253
5 Avqust - Hərbi Donanma Günü, (1996)
Azərbaycan Hərbi Donanması 1919-cu
ildə Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti dövründə
yaradılıb. Belə ki, 1919-cu ilin yayında ingilislər
Bakını tərk edərkən şəhər limanının
idarəçiliyini və hərbi gəmilərin bir hissəsini
Azərbaycan hökumətinə təhvil veriblər. Bu
gəmilərin əsasında Azərbaycan Xəzər Hərbi
Dəniz Donanması təşkil olunub. Azərbaycan
hökumətinin
bu
tədbiri
ölkənin
dəniz
sərhədlərinin qorunmasında mühüm addım oldu.
1919-cu ilin sonlarında general İbrahim ağa Usubovun başçılıq etdiyi Azərbaycan
hərbi missiyası donanma üçün xaricdən 6 birtoplu qırıcı kater, 12 qırıcı kater, 6
sualtı qayıq, 92 gəmi topu, 10 sahil topu, simsiz teleqraf qurğuları və s. alıb.
Azərbaycan Hökuməti rus donanmasının admiralı, Şimal qütbünə ekspedisiyanın
iştirakçısı, türk əsilli İslamovu milli donanmanın yaradılması işinə kömək
göstərmək üçün 1919-cu ilin yayında Azərbaycana dəvət edib. "Astrabad", "Qars"
və "Ərdəhan" hərb gəmilərinin komandirliyi azərbaycanlı kapitanlara tapşırılıb.
Hərbi donanmanın maddi-texniki bazasının və kadr təminatının gücləndirilməsi
planları aprel işğalı nəticəsində həyata keçirilməmiş qalıb. Az sonra bolşeviklərin
gəlişi ilə Azərbaycan hərbi donanması ləğv olunub. SSRİ dağıldıqdan sonra
Azərbaycanda da hərbi-dəniz donanmasının təşkilinə şərait yarandı.1992-ci il
aprelin 7-də Azərbaycan Respublikası Hərbi-Dəniz Qüvvələri Qərargahı, mühafizə
və təminat rotası yaradıldı. Xəzər Hərbi-dəniz donanmasının 25%-i və Ali Hərbi
Dənizçilik Məktəbi Azərbaycan Respublikasının ixtiyarına verildi. 1992-ci il
iyunun 26-da "Bakılı" keşikçi gəmisində Azərbaycan Respublikasının dövlət
bayrağı qaldırıldı. 1996-cı ildə Ali Hərbi Dənizçilik Məktəbi əsasında Dəniz
Akademiyası təşkil olundu. Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin fərmanına
əsasən hər il avqustun 5-i Azərbaycan Respublikası Hərbi Donanma Günü kimi
qeyd olunur.
İnternetdə:
www.books.google.com
254
5 Avqust - Beynəlxalq İşıqfor Günü, (1914)
Beynəlxalq İşıqfor Günü 1914-cü il avqustun 5-də baş vermiş bir hadisə ilə
əlaqədar qeyd olunur. Belə ki, həmin gün ABŞ-in Klivlend şəhərində müasir
işıqfor qurğularının ilk əcdadı meydana gəlmişdir. O, qırmızı və yaşıl fənərlərə
malik idi və işıqlar dəyişən zaman səs siqnalı işə düşürdü. Əslində, ilk işıqforu hələ
XIX əsrdə britaniyalı Cey Nayt icad etmişdir. Bu qurğu 1868-ci ildə Londonda
parlament binası qarşısında quraşdırılmışdır. Üç ildən sonra onun fənəri partlamış
və polis işçisini yaralamışdır. Bu hadisədən sonra işıqfor, demək olar ki, 50 il
unudulmuşdur. 1910-cu ildə ilk ikirəngli fənərə malik avtomat işıqfor qurğusu
hazırlanmış və patentləşdirilmişdir. Müasir işqforlara bənzər üçrəngli qurğuları ilk
dəfə 1920-ci ildə Detroyt və Nyu-York sakinləri görmüşlər. Zaman keçdikcə
işıqforlar Amerikanın və Avropanın bir çox şəhərlərində populyarlıq qazanmışdır.
İşıqfor – mexaniki nəqliyyat vasitələrinin, həmçinin piyada keçidlərindəki
insanların və yol hərəkətinin digər iştirakçılarının hərəkətini tənzimləmək üçün
nəzərdə tutulan optik siqnalizasiya qurğusudur. İşıqfor həmçinin dəmir yollarında
və gəmiçilikdə də istifadə olunur. 2010-cu ildə Rusiyanın Perm şəhərində işıqfora
abidə qoyulmuşdur.
İnternetdə:
http://www.calend.ru/holidays
255
8 Avqust - Beynəlxalq Alpinizm Günü (Alpinist günü), (1786)
Avqustun 8-də dünyada Beynəlxalq Alpinizm Günü və ya Alpinist Günü
qeyd olunur. Bu bayram sərhəd tanımır, əsl kişiləri və ruhən möhkəm qadınları
birləşdirir. Bu bayramın meydana çıxmasında iki cəsur isveçrəli – həkim Mişel-
Qabriel Pakkarda və dağ bələdçisi Jak Balmaya borcluyuq. Onlar 1786-cı il
avqustun 8-də bütün alpinistlər arasında ilk olaraq Alp dağlarının ən yüksək
zirvəsini - Monblan zirvəsini fəth etmişlər. Bu zirvə dəniz səviyyəsindən 4810
metr yüksəklikdə yerləşir. Həmin vaxta qədər Monblan zirvəsini fəth etmək
cəhdləri çox olsa da, buna ilk nail olanlar məhz həmin insanlar olmuşlar. O gündən
dünya alpinistləri Alp dağlarının ən yüksək zirvəsinin fəth olunmasını öz
bayramları kimi qeyd edirlər. Bu günü yalnız dağ zirvələrini fəth edənlər deyil,
həm də sənaye alpinizmi ilə məşğul olanlar öz bayramları hesab edirlər. Dünyada
hər il göydələnlərin, hündürmərtəbəli binaların sayı daha da artır. Belə
mütəxəssislər binaların fasadlarını və pəncərələrini yuyur, rəngləyir, təmir edir,
qardan və sırsıradan təmizləyir, kondisionerləri montaj edir və s. Yüksəklikləri fəth
edənlər bu bayram günündə görüşlər keçirir, təcrübə mübadiləsi aparır, yeni
rekordlar müəyyən edir, təsirli tamaşalar göstərirlər. Dünyanın bəzi şəhərlərində
idman klubları həmin gün yarışlar, konsertlər və digər bayram tədbirləri təşkil
edirlər.
İnternetdə:
http://www.calend.ru/holidays