Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 20 noyabr 2009-cu IL tarixli
Yüklə 305,1 Kb. Pdf görüntüsü
|
24 qədər artırmaqla klozapin ilə əvəz etmək lazımdır. Kifayət qədər terapevtik effekt olmadıqda, klozapini digər antipsixotik vasitələrlə birgə təyin etmək olar. İkinci dərman vasitəsinin seçilməsi konkret pasiyent üçün onun böyük effektivliyi və daha yaxşı tolerantlığı (digər dərman vasitələrinə nisbətən) ilə müəyyən edilir [C]. 4.
Əgər müalicəyə rezistentlik (dözümlülük), xəstənin dərmanların qəbul rejiminə əməl etməsinə kifayət qədər meylli olmaması ilə əlaqədardırsa uzunmüddətli təsir göstərən (prolonq – reperidon CONSTA) antipsixotik dərman vasitəsinin təyin edilmə mümkünlüyünü nəzərdən keçirmək lazımdır. Uzunmüddətli təsir göstərən (prolonq) dərman vasitələri standart dozalarda və vaxt intervallarına əməl edilməklə təyin olunmalıdırlar. Onların təyini zamanı, dərman vasitəsinin əzələdaxili inyeksiyasının yerinə yetirilməsi üçün nəzərdə tutulan müalicə müəssisəsinə müntəzəm gəlişlər və ya tibbi personalın evə getməsi kimi təşkilati proseduralar dəqiq müəyyən edilməlidir [C]. 5.
Terapevtik rezistentliyi olan xəstələrdə pozitiv effekti müalicəyə koqnitiv-davranış terapiyasını (KDT) əlavə etməklə əldə etmək olar [B]. Bundan başqa ailə müdaxilələri və normal həyat şəraitinin saxlanması müalicəyə rezistentliyi (dözümlülüyü) olan xəstələr üçün çox vacibdir. Belə ki, onlar cəmiyyətdə təcrid olunma riskinə malikdir, ailələri isə müalicə nəticəsində gözlənilən effektin olmaması ilə əlaqədar ruhdan düşə bilərlər [D]. U
1.
saxlamaq, təkrar kəskinləşmələrin qarşısını almaq, maksimum imkan dərəcəsində cəmiyyətdə tam dəyərli həyata qayıtmaq, produktiv fəaliyyət qabiliyyətini inkişaf etdirmək və ya bərpa etmək, həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaqdır [C]. 2.
antipsixotik dərman vasitələri dəstəkverici terapiya əvəzedilməzdir. Şizofreniyalı xəstələrə psixososial tədbirlər apardıqda dəstəkverici terapiyanın tətbiqi vacibdir. Vəziyyəti və dəstəkverici terapiyanın tolerantlığını qiymətləndirmək məqsədilə, remissiya dövründə xəstələrin müayinəsi 3 ayda bir dəfədən az olmayaraq aparılmalıdır [D]. Bu zaman klinik effekt, Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır 25 dərmanların əlavə təsirləri və müalicə alanların qənaətbəxş olması sənədləşdirilməlidir. 3.
Remissiya dövründə dəstəkverici terapiya məqsədilə dərman vasitələrinin dozasını təyin etdikdə, o faktı nəzərə almaq lazımdır ki, residivin qarşısını almaq üçün minimum və lazımi dozanı müəyyən edən etibarlı üsullar mövcud deyil. Remissiya dövründə AA əlavə təsirlər törətməyən, standart terapevtik dozada təyin edilməlidirlər. Əlavə təsirlər olmadıqda AA dozasının azaldılması təkrar kəskinləşmə riskinə görə məsləhət görülmür [C]. 4.
yüksək dozanın üstünlüyü haqqında dəlil yoxdur və bundan başqa yüksək dozalar xəstələr tərəfindən daha pis tolerantlığa malikdirlər. Kiçik dozada ƏN təyin edilməsi müalicəyə yüksək meylliliyə səbəb olur və xəstələrin funksional adaptasiyasını yaxşılaşdırır [D]. 5.
Şizofreniyalı xəstələrin dəstəkverici (dəstəkləyici) terapiyanın qəbulunu nə vaxt dayandırmasını qabaqcadan dəqiq göstərən üsul (metod) mövcud deyil. Vəziyyətin kəskinləşməsinin və kəskin epizodun təkrar inkişaf etməsinin yüksək riskini nəzərə alaraq, iki və daha çox epizod keçirmiş xəstələrdə dəstəkləyici terapiyanı adətən 2 ildən az olmayan müddətə təyin etmək lazımdır. Antipsixotik dərman vasitəsinin qəbulunun kəsilməsi mümkün ola biləcək kəskinləşmə əlamətlərinin daimi monitorinqini həyata keçirməklə, tədricən 2-4 ay ərzində aparılmalıdır. Dəstəkləyici terapiyanı dayandırdıqdan (kəsdikdən) sonra xəstənin vəziyyətinin monitorinqi minimum 2 il davam etdirilməlidir [D]. 6.
maksimum mümkün ictimailəşmə və muxtariyyətin nail olunmasına yönəldilmiş reabilitasiya və psixososial tədbirlərin aparılması daxil edilməlidir. Tibb müəssisələrinin və sosial yardım xidmətinin əməkdaşları funksional adaptasiyanın qiymətləndirilməsini aparmalı və şizofreniyalı xəstələrdə onun artmasına kömək etməlidirlər [D]. 7.
xəstələr işə düzəlmə məsələlərində xeyli çətinliklərlə qarşılaşırlar Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır
26 və uzun müddət işsiz qalırlar. Əmək qabiliyyətini bərpa etmək və işə düzəlmək istəyən şizofreniyalı xəstələr arasında sosial və əmək reabilitasiyası proqramları aparılmalıdır [A]. U
►
Ailə müdaxilələri [A] Ailə şizofreniyalı xəstəyə yardım göstərən çox böyük vasitədir. Lakin eyni zamanda ailə üzvləri öz yaxınlarının xəstəliyinin neqativ psixoloji və sosial nəticələrini hiss edirlər. Ailə müdaxilələrinə xəstəyə yardım göstərilməsində ailə ilə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi, xəstəlik və müalicə haqqında məlumat verilməsi, ailənin digər üzvlərində emosional distressin azaldılması, pozitiv ailə atmosferinin saxlanması, xəstəlik ilə əlaqədar müəyyən problemlərin həll edilməsi, pasiyent barəsində real istiqamətin inkişaf etdirilməsi daxildir. Ailə müdaxilələri mümkün qədər tez başlanmalıdır və müalicənin bütün mərhələlərində aparmalıdır. Onlara ailə üzvləri üçün xüsusi çap və video materialların yayılması da daxil edilməlidir. Xəstələrin ailə üzvlərini istehlakçılar təşkilatlarına cəlb etmək lazımdır. ►
Pasiyentlərin xəstəlik və müalicə metodları haqqında bilik səviyyəsinin yüksəldilməsi kəskinləşmələrin miqdarını azaldır. Bu, müalicəyə meylliliyin yaxşılaşdırılması, pasiyentlərin göstərilən yardımdan qənaətbəxşliliyinin və kəskinləşmələrin erkən əlamətləri haqqında məlumatlandırılmasının artırılması hesabına baş verir. Kəskinləşmə və sabitləşmə mərhələlərində məlumatlandırmanın artırılması daha dəqiq məsələlər üzərində toplana bilir. Lakin pasiyentlər sağaldıqca müxtəlif problemlərin həll edilməsi, stress vəziyyətlərinin (situasiyalarının) tənzimlənməsi, psixi sağlamlıq məsələləri üzrə pasiyentin maariflənməsinin artırılması ilə əlaqədar daha geniş mövzulara toxunulur. ►
Koqnitiv-davranış terapiyası (KDT) [B] Şizofreniya zamanı KDT məqsədi müalicəyə rezistent (davamlı) əlamətlərin, həmçinin xəstəliyin emosional, koqnitiv və davranışla bağlı nəticələrinin aradan qaldırılmasıdır. Standart farmakoloji müalicə ilə birgə KDT remissiyanın başlamasını sürətləndirir. Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır
Yüklə 305,1 Kb. Dostları ilə paylaş:
|