Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 20 noyabr 2009-cu IL tarixli
Yüklə 305,1 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əlavə 1 POZİTİV VƏ NEQATİV SİNDROMLAR CƏDVƏLİ (PANSS)
- POZİTİV SİMPTOMLAR CƏDVƏLİ (P)
- Produktiv əlamətlərin ağırlığının qiymətləndirməsi
- Neqativ əlamətlərin ağırlığının qiymətləndirməsi
- ÜMUMİ PSİXOPATOLOGİYA CƏDVƏLİ (G)
- Digər psixi pozuntuların ağırlığının qiymətləndirməsi
- Əlavə 2 Şizofreniyanın müalicəsində istifadə edilən antipsixotik dərman vasitələri Dərman
- (mq/gün) Dəstəkedici doza (mq/gün) Atipik antipsixotik vasitələr
- Ənənəvi neyroleptik dərman vasitələri
- Əlavə 3 Antipsixotik dərman vasitələrinin əlavə təsirləri Əlavə təsir Təsvir edilməsi Müdaxilə Antihistamin təsir (H
- Antiadrenergik təsir (α B 1
- Ekstrapiramid pozuntular
- Tardiv (gecikmiş) diskineziya
- M-xolinoblokadaedici təsir
- Leykopeniya və aqranulositoz
- Çəki artımı və piylənmə
- Qlükoza mübadiləsinin pozulması
- Piy mübadiləsinin pozulması
- Neyroleptik disforiya
- Əlavə 4
30 terapiyası, reabilitasiya sahəsi üzrə mütəxəssislər və digər mütəxəssislər daxil olan multidistiplinar briqada tərəfindən həyata keçirilən kompleks yanaşmadır. Ambulator psixiatriya müəssisələri, həmçinin şizofreniyanın ilk epizodu olan xəstələr üçün təyin olunan erkən müdaxilə proqramını həyata keçirirlər. Bu isə yeni başlayan xəstəliyin neqativ nəticələrini xeyli azaltmaq və şizofreniyalı xəstələrin hospitalizasiyasının qarşısını almaq imkanını yaradır. Ambulator psixiatriya müəssisələri ixtisaslaşdırılmış yardım sistemində şizofreniyalı xəstələrin qeydiyyatının dinamik müşahidəsini və stasionar psixiatriya müəssisələrinə göndərilməsini həyata keçirirlər. 3.
Alternativ müalicə formalarının olmasına baxmayaraq, şizofreniyalı xəstələrin müəyyən hissəsinin stasionar müalicəsi almaq zərurəti var. Hospitalizasiya göstərişlərə yüksək intihar riski, ictimai təhlükəli davranış, psixoaktiv maddələrin istifadə edilməsi daxil olmaqla komorbid (yanaşı) xəstəliklər, həmçinin bəzi növ ekspertizaların aparılması zərurəti aiddir. Stasionar müalicə ixtisaslaşdırılmış psixiatriya müəssisələrində və ya çoxprofilli xəstəxanaların psixiatriya şöbələrində aparılır. Pasiyentlər və onların ailə üzvləri psixiatriya müəssisələrinə hospitalizasiya zərurətinin olması ilə əlaqədar olaraq güclü emosional disstres keçirə bilərlər. Ona görə də stasionar yardım daha məhdud şəraitdə və xəstənin psixotik vəziyyətdən çıxması üçün lazım olan minimum qısa müddətə göstərilməlidir. 4.
Gündüz stasionarları Gündüz stasionarları ambulator şəraitdə müalicə çətinləşdikdə və reabilitasiya tədbirlərinin aparılması zərurəti olduğu hallarda xəstələrin hospitalizasiyasının alternatividir. Sübut olunmuşdur ki, gündüz stasionarında müalicə alan pasiyentlərdə yaxşılaşma hospitalizasiya olunmuş pasiyentərə nisbətən daha sürətlə olur. Bundan başqa, ambulator yardımdan fərqli olaraq, xəstələrin hər gün mütəxəssislərlə təmasda olması nəzərdə tutulan gündüz stasionarlarında müalicə pasiyentlərin vəziyyətini daha yaxşı nəzarət etməyə imkan verir. 5.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır 31 Təcili yardımın psixiatriya briqadaları böhran hallarda təcili müayinə, müdaxilə edirlər və sonrakı yardımın göstərilməsi üçün xəstəni müvafiq psixiatriya müəssisələrinə göndərilməsini / daşınmasını həyata keçirirlər. İdeal halda, təcili yardımın psixiatriya briqadası tərəfindən göstərilən xidmət şizofreniyalı xəstələrin hospitalizasiyasının qarşısını almalıdır. 6.
Mənzil ilə təmin etmə üzrə sosial xidmətlər Mənzil ilə təmin etmə üzrə sosial xidmətlər qohumluq sosial əlaqələri itirmiş və/və ya mənzil problemləri olan xəstələrə yardımın vacib komponentidir. Bu növ yardıma özünəxidmət (özünəqulluq) vərdişlərini itirmiş və daimi qulluğa ehtiyacı olan xəstələrin uzunmüddətli hospitalizasiyası üçün nəzərdə tutulan müəssisələr (əlillər evi, internatlar, şəfqət evləri) aiddir. Stasionardan çıxan lakin cəmiyyətdə müstəqil yaşamaq qabiliyyətlərini bərpa etməyən xəstələrin müvəqqəti yaşamasını təmin edən “yarıyolda evlər” (kiçik yataqxanalar) adlanan mənzillər digər növə aiddir. Üçüncü növ - nəzarət olunan mənzillərdir. Burada xəstələrə müstəqil yaşamaq və məişət problemlərinin həllinə kömək edən sosial xidmətlər göstərməklə, onları mənzil sahəsi ilə təmin etmək nəzərdə tutulur. 7.
Reabilitasiya mərkəzləri Əmək və sosial reabilitasiya sahəsində xidmətlər göstərən icma müəssisələrdir. Bu müəssisələr pasiyentin müəyyən tələbatlarına ünvanlanmış müxtəlif proqramları həyata keçirirlər. Göstərilən proqramlara həyat qabiliyyətlərinin təlimi, əmək terapiyası, artterapiya, peşə təlimi, qarşılıqlı yardım qrupları, pasiyentlərin asudə vaxtının təşkili aid ola bilər. Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır
32 Ədəbiyyat: 1.
American Psychiatric Association. Practice guideline for the treatment of patients with schizophrenia, Second Edition Washington DC 2000, 2004 2.
Canadian Psychiatric Association Clinical practice Guidelines on treatment of schizophrenia. The Canadian Journal of Psychiatry vol. 50, supplement 1, 2005 3.
National Institute for Health and Clinical Excellence: Clinical Guideline (updated): Schizophrenia: core interventions in the treatment and management of schizophrenia in primary and secondary care March 2009 4.
Clinical Practice Guidelines for the treatment of schizophrenia and related disorders. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry 2005, 39:1-30 5.
Royal College of Psychiatrists Consensus statement on high-dose antipsychotic medication, Council Report CR138, May 2006 6.
interventions in the management of schizophrenia. National Clinical Guideline, SIGN Publication No 30, October 1998 7.
Boston, New York, Toronto, London 1994 8.
World Health Organization International Classification of Mental and Behavioral Disorders: Clinical Descriptions and Diagnostic Guidelines, ICD -10 1992 Geneva 9.
World Psychiatric Association Series Evidence and Experience in Psychiatry vol.1 Schizophrenia. Ed. by M. Maj, N. Sartorius, 1999, Wiley, Chichester: 10.
World Federation of Societies of Biological Psychiatry (WFSBP) Guidelines for Biological Treatment of Schizophrenia, Part 1: Acute treatment of schizophrenia, The World Journal of Biological Psychiatry, 2005; 6(3): 132-191 11.
World Federation of Societies of Biological Psychiatry (WFSBP) Guidelines for Biological Treatment of Schizophrenia, Part 2: Long-term treatment of schizophrenia, The World Journal of Biological Psychiatry, 2006; 7(1): 5_/40 12.
N.Ə. Əliyev, F.İ. Məmmədova, M.Z. Sultanov Əsas Psixiatrik Reytinq (Psixometrik) Cədvəllərinin Toplumu Bakı, 2009 Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır
33 Əlavə 1 POZİTİV VƏ NEQATİV SİNDROMLAR CƏDVƏLİ (PANSS) Xəstənin Adı _____________________________ Amb. Kartasının / xəstəlik tarixinin №_________
qabaq 1-ci təkrar müayinə 2-ci təkrar müayinə ƏLAMƏTLƏR Tarix_________ Tarix_________ Tarix_________ POZİTİV SİMPTOMLAR CƏDVƏLİ (P) 1. Sayıqlama 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
2. Təfəkkürün pozuntuları 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
3. Hallüsinator davranış 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
4. Oyanıq hal 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
5. Özünüböyütmə 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
6. Şübhələnmə/təqib 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
7. Düşmənçilik 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
NEQATİV SİMPTOMLAR CƏDVƏLİ (N) 1. Affektin kütlənməsi 0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 2. Emosional aralaşma 0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 3. Zəif (təmas) 0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 4. Passiv/apatik sosial aralaşma 0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 5. Mücərrədləşdirmə pozuntuları 0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 6. Nitqin spontanlığı və səlisliyin çatışmamazlığı 0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 7. Təfəkkürün stereotipiyası 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
Kompozit İndeksi pozitiv əlamətlər – (minus) neqativ əlamətlər Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır 34
1. Somatik narahatçılıq 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
2. Təşviş 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
3. Günah hissi 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
4. Gərginlik 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
almaq 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
6. Depressiya 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
7. Motor fəaliyyətinin ləngiməsi 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
8. Əməkdaşlığa qapalılıq 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
9. Fikirlərin qeyri-adi məzmunu 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
10. Bələdliyin pozulması 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
11. Diqqətin pozulması 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
12. Qavramanın və tənqidin pozulması 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
13. İradə pozuntuları 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
14. İmpulsiv davranış (Təcavüzkarlıq) 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
15. Psixi təəssüratlara qapanma 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
16. Aktiv sosial uzaqlaşma 0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6
Əlamətlərin ağırlığı 6 ballı cədvəllə qiymətləndirilir. Yoxdur – 0, Cüzi ifadə olunmuş – 1, Yüngül – 2, Orta – 3, Əhəmiyyətli dərəcədə ifadə olunmuş – 4, Ağır – 5, Kəskin dərəcədə ifadə olunmuş – 6 Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır
35 Əlavə 2 Şizofreniyanın müalicəsində istifadə edilən antipsixotik dərman vasitələri Dərman vasitəsinin adı Buraxılış forması Başlanğıc doza (mq/gün) Adi doza (mq/gün) Dəstəkedici doza (mq/gün) Atipik antipsixotik vasitələr Risperidone (RİSPOLEPT, RİSPERDAL KONSTA) Tablet 2 mq, Flakonda 30 ml daxilə qəbul edilən məhlul 1 mg/ml, Ampul
(prolonq 25 mq/2 ml) 1-2 mq 3-6 mq
3-6 mq Olanzapine (ROKSİZAPİN) Tablet 5 mg, 10 mq 5-10 mq
5-20 mq 10-20 mq Ziprasidone (ZELDOKS) Kapsul 40 mq, 60 mq, 80 mq 40 mq 80-160
mq 80-160 mq Paliperidone (İNVEQA) Tablet 6 mq 3-6 mq 6 mq 6 mq
Clozapine (LEPONEKS, AZALEPTİN) Tablet 25 mq, 100 mq 12,5-25
mq 200-450
mq 200- 600 mq Sertindole (SERDOLEKT) Tablet 4 mq, 12 mq, 16 mq 4-8 mq
16 -20 mq 12 mq Ənənəvi neyroleptik dərman vasitələri Chlorpromazine (AMİNAZİN)
Tablet 5 mg, 50 mq, 100 mq, Ampul 50 mq/2 ml 50-100
mq 300-1000 mq 300-600 mq Levomepromazine (TİZERSİN) Tablet 25 mq, Ampul 25 mq/ml 25-50 mq
75-150 mq
50-75 mq
Trifluoperazine (STELAZİN, TRİFTAZİN) Tablet 5 mq 5-10 mq 15-50 mq 5-10 mq Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır
36 Fluphenazine deconoate (MODİTEN DEPO) Ampul
(prolonq 25 mg/ml) 0,4-10 mq 10-20 mq 2,5-15 mq Haloperidol (HALOPERİDOL, HALOPERİDOL FORTE, HALOPERİDOL DEKANOAT) Tablet 1,5 mq, Ampula 5 mq/ml
Tablet 5 mq Ampul
(prolonq) 50 mq/ml 1-10 mq 5-20 mq
5-10 mq Periciazine (NEULEPTİL) Kapsula 10 mq Daxilə qəbul edilən məhlul 4% 125 ml flakon 5 mq
20-30 mq 10-20 mq Flupentixol (FLUANKSOL FLUANKSOL DEPO) Tablet 0,5 mq, 5 mq, Ampul
(prolonq) 20 mq/ml 2-10 mq 10-20 mq 3-15 mq Zuclopenthixol (KLOPİKSOL KLOPİKSOL- AKUFAZ
KLOPİKSOL DEPO)
Tablet 2 mq, 10 mq
Ampul (prolonq) 50 mq/ml Ampul
(prolonq) 200 mq/ml 2-5 mq 20-50 mq 2-25 mq Chlorprothixene (TRUKSAL) Tablet 25 mq, 50 mq
25 mq 50-150
mq 25-75 mq
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır
37 Əlavə 3 Antipsixotik dərman vasitələrinin əlavə təsirləri Əlavə təsir Təsvir edilməsi Müdaxilə Antihistamin təsir (H B
B
Həddindən artıq tormozlanma, yuxuculluq, koqnitiv funksiyaların pisləşməsi Dərman vasitəsinin dozasının azaldılması Digər vasitələrlə əvəz edilməsi Antiadrenergik təsir (α B
B
Ortostatik hipotoniya Birdən ayağa qalxmadan çəkinmək, AT monitorinqi, ağır hallarda noradrenalin Ekstrapiramid pozuntular Kəskin distoniya Ənsə, ağız, saya əzələlərin və gövdə əzələlərinin spazması Diphenhydramine (dimedrol) 25-50 mq Biperiden 2-4 mq ə/d
Hövsələsizlik, daimi yerimə Propranolol 20-80 mq Diazepam 5 mq ə/d
Hipokineziya, əzələ tonusunun artması, sakitlik tremoru Trihexyphenidil 2-6 mq/gün
Tardiv (gecikmiş) diskineziya Dil və üz hiperkinezləri, boyun və gövdə hiperkinezləri, ətrafların xoreyayabənzər hiperkinezləri ƏN kəsmək və AA keçmək
Kardiotoksik təsir QT intervalının uzanması, səyrici mədəcik aritmiyası, piruent taxikardiya Digər dərman vasitəsilə əvəz etmək Kalium vasitələrini təyin etmək M-xolinoblokadaedici təsir Ağızda quruluq, sidiyin ləngiməsi, bağırsaq atoniyası, qlaukomanın kəskinləşməsi Digər dərman vasitəsilə əvəz etmək
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır 38 Leykopeniya və aqranulositoz Leykositlərin ümumi miqdarının 3000/mm
P 3 P -dən aşağı və neytrofillərin isə 1500/mm P
P -dən aşağı düşməsi, kəskin faringit, naməlum mənşəli qızdırma, miokarditlər, kardiomiopatiya Klozapinin qəbulu zamanı leykoformulanın monitorinqi Leykositlərin miqdarı azaldıqda vasitənin dərhal kəsilməsi və antibiotikoterapiya
İştahanın yüksəlməsi, bədən kütləsinin artması, daha çox AA qəbulu ilə əlaqədardır Pəhriz, müalicə bədən tərbiyəsi, normotimiklər və/və ya antidepressantlarla kombinasiya Qlükoza mübadiləsinin pozulması Hiperqlikemiya, I tip diabetin kəskinləşməsi, II tip diabetin əmələ gəlməsi, diabetik ketoasidoz Digər dərman vasitəsilə əvəz etmək Piy mübadiləsinin pozulması Lipidlərin miqdarının artması Digər dərman vasitəsilə əvəz etmək, pəhriz
Endokrin pozuntular Praliktinin səviyyəsinin artması Cinsi disfunksiya Menstruasiya (aybaşı) tsiklinin pozulması, qalaktoreya Digər dərman vasitəsilə əvəz etmək Cinsi aktivliyin monitorinqi
Ədavət, müalicədən imtina etmək, intihar davranışları AA ilə terapiyaya keçmək
Bədxassəli neyroleptik sindrom Əzələlərin rigidliyi, taxikardiya, hipertermiya, düşüncənin pozulması, kreatinkinazanın səviyyəsinin yüksəlməsi Təcili antipsixotik dərman vasitələrini kəsmək. Dantrolene 2,5 mq/kq təyin etmək Bromkriptine, Amantadine Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır
39 Əlavə 4 T
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır Document Outline
Yüklə 305,1 Kb. Dostları ilə paylaş:
|