243
26 İyul - Publisist, yazıçı Sabir Gəncəlinin anadan olmasının 85 illiyi , (1932)
Sabir Gəncəli Gəncə şəhərində anadan olmuşdur. ADU-
nun filologiya fakültəsinin jurnalistika şöbəsində təhsil
alıb.
Yazıçı tədqiqatlar, araşdırmalar nəticəsində ötən illər
ərzində Azərbaycanın, Sankt-Peterburqun, Moskvanın
dövlət
arxivlərində,
kitabxanalarında,
Azərbaycan
Əlyazmalar İnstitutunda saxlanılan tarixi sənədlərdən,
respublikamızın görkəmli alimlərinin, maarifçilərinin şəxsi
arxivlərində olan albomlardan, sənədlərdən, dövrü
mətbutda dərc edilmiş materiallardan, maarif və
mədəniyyət xadimləri ilə apardığım müsahibələrdən,
söhbətlərdən istifadə edərək 20-dən çox kitab, yüzlərlə tarixi oçerk, sənədli hekayə,
iki sənədli povest yazıb. Azərbaycan, ingilis, rus, ərəb, fars dillərində çap olunmuş
bu əsərlər oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb. Onların arasında 1994-cü ildə
"Hər sətirdə bir tarix...", 2001-ci ildə Azərbaycan, ingilis və rus dillərində "Qadın,
gözəllik və ülviyyət" adlı ilk qadın ensiklopedik toplular da vardır. Həmin
toplularda ən qədim dövrlərdən bu günədək dünyada və xüsusilə Azərbaycanda
qadın məsələsi, qadın azadlığı tarixi, dünya sivilizasiyasında ulu nənələrimizin,
analarımızın rolu və fəaliyyəti işıqlandırılıb. Yazıçı 1960-cı ildə "Nəsildən nəslə"
adlı kitab və bir sıra məqalə çap etdirib. Uşaqlarımızın, yeniyetmələrimizin bilik və
dünyagörüşünü artırmaq, intellektual səviyyəsini inkişaf etdirmək üçün yazıçı
"777 sual, 1001 cavab" adlı düşündürücü, əyləncəli ensiklopedik toplu
hazırlamışdır.
500-dən
çox
rəngli,
ağ-qara,
illüstrativ
materiallarla
zənginləşdirilmiş bu kitabda məqsəd gənc nəsli dünya mədəniyyəti, bəşəriyyətin
əsrlər boyu əldə etdiyi bilik xəzinəsilə tanış etmək, dünya sivilizasiyasının keçdiyi
çətin və şərəfli yolu, xalqımızın bu yolda əldə etdiyi nailiyyətləri əks etdirməkdir.
Yazıçı ―Səhnə‖ və ―Cik-cik‖ qəzetlərinin məsul katibi kimi də çalışıb (1993-1996).
Sabir Gəncəli -
tarix elmləri doktoru (1996), "Qızıl qələm" Mükafatı laureatıdır
(1980-2000).
Kitabları: ‖Azərbaycanın maarifpərvər qadınları‖(1960), ―Canlı xatirələr‖ (1960),
―18 ay düşmən arxasında‖ (1965), ―Üç qız, üç tale‖ (1970), ―Nurlu ömürlərin
dastanı‖ (1975), ―İşıqlı ömürlər, kövrək talelər‖ (1991), ―Hər sətirdə bir tarix‖
(1994), ―‖Qadın, gözəllik və ülviyyət‖ (2001) və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur – “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik
məlumat kitabı, Bakı, 2011.
244
Xarici ədəbiyyat
24 İyul - Fransız yazıçısı Aleksandr Dümanın anadan olmasının 215 illiyi ,
(1802-1870)
Fransız yazıçısı, dünyada ən çox oxunan və başqa
dillərə tərcümə olunan Aleksandr Düma çox məhsuldar
yazıçı olmuş, müxtəlif janrlarda yazmışdır. Onun əsərləri
100-dən çox dilə tərcümə olunmuşdur. O, yazıçılıq
karyerasına pyeslər yazmaqla başlamışdır. Dümanın
əsərləri 100.000 səhifədən çoxdur. Onun ən məşhur
romanları – ―Qraf Monte-Kristo‖ və ―Üç muşketyor‖
yazıçıya böyük şöhrət qazandırmışdır. Onun oğlu da yazıçı
olduğu üçün adına ―Ata‖ sözü də əlavə olunur ki, səhv
salınmasın.
Aleksandr Düma 1802-ci ildə general Tom Aleksandr Dümanın ailəsində
anadan olmuşdur. Gənc yaşlarından dramaturq olmağa qərar verir. Onun yazdığı
―III Henrix və onun sarayı‖ dramı 1829-cu ildə tamaşaya qoyulur və uğur qazanır.
Onun ―Antoni‖ pyesi də 1831-ci ildə böyük uğurla tamaşaya qoyulur. 1851-ci ildə
çevriliş zamanı Belçikaya qaçır və burada özünün ―Memuarlar‖ını qələmə alır.
1858-1859-cu illərdə Rusiyaya səfəri çərçivəsində Qafqazda da olur. Parisə
qayıdan Düma bu səfərdən aldığı təəssüratları öz həmvətənləri ilə bölüşmək
arzusunda olur. Bu məqsədlə o, özünün mətbəəsini açır və artıq 1859-cu ilin
aprelindən ―Qafqaz. Gündəlik nəşr olunan səyahətlər və romanlar qəzeti‖nin
nəşrinə başlayır. Həmin il ―Qafqaz‖ Parisdə ayrıca kitab kimi də çapdan çıxır.
Səyahət haqında təəssüratlar 1859-cu ildə Parisdə, 1861-ci ildə Tiflisdə rus dilində,
1862-ci ildə isə Nyu-Yorkda ingilis dilində çapdan çıxır.
Yazıçı ən məşhur romanları olan ―Qraf Monte Kristo‖ (1844-1845), ―Üç
muşketyor‖ (1844), ―İyirmi ildən sonra‖ (1845), ―Kraliça Marqo‖ (1845),
―Qrafinya de Monsoro‖ (1846) və s. əsərləri dəfələrlə ekranlaşdırılmışdır.
Aleksandr Düma 5 dekabr 1870-ci ildə vəfat etmişdir.
Kitabları: ―Üç müşketyor‖ (1844), ―Qraf Monte Kristo‖ (1845-46), "İki Diana"
(1846), "Kraliça Marqo" (1845), "Qara zanbaq" (1850), "Qafqaz səfəri: Bakı" və s.
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq