Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı Banklara Nəzarət Departamenti

Nəzarət Departmenti   
ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim 
Müştəri riskinin qiymətləndirilməsinə dair Monitorinq
 
 
-  Kredit  ittifaqı  xüsusilə  bu  növ  biznes  üçün 
yaradılan 
avtomatlaşdırılmış 
monitorinq 
sistemindən istifadə edir. Sistem, əməliyyatların 
tezliyi və edilməyən ödənişlər daxil olmaqla bir 
neçə 
xüsusi 
hesabatlar 
hazırlamaq 
imkanındadır.    Xüsusi  hesabatlar  gündəlik 
nəzərdən keçirilir. Hesab üzrə 12 ay ərzində heç 
bir 
fəaliyyət 
göstərilməməşdirsə, 
hesab 
dayandırılır.  Müştəri  qayıdıb  hesabdan  istifadə 
etmək  istəyərsə  yenidən  öz  şəxsiyyətini  təsdiq 
etməli olacaqdır.   
-  Risk  Menecerinin  yüksək  riskli  müştərilərə 
dair vəzifələr müştərilərin cəlb olunması prosesi 
zamanı  vəsaitlərin  mənbəyi  ilə  bağlı  əlavə 
məlumatların  toplanması  daxil  edir.  Maliyyə 
təşkilatı  həmçinin  manual  monitorinq  həyata 
keçirir  və  ildə  iki  dəfə  qiymətləndirmə 
hesabatlarını tərtib edir.   
-  Ümumi sığorta  üzrə  vasitəçi  maliyyə  təşkilatı 
daxilində 
müştərinin 
adının 
siyahıdan 
çıxarılması  ilə  bağlı  iddiası/müraciəti  təmin 
edildikdən  sonra  da  məlumatların      maliyyə 
monitorinqi  sistemində  saxlanması  prosesi 
mövcuddur.  Bu  gələcəkdə  hər  hansı  mümkün 
şübhəli  müraciətlər  barədə  həyacan  siqnalı 
vermək üçün nəzərdə tutulur.   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
YAXŞI təcrübə
 
2
 
PİS təcrübə
 

---

Nəzarət Departmenti   
ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim 
MEP – Yüksək Riskli Müştərilər və SƏŞ-lə bağlı Prosedurlar
 
- Baş menecmentin çirkli pulların yuyulması riskini 
ciddi  qəbul  etməsi  və  ÇPY  üzrə  Qaydaların  nəyə 
nail olmaq istədiyini başa düşməsi. 
-  Hüquqi  və  tənzimləyici  öhdəliklərə  uyğunluğu 
təmin etmək üçün ÇPY üzrə siyasət və prosedurların 
yenilənməsi. 
-  SƏŞ  anlayışına  (və  hər  hansı  müvafiq  alt-
kateqoriyalara)  aidiyyatı  olan  işçilər  tərəfindən 
yaxşı başa düşülən aydın tərifin verilməsi. 
- Keçmiş və hazırkı SƏŞ-lərin daşıdığı risklərin hər 
bir şəxs üzrə ayrıca nəzərdən keçirilməsi.   
-  Bütün  müştərilərə,  hətta  hər  hansı  vəzifəli  və  ya 
nüfuzlu  şəxs  tərəfindən  tövsiyə  edilənlərə  dair 
adekvat araşdırmanın aparılmasının təmin edilməsi. 
- Aidiyyatı olan işçilərə yüksək riskli müştərilərin, o 
cümlədən SƏŞ və müxbir bankların daşıdığı risklərə 
dair keyfiyyətli təlimlərin keçirilməsi. 
-  Risk  menecerlərinə  və  digər  aidiyyatı  işçilərə 
risklər və onların azaldılmasına dair təcrübi misallar 
əsasında  təlimlər  keçməklə,  onların  çirkli  pulların 
yuyulması  baxımından  yüksək  riskli  müştərilərin 
idarəedilməsini  başa  düşməsi  üçün  imkanın 
yaradılması. 
-  Təlim  materiallarının  geniş  və  aktual  olmasının 
təmin  edilməsi  və  müvafiq  işçilərin  siyasətlərdəki 
dəyişikliklər  və  yaranan  risklər  barədə  xəbərdar 
olduqlarını  təmin  etmək  üçün  təkrar  təlimlərin 
keçirilməsi. 
 
 
- Baş menecment və əsas aidiyyatı işçilər tərəfindən 
ÇPY 
risklərinin 
idarəedilməsinə 
sadiqliyin 
olmaması. 
-ÇPY  üzrə  siyasət  və  prosedurların  məqsədlərə 
uyğun  olmasını  və  təcrübədə  istifadə  edilə 
biləməsini  təmin  etmək  üçün  keyfiyyətə  nəzarət 
işlərinin aparılmaması.   
-Müştərilərin 
SƏŞ 
kimi 
müəyyən 
etmək, 
təsnifləşdirmək və açıqlamaq üçün proseslərin qeyri-
formal olması və sənədləşdirilməməsi.   
-Maliyyə  təşkilatı  SƏŞ  anlayışına  uyğun  gəlməyən 
lakin  çirkli  pulların  yuyulması  baxımınadan  yüksək 
risk  təşkil  edən  güclü  siyasi  əlaqələrə  malik 
müştərilərin geniş araşdırılmasını aparmır.   
-Əsaslı səbəblər olmadan ÇPY üzrə siyasətlərin rədd 
edilməsi (istisnalara yol verilməsi).   
-Müştərilərin ÇPY riskinin deyil reputasiya  riskinin 
nəzərə alınması. 
-ÇPY  qanunvericiliyinə  və  tənzimləyici  tələblərə 
tam  şəkildə  uyğun  olmayan  qrup  siyasətlərindən 
istifadə. 
-Məsləhətçilərin 
köməyi 
ilə 
siyasətlərin 
hazırlanması, lakin sonradan tətbiq edilməməsi. 
-
ÇPY  ilə  mübarizəyə  adekvat  resursların  cəlb 
olunmaması. 
-  Aidiyyatı  işçilərə  yüksək  riskli  müştəriləri  idarə 
etmək üçün ÇPY siyasətləri və prosedurlarının riayət 
olunmasına dair təlimlərin keçirilməməsi. 
-  Siyasət  və  prosedurların  işçilər  tərəfindən  asand 
əldə olunmasının təmin edilməməsi. 
 
 
 
 
 
 
 
YAXŞI təcrübə
 
2
 
PİS təcrübə
 

---

Nəzarət Departmenti   
ÇPY/TM ilə mübarizəyə dair Təlim 
MEP–Yüksək Riskli Müştərilər və SƏŞ-lə bağlı Prosedurlar-RQ
 
 
-Bankın 
biznesinin 
xüsusiyyəti, 
həcmi 
və 
mürəkkəbliyinə 
münasib 
olan 
risklərin 
idarəedilməsi 
sistemlərindən 
və 
nəzarət 
mexanizmlərindən istifadə.   
-Müştərilərin  çirkli  pulların  yuyulması  baxımından 
daşıdığı  risklərin,  o  cümlədən  aşağıdakıları  daxil 
edən,  lakin  onlarla  məhdudlaşmayan  müxtəlif 
amillərin  nəzərə  alınması:  şrikətin  sturkturları; 
siyasəti əlaqələr; ölkə riski; müştərinin reputasiyası; 
gəlir/vəsait  mənbələri;  hesab  üzrə  gözlənilən 
fəaliyyət; sektor riski; dövlət müqavilərində iştirak.   
-Bankın 
risklərin 
qiymətləndirilməsi 
üzrə 
prosedurlarını  və  risk  iştahını  əks  etdirən  risklərin 
qiymətləndirilməsi siyasətləri. 
-Risklərin 
qiymətləndirilməsi 
siyasətləri, 
prosedurları,  sistemləri  və  nəzarətlərinin  müvafiq 
işçilər tərəfindən aydın başa düşülməsi. 
-Risklərin 
qiymətləndirilməsi 
siyasətləri, 
prosedurları,  sistemləri  və  nəzarətlərinin  təcrübədə 
effektiv  olduğunu  təmin  etmək  üçün  keyfiyyətə 
nəzarətin həyata keçirilməsi. 
-Ümumi risklərin qiymətləndirilməsi sisteminə daxil 
olan  risk  amilləri  üçün  müvafiq  şəkildə  ölçülmüş 
dərəcələrin verilməsi. 
-Müştərilərin  nə  üçün  yüksək,  orta  və  aşağı  riskli 
kimi  qiymətləndirməsini  göstərmək  üçün  aydın 
sənədləşmə. 
 
 
-Geniş  araşdırmalar  aparmamaq  üçün  yüksək  riskli 
ölkələrə aşağı risk dərəcələrinin verilməsi. 
-Öz funksiyalarını müvafiq qaydada yerinə yetirmək 
üçün  ÇPYM-ın  hədsiz  məşğul  olması  və  kifayət 
qədər resurslara malik olmaması. 
-Tənzimləyici orqanın səfərindən yalnız bir az əvvəl 
müştərilərin 
risk 
üzrə 
qiymətləndirilməsinin 
aparılması. 
-Risk  menecerlərinə  öz  qərarlarını  əsaslandırmaq 
üçün  kifayət  qədər  dəlil  gətirmədən  müştərilərə 
verilən  risk  dərəcələrini  nəzərə  almadan  qərar 
çıxarmaq imkanının verilməsi. 
-Müştərini 
yüksək 
riskli 
müştəri 
kimi 
təsnifləşdirilməsini demək olar ki  mümkünsüz edən 
qeyri-düzgün 
müştərinin 
təsnifləşdirilməsi 
sistemləri. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
YAXŞI təcrübə
 
2
 
PİS təcrübə
 

---