Nəzarət Departmenti
ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim
Müştərinin Riskinin Qiymətləndirilməsi
- Müştərinin şəxsiyyətini təsdiq edən və
əməliyyatları barədə məlumatlar çevik və vaxtında
tapıla bilir.
- Maliyyə təşkilatı müntəzəm olaraq üçüncü şəxsin
apardığı
araşdırmalara
etibar
etdikdə,
bu
araşdırmaların
etibarlılığını
yoxlamaq
üçün
sənədlərin nümunələrini tələb edir.
- Maliyyə təşkilatı müştəri ilə bağlı məlumatlarını
onlara çıxış imkanlarını məhdudlaşdıran və ya
dövlət orqanlarına vaxtında təqdim edilməsini
çətinləşdirən şəkildə saxlayır.
- Maliyyə təşkilatı üçüncü şəxsə etibar etdiyi
müştərinin araşdırılması ilə bağlı məlumatları əldə
edə bilmir. Bu ÇPY üzrə Qaydalara ziddir.
- Araşdırma ilə bağlı məlumatların böyük hissəsi
vaxtında əldə edilə bilmir.
- Maliyyə təşkilatı üçüncü şəxsin məlumatından
istifadə etmək üçün onun razılığının alınması barədə
düşünməmişdir.
- Müştəri ilə bağlı məlumatlarda izah olunmayan
boşluqlar mövcuddur.
YAXŞI təcrübə
2
Uçot və işi digər şəxslərə etibar etmə
Maliyyə təşkilatları müştəri ilə bağlı sənədlərin və məlumatların nüsxələrini biznes əlaqələri başa
çatdıqdan, əməliyyatlarla bağlı bütün sənədləri isə əməliyyatlar başa çatdıqdan sonra beş il ərzində
saxlamalıdır. Digər şəxslər araşdırma tədbirlərinin həyata keçirilməsini maliyyə təşkilatına etibar
etdikdə, həmin araşdırmalarla bağlı məlumatlar/sənədlər araşdırmanın etibar edildiyi tarixdən beş
il ərzində saxlanmalıdır. Maliyyə təşkilatları müştərinin araşdırılması tədbirlərinin çirkli pulların
yuyulması və terorizmin maliyyələşdirilməsi baxımından adekvat oluğunu nümayiş etdirmək üçün
kifayət edən məlumatların uçotunu aparmalıdır.
Özünü qiymətləndirmək üçün suallar:
• Maliyyə təşkilatı hər hansı müraciətə cavab vermək üçün köhnə məlumatları çevik tapa bilirmi?
• Maliyyə təşkilatı ÇPY üzrə araşdırmaların aparılmasını digərlərə etibar edirsə (Əlavə 1-də
―Etibar etməyə‖ bax), bunu ÇPY üzrə Qaydaların müəyyən etdiyi məhdudiyyətlər çərçivəsində
edirmi? Bu maliyyə təşkilatlarına nə dərəcə etibar edə biləcəyini necə müəyyən edir?
PİS təcrübə
Nəzarət Departmenti
ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim
Müştərinin Riskinin Qiymətləndirilməsi
2
Təcrübi misal – ÇPY üzrə zəyif nəzarət mexanizmləri
2010-cu ilin may ayında valyuta mübadiləsi üzrə onlayn xidmətlərin təchizatçısı Alpari MMC
ÇPY üzrə nəzarət mexanizmlərinin zəyifliyinə görə 140.000 funt məbləğində cərim edilmişdir.
•
Alpari hesabın açılması mərhələsində müştərinin araşdırılması prosedurlarını qənaətbəxş
şəkildə yerinə yetirə bilməmiş və hesabın monitorinqini adekvat şəkildə aparmamışdır.
•
Maliyyə təşkilatının internet vasitəsilə fəaliyyət göstərməsi və yüksək riskli ölkələrdən
müştərilərə malik olması səbəbindən bu çatışmazlıqlar xüsusilə ciddi görünür.
•
Maliyyə təşkilatı uyğunluq və çirkli pulların yuyulması ilə mübarizə sahələrindəki
resurslarının mühüm artım templərinə uyğun olmasını təmin edə bilməmişdir. Apari-nin
keçmiş ÇPY üzrə Məsul şəxsi həmçinin öz vəzifələrini lazımi səviyyədə yerinə yetirmədiyi
üçün 14.000 funt cərimə edilmişdir.
Təcrübi misal – pul köçürmələri ilə bağlı nöqsanlar
Ödəniş tapşırıqlarının istifadəsi ilə bağlı gözləntilərə cavab verməyən bank yalnız Maliyyə
Xidmətləri İdarəsinin hüquqi tədbirləri və ya araşdırması riskinə deyil, həmçinin xaricdə
sanksiyalara məruz qala bilər (cinayət məsuliyyətinə cəlb edilə bilər).
2009-cu ilin yanvar ayında Lloyds TSB şirkəti onun Britaniya və Dubaydakı ofislərində ABŞ-ın
sanksiyalar siyahısında olan ölkələr və ya şəxslərlə bağlı köçürmələrdən müştərinin adının və
ünvanının qəsdən çıxarıldığı aşkarlandıqdan sonra ABŞ hökumətinə 350 mln.dollar ödəməyə
razılaşmışdır. ABŞ Ədliyyə Departamenti belə gənaətə gəlmişdir ki, Lloyds TSB şirkətinin işçiləri
bu məlumatı ödənişlərin Amerika maliyyə təşkilatlarındakı avtomatik filtrlərindən keçməsini təmin
etmək üçün çıxarmışdır.
2010-cu ilin avqust ayında Barklis Bank PLC tərəfindən ABŞ-ın sanksiyalar siyahısındakı ölkələrin
və şəxslərin xeyrinə sanksiyalardan boyun qaçırmağa kömək edən təcrübələrin həyata keçirildiyi,
o cümlədən ABŞ-ın maliyyə təşkilatlarında vəsaitlərin həqiqi mənbəyi ilə bağlı sual doğura biləcək
ödəniş tapşırıqlarından məlumatın çıxarıldığı aşkarlandıqdan sonra ABŞ hökumətinə 298mln.dollar
ödəməyə razılaşmışdır. Bank 1990-cu ilin ortalarından 2006-cı ilin sentyabr ayınadək illər uzunu
davam edən pozuntular barədə özü məlumat vermişdir.
Nəzarət Departmenti
ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim
Əməliyyatların Monitorinqi üzrə Avtomatlaşdırılmış Sistemlər
Maliyyə təşkilatının biznes fəaliyyətlərinin xüsusiyyəti və həcmindən asılı olaraq, ƏM üzrə
avtomatlaşdırılmış sistemlər ÇPY-na qarşı ümumi nəzarət mühitinin mühüm komponenti ola bilər.
Metodologiyalar
• ƏM üzrə sistemlər risk profillərinə və/və ya qaydalara əsaslanan monitorinq üsullarından istifadə
edir.
• Risk profili-əsaslı monitorinq statistik modelləşdirmə üsullarında istifadə etməklə müştəri
fəaliyyətinin qeyri-adi xüsusiyyətlərini aşkarlayır. Bunun üçün müştərinin və ya oxşar qrupların cari
fəaliyyəti ilə tarixi fəaliyyəti müqayisə edilir.
• Qaydalar-əsaslı monitorinq müştəri fəaliyyətinin qeyri-adiliyini müəyyən etmək üçün onu
əvvəlcədən müəyyən edilmiş həddlər və ya modellərlə müqayisə edir.
Sistemlərin yaradılması və tətbiqi
• Sistemin məqsədlərinin və mövcud məlumatın məhdud olması ilə bağlı çətinliklərin (o cümlədən
məlumatın dəqiqliyi və ya köhnəlmiş sistemlərlə bağlı yaranan məsələlərin) aydın başa düşülməsi.
• Təchizatçının söz verilmiş xidmətləri təchiz etmək və adekvat davamlı dəstək göstərmək üçün
bacarıq, resurs və imkanlara malik olmasının nəzərdən keçirilməsi.
• Təchizatçı ilə yaxşı işgüzar münasibətlərin yaradılması, məsələn sistemin konfiqurasiyasını
müəyyən etmək üçün birgə işlədikdə.
• Məlumatın emalı ilə bağlı problemləri azaltmaq üçün tövsiyə edilən və ya maliyyə təşkilatının
mövcud infrastrukturuna uyğun olan avadanlıqlardan istifadə edilməsi.
• Sistemə daxil edilən məlumatın və biznes tələblərin tam başa düşülməsi.
• Müntəzəm texniki xidmət və məlumat bazasının qorunub saxlanması
• Standart məhsulların gələcək təkmilləşdirilməsinə uyğunlaşmayan sifarişli təchizat sisteminin
tətbiqi ilə bağlı risklərin ətraflı nəzərdən keçirilməsi.
• ƏM-in gündəlik fəaliyyətdə insan faktorunu əvəz etmədən onu tamamlaya biləcəyindən, şübhəli
əməliyyatlar haqqında daxili hesabatlığın effektivliyinin təmin edilməsinə kifayət qədər resursların
ayrılması.
YAXŞI TƏCRÜBƏ
2
Dostları ilə paylaş: |