fenamin maddəsi, insanda sevgi hissi yaradır. Şokolad A,
B, C, D, E, kalsium, kalium və natrium vitaminləri ilə zəngindir. Kakao və şokolad
antiseptik xüsusiyyətlərə malik olub, dişi bir çox zərərdən qoruyurlar. Şokolad
yeməklə qızdırma, soyuqdəymə xəstəliklərini dəf etmək olar. Dünyanın ən kalorili
şokoladı südlü şokolad hesab edilir. Dünya qadınlarının 15%-i hər gün şokolad
yeyir. İsveçrəlilər dünyada ən çox şokolad yeyən əhali sayılır. Belə ki,
hesablamalara əsasən, bu ölkədə hər sakinə il ərzində 10 kq şokolad düşür.
Müasir elm şokoladın tərkibində insanı psixoloji rahatladan elementlərin
olduğunu göstərir. Tünd şokoladın növləri bədəndən endorfinin - insanda rahatlıq,
xoşbəxtlik, məmnunluq və razılıq hissləri yaradan hormonu stimullaşdırır və əhval-
ruhiyyəni yüksəldir. Həmçinin ehtimal olunur ki, şokolad xərçəng əleyhinə effektə
malikdir və qocalma prosesini ləngidir.
İnternetdə:
www.books.google.com
235
20
İyul - Beynəlxalq Şahmat Günü, (1996)
1996-cı ildən 20 iyul dünyanın hər yerində Beynəlxalq Şahmat Günü kimi
qeyd olunur. Bu bayram əsası 1924-cü ildə qoyulmuş Beynəlxalq Şahmat
Federasiyasının (FİDE) qərarı ilə keçirilir. Bütün rəsmi yarışlar, o cümlədən kişi və
qadınlar arasında dünya çempionatları, kişi, qadın, tələbə və yeniyetmələrin
komanda birincilikləri, Avropanın komanda birinciliyi, Avropa Çempionlar
kuboku, Panamerikan fərdi yarışları FİDE-nin himayəsi altında keçirilir. FİDE
1950-ci ildən kişilərə, 1976-cı ildən isə qadınlara beynəlxalq qrossmeyster adı
verir.
Azərbaycanda şahmat ən populyar idman növlərindən biridir. Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə 2009-2014-cü illərdə şahmatın inkişafına
dair Dövlət Proqramı təsdiq edilmişdir. Ölkəmizdə şahmat ötən ilin 70-ci illərində
inkişaf etməyə başlamışdır. Ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə
respublikada müasir şahmat məktəbi binaları tikilməyə başlanmış, gənclərin bu
idman növünə marağı artmış, gənc və istedadlı şahmatçılar yetişmişdir.
İnternetdə:
www.books.google.com
236
22 İyul - Milli Mətbuat və Jurnalistika Günü, (1875)
“Mürəkkəb, lakin şərəfli inkişaf yolu keçmiş
milli mətbuatımız həmişə xalqımızın
şanlı tarixinin güzgüsü olmuşdur.”
Ümummilli lider Heydər Əliyev
Azərbaycan mətbuatının banisi Həsən bəy Zərdabi böyük çətinliklərdən
sonra Bakıda Azərbaycan dilində "Əkinçi" qəzetinin çap olunmasına nail olmuş və
qəzetin ilk sayı 1875-ci ilin iyulun 22-də işıq üzü görmüşdür. "Əkinçi" qəzeti
xalqımızın milli oyanışında, milli birliyinin möhkəmləməsində böyük rol
oynamışdır. Qəzetin müttərəqqi ideyaları Rusiya hakim dairələrini narahat etmiş və
iki il sonra qəzet bağlanmışdır. XIX əsrin sonlarında "Ziya", (1879), "Kəşkül"
(1880), "Kaspi" (1880-1890-ci illər) qəzetləri nəşrə başlamışdır. XX əsrin
əvvələrində C.Məmmədquluzadə, M. Şaxtaxtiniski, S.Hüseyn, Ö.Faiq Nemanzadə,
Ü.Hacıbəyov və başqaları yeni demokratik mətbuatın yaranması uğrunda mübarizə
aparırdılar. Həmin dövrdə "Həyat", "Açıq söz", "Azərbaycan" kimi demokratik
ruhlu, milli qayəli qəzetlər meydana çıxmışdır.
1906-ci ildə "Molla Nəsrəddin " jurnalının nəşrə başlanması ilə Azərbaycan
mətbuatında siyasi satiranın əsası qoyuldu. Azərbaycan öz müstəqilliyini bərpa
etdikdən sonra bir çox milli-mənəvi dəyərlərə qayıdış mətbuat sahəsində də özünü
göstərdi. Bu gün ölkəmizdə yüzlərlə mətbu orqan- qəzet və jurnal fəaliyyət
göstərir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə "Əkinçi" qəzetinin
nəşrə başlandığı gün - 22 iyul Milli Mətbuat və Jurnalistika Günü kimi qeyd
olunur.
Azərbaycan Respublikasının 1995-ci ilin noyabrında ümumxalq səsverməsi
ilə qəbul edilən Konstitusiyasının 50-ci maddəsində söz, azad məlumat
toplamaq azadlıqları, öz baxışlarının azad ifadə edilməsi və digər azadlıqlar
möhkəmləndirilib. Azərbaycanda mətbuatın inkişafına töhfə verən digər vacib amil
ölkənin nüfuzlu beynəlxalq təşkilata – Avropa Şurasına daxil olmasıdır. Təşkilata
daxil olduqdan sonra ölkədə aparılan demokratik islahatlar söz və mətbuat
azadlığının daha geniş təşəkkülünə şərait yaradıb. Azərbaycan Prezidenti İlham
Əliyevin 2009-cu ilin martın sonunda imzaladığı sərəncamla Prezident yanında
Kütləvi
İnformasiya
Vasitələrinə
Dövlət
Dəstəyi
Fondu
yaradılıb.
Fondun yaradılmasında məqsəd Azərbaycanda fikir, söz və mətbuat azadlığı
şəraitini yaxşılaşdırmaqdır.
İnternetdə:
www.books.google.com