24
Xarici ədəbiyyat
18 Yanvar - İngilis yazıçısı Alan Aleksandr Milnin anadan olmasının
135 illiyi (1882-1956)
Alan Aleksandr Miln Londonda anadan olmuşdur.
Alan Miln atası Con Milnin sahibi olduğu kiçik şəxsi
məktəbdə oxumuşdur. Oranı bitirdikdən sonra Vestminstr
məktəbinə, daha sonra isə Kembric Triniti kollecinə daxil
olmuşdur. Tələbə olduğu müddətdə ―Grant‖ tələbə
qəzetində qeydləri çap olunmuşdur. O, adətən qardaşı
Kennetlə birgə yazırdı və bu qeydləri onlar AKM imzası
ilə çap etdirirdilər. Onun yazıları diqqəti cəlb edir və
Britaniyanın yumoristik jurnalı ―Punch‖ Alan Milnlə
əməkdaşlıq etməyə başlayır. Tezliklə Alan redaktorun
köməkçisi vəzifəsinə yüksəlir. A.Miln 1913-cü ildə ailə
həyatı qurur, 1920-ci ildə onun yeganə oğlu Kristofer Robin Miln dünyaya göz
açır. Vinni Pux haqqında məşhur povestlərini də yazıçı məhz oğlu üçün qələmə
alır. Alan Miln Vinni Pux haqqında povestləri qələmə alana qədər artıq kifayət
qədər məşhur yazıçı idi. Lakin Vinni Pux haqqında yazdıqları elə böyük şöhrət
qazanır ki, onun bütün başqa əsərlərini sanki kölgədə qoyur. Bu gün Alan Miln
deyildiyi zaman məhz Vinni Pux yada düşür.Yazıçı çoxlu felyeton, esse, dram
əsəri qələmə almışdır. Lakin Vinni Pux haqqında əsələrindən sonra onu uşaq
yazıçısı kimi təqdim etməyə başlayırlar. 1930-1940-cı illərdə o, romanlar yazmağa
başladığı zaman həm oxucular, həm də tənqidçilər bunu, yumşaq desək, yaxşı
qarşılamırlar. Həyatının sonuna yaxın Milnin uşaq kitablarının tirajı artıq 7 milyon
nüsxə təşkil edirdi. Onun böyüklər üçün yazdığı əsərlər isə artıq təkrar nəşr
olunmurdu.
İnternetdə : www.books.google.com
25
20 Yanvar - Türk şairi Nazim Hikmətin anadan olmasının 115 illiyi,
(1902-1963)
Nazim Hikmət zadəgan ailəsində anadan olmuşdur.
1918-ci ildə İstanbulda Hərbi Dənizçilik Məktəbinə daxil
olmuş, Türkiyənin xarici müdaxiləçilər tərəfindən işğalı
əleyhinə şer yazdığı üçün 1919-cu ildə məktəbdən xaric
edilmişdir. ―Sərvliklərdə‖ adlı ilk şeri 1918-ci ildə ―Yeni
məcmuə‖ jurnalında dərc olunmuşdur. 1921-ci ildə Sovet
Rusiyasına gəlmiş, 1922-1924-cü illərdə Moskvada Şərq
Zəhmətkeşlərinin
Kommunist
Universitetində
oxumuşdur.1924-cü ildə Türkiyəyə qayıtmış, inqilabi
―Oraq-çəkic‖ qəzetində, ―Aydınlıq‖ jurnalında əsərləri ilə
çıxış etmişdir. 1928-ci ildə Bakıda şairin ―Günəşi
içənlərin türküsü‖ adlı ilk şeirlər kitabı çapdan çıxmışdır.
Novator şair olan Nazim Hikmət türk ədəbiyyatını yeni forma və mütərəqqi
məzmunla zənginləşdirmişdir. Onun poeziyasına kəskin publisistika ilə yanaşı,
dərin lirizm xasdır. Türk poeziyasına sərbəst şer vəznini Nazim Hikmət
gətirmişdir. Yaradıcılığı müasir türk ədəbiyyatına güclü təsir göstərmişdir. Əsərləri
dünya xalqlarının çoxunun dilinə tərcümə olunmuş, pyesləri bir sıra ölkələrdə
tamaşaya qoyulmuşdur.
1951-ci ildə Ümumdünya Sülh Şurası Bürosunun və 1959-cu ildən sonra isə
onun Rəyasət Heyətinin üzvü olmuşdur. N. Hikmət Azərbaycan xalqının və
ədəbiyyatının yaxın dostu idi. O, dəfələrlə Bakıya gəlmiş, Azərbaycan şair və
yazıçılarının bir çoxu ilə şəxsən dost olmuş, onlarla yaradıcılıq əlaqəsi saxlamışdır.
Azərbaycana həsr olunmuş şeirləri, Azərbaycan mədəniyyətinə dair məqalə və
xatirələri vardır. Əsərləri Azərbaycanda dönə-dönə nəşr olunmuş, pyesləri
tamaşaya qoyulmuşdur. Bəstəkar A.Məlikov şairin ―Məhəbbət əfsanəsi‖ pyesi
əsasında eyniadlı balet yazmış, Azərbaycanın digər bəstəkarları şerlərinə romanslar
bəstələmişlər. Rəssam R.Babayev ―Kəllə‖ pyesinə illüstrasiyalar çəkmiş,
heykəltaraş M.Rzayeva şairin büstünü yaratmışdır. Azərbaycan ədəbiyyatşünasları
şairin həyat və yaradıcılığına dair bir sıra sanballı əsərlər yazmışlar.
Nazim Hikmət 3 iyun 1963-cü ildə Moskvada vəfat etmişdir.
Kitabları: ―835 Satır‖ (1929), ―Sesini Kaybeden Şehir‖ (1931), ―Gece Gelen
Telgraf‖ (1932), ―Kafatası‖ (1932), ―Unutulan Adam‖ (1934), ―Kurtuluş Savaşı
Destanı‖ (1937), ―Ferhad ile Şirin‖ (1965), ―Kurtuluş Savaşı Destanı‖ (1965),
―Rubailer‖ (1966), ―Yaşamaq gözəl şeydir, qardaşım‖ (1966), ―Memleketimden
İnsan Manzaraları‖ (1966-1967), ―Seçilmiş əsərləri‖ 2 cilddə (1967), ―Sevdalı
Bulut‖ (1968), ―Kuvayi Milliye‖ (1968) və s.
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq
26
27 Yanvar - Lyuis Kerrolun anadan olmasının 185 illiyi, (1832-1898)
İngilis yazıçısı, riyaziyyatçısı, məntiqçisi, filosofu Lyuis Kerroll (əsl adı
Çarlz Latuic Docson) İngiltərənin Çeşir qraflığında anadan olmuşdur. Evdə təhsil
almağa başlayan balaca Lyuisin müəllimi elə atası olmuşdur. Anadangəlmə
solaxay olan Lyusi sol əllə yazmağı qadağan edirlər. Bəzilərinin fikrincə, bununla
onun psixikasını zədələmişlər (o, kəkələməyə başlamışdır). 1850-ci ildə kollecə,
sonrakı il isə Oksforda daxil olur. Riyaziyyat sahəsində çox bacarıqlı olan
L.Kerroll 26 il ərzində bu sahə üzrə mühazirələr oxumuşdur.
L.Kerroll kollecdə oxuduğu zaman yazıçılığa başlamışdır. Şeir və kiçik
hekayələrini Lyuis Kerrol imzası ilə müxtəlif jurnallara göndərən gənc yazıçı
tədricən tanınmağa başlayır. Onun əsərləri 1854-cü ildən başlayaraq ciddi ingilis
nəşrlərində dərc olunur. ―Komiki vaxtlar‖ və ―Qatar‖. 1856-cı ildə kollecə yeni
dekan, Henri Liddel təyin olunur, onunla birlikdə arvadı və 5 uşağı da gəlir.
Uşaqların arasında 4 yaşlı Alisa da olur.
Yazıçı 1864-cü ildə özünün məşhur ―Alisa möcüzələr ölkəsində‖ əsərini
qələmə alır.
L.Kerrolun riyazi məntiq sahəsində yazdığı əsərləri də çox dəyərlidir.
L.Kerrol 1898-ci il yanvarın 14-də Surrey qraflığında vəfat etmiş, orada da
dəfn olunmuşdur.
İnternetdə : www.books.google.com