Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 20 noyabr 2009-cu IL tarixli
Yüklə 305,1 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFAT
- ŞİZOFRENİYANIN DİAQNOSTİKASI F20 Şizofreniya*
- Siyahı 2. Aşağıdakılardan minimum iki əlamət
- Paranoid şizofreniya (F20.0)
9 simptomatikanın ifadə olunma dərəcəsi nisbətən yüngül emosional solğunluqdan özünəxidmət qabiliyyətinin itirilməsinə qədər geniş dairədə dəyişə bilər. Sabitləşmə (stabilləşmə) mərhələsi pasiyent kəskin vəziyyətdən çıxdıqdan sonra başlayır. O, kəskin mərhələyə nisbətən az ifadə olunmuş neqativ və qalıq məhsuldar əlamətlərin mövcud olması ilə səciyyələnir. Bəzi pasiyentlərdə qalıq produktiv (məhsuldar) əlamətlər olmaya bilər, digərlərində isə təşviş, depressiya, yuxunun pozulması kimi qeyri-psixotik əlamətlər aşkar edilə bilər. Təqribən 50% xəstələrdə remissiyanın olması qeyd edilir, hansı ki, funksional adaptasiyanın bərpa olunması ilə səciyyələnir. Lakin xəstələrin digər yarısında remissiya dövründə neqativ simptomatikanın artması aşkar edilir. Bu, ehtimal ki, xəstəliyin gediş xüsusiyyəti, qeyri-adekvat medikamentoz və psixososial yardım ilə əlaqədardır. Xəstəliyin başlanmasından sonra ilk 5 ili xəstəliyin erkən dövrü hesab etmək qəbul edilmişdir. Simptomatikanın inkişafı və pasiyentin sosial fəaliyyətinin pisləşməsi məhz kritik hesab olunan bu dövrdə müşahidə edilir, hansı ki, 80% xəstələrdə ilk 5 il ərzində təkrar kəskinləşmələr baş verir. Təkrar kəskinləşmələri, bir qayda olaraq, bir ay müddətində qeyri-psixotik əlamətlər müşayiət edir. Şizofreniyanın uzunmüddətli proqnozu nisbi sağalmadan əmək qabiliyyətinin tam itirilməsinə qədər dəyişir. 15-20% pasiyentlərdə təkrar epizodların qeyd edilməməsinə baxmayarq, 70% xəstələrdə klinik mənzərənin tədricən pisləşməsi ilə kəskinləşmələr remissiyalar ilə növbələnir, 10-15% xəstələrdə isə xroniki ağır vəziyyət müşahidə olunur. Yaxşı proqnoz, adətən, aşağıdakı amillərlə assosiasiya olunur: ►
►
Ailə üzvlərində affektiv xəstəliklərin mövcudluğu ►
Xəstəliyin mənşəyində irsi amilin olmaması ►
Yaxşı premorbid fəaliyyət ►
Yüksək zehin ►
Nigahda olmaq ►
Xəstəliyin gec yaşda başlaması ►
Stresslə əlaqədar kəskin başlanğıc ►
Nadir kəskinləşmələr ►
Fasiləli gediş Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır 10 ►
Komorbidliyin (yanaşı xəstəliklərin olmaması) olmaması ►
Klinik mənzərədə pozitiv əlamətlərin üstünlük təşkil etməsi İntihar 10% pasiyentlərdə, çox vaxt kişilərdə qeyd olunur, ölümün səbəbi həmçinin bədbəxt hadisələr, ürək-damar, respirator və infeksion xəstəliklər də olur. XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFAT F20
Şizofreniya F20.0 Aranoid şizofreniya F20.1 Hebefren şizofreniya F20.2 Katatonik şizofreniya F20.3 Diferensiasiya edilməmiş şizofreniya F20.4 Postşizofrenik depressiya F20.5 Qalıq şizofreniya F20.6 Şizofreniyanın sadə tipi F20.7 Şizofreniyanın digər tipi F20.8 Dəqiqləşdirilməmiş şizofreniya ŞİZOFRENİYANIN DİAQNOSTİKASI F20 Şizofreniya* G1 Müddəti bir aydan az olmayan psixotik epizodun çox hissəsi ərzində (və ya əksəriyyət günlərin hər-hansı vaxtı ərzində) Siyahı 1-də sadalanan əlamətlərdən minimum biri, və ya Siyahı 2-də olan əlamətlərdən minimum ikisi qeyd edilməlidir.
a) “əks-səda” fikirlər, fikirlərin əlavə edilməsi və ya ayrılması, ya da aşkar fikirlər. b) bədənin və ya ətrafların hərəkətlərinə və ya fikirlərə aydın şəkildə aid olan təsir və ya nüfuz etmə sayıqlaması; sayıqlama qavraması; c) xəstənin davranışının cari şərhi və ya onu öz aralarında müzakirə etmək kimi ifadə olunan hallüsinator “səslər” ya da bədənin hər hansı hissəsindən çıxan hallüsinator “səslər”in digər tipləri; d) özünü dini və ya siyasi şəxslərlə eyniləşdirmək, fövqəlinsan bacarıqları barədə fikirlər söyləmək (məsələn, havanı idarə etmək imkanı və ya yad planetlilər ilə ünsiyyət haqqında) kimi mədəni Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır
11 cəhətdən qeyri-adekvat və mahiyyətcə tamamilə mümkün olmayan digər növ davamlı sayıqlama ideyaları.
a)
istənilən növ xroniki hallüsinasiyalar, əgər onlar aydın affektiv məzmun olmadan minimum bir ay müddətində hər gün baş verir və sayıqlama ilə (hansı ki, qeyri-sabit və yarımformalaşmış ola bilər) müşayiət edilir; b)
çıxaran təfəkkür qırıqlığı c)
oyanma, donma, mumabənzər plastiklik, neqativizm, mutizm və stupor kimi katatonik əlamətlər; d)
(silinməsi) və ya emosional reaksiyaların qeyri-adekvat olması kimi neqativ əlamətlər (aydın olmalıdır ki, onlar depressiya və ya neyroleptik terapiya ilə əlaqədar deyil). G2. Daha çox istifadə olunan müstəsna meyarları: 1.
epizodunun (F32-) meyarlarına uyğun gəlirsə, yuxarıda sadalanan meyarlar G1.1 və G1.2 əhval-ruhiyyə pozuntusunun inkişaf etməsinə qədər aşkar edilməlidirlər. 2.
Pozuntu beynin üzvi xəstəliyinə (F00-F09 ifadə edildiyi kimi) və ya alkoqol və narkotik intoksikasiyaya (F1x.0), asılılığa (F1x.2) və ya kəsilmə vəziyyətinə (F1x.3 və F1x.4) aid edilə bilməz. * psixi və davranış pozuntularının beynəlxalq təsnifatı 10-cu baxış Formaları Klinik mənzərəsindən asılı olaraq şizofreniyanın ayrı-ayrı formalarını ayırd edirlər. Şizofreniyanın ilk 4 əsas formaları ümumi meyarlara uyğun gəlməlidir (cəd. bax) ►
gəlinən formasıdır, bu zaman sayıqlama (təqib, əhəmiyyət və münasibət, təsir) və/və ya hallüsinasiya (hədələyici və ya imperativ xarakterli “səslər”, iybilmə və dadbilmə qavramasının təhrif olunması, qeyri-adi cinsi və ya cismani hisslər) ən çox ifadə olunan əlamətlərdir. Şizofreniyanın digər əlamətləri (emosional solğunluq və ya qeyri-adekvatlıq, katatonik əlamətlər Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır Yüklə 305,1 Kb. Dostları ilə paylaş:
|