Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 20 noyabr 2009-cu IL tarixli
Yüklə 305,1 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şizofreniyalı xəstələrə yardım göstərən müəssisələr
27 Şizofreniya zamanı KDT-nın daha effektli vasitələrinə çətinlikləri aradan qaldırmaq üzrə strategiyanın inkişaf etdirilməsi, xəstəliyin əlamətlərinin başa düşülən şəkildə izah edilməsi, real məqsədlərin qoyulması, ağrılı tərəflərin dəyişdirilməsi, yeni davranış formalarının mənimsənilməsi aiddir. Adətən şizofreniya zamanı KDT həftədə 1 dəfə olmaqla, 20 fərdi psixoterapevtik sessiyadan ibarətdir, lakin qalıq təzahürlərin olması hallarında, əlavə görüşlərin keçirilməsi zərurəti yarana bilər. KDT, xüsusilə, komorbid (yanaşı) pozuntusu olan və güclü emosional distress keçirən şizofreniyalı xəstələrə göstərişdir. ►
Sosial qabiliyyətlərin inkişaf etdirilməsi [A] Şizofreniyalı xəstələrə sosial qabiliyyətlərin öyrədilməsi, xüsusilə, xəstəlik gənc və yeniyetmə yaşlarında başladıqda gələcəkdə vacib sosial qabiliyyətlərin inkişaf etməsi üçün əngəl törətmir. Bundan başqa xəstəliyi uzun müddət davam edən xəstələr sosial qabiliyyətlərini itirə bilər. Şizofreniyalı xəstələrə kommunikasiya (əlaqə) qabiliyyətlərinin inkişaf etdirilməsi, şəxslər arası əlaqələrin saxlanması, özünəxidmət (özünə qulluq) və müstəqil yaşamaq imkanlarının yaxşılaşdırılmasına aid olan xüsusi təlimlərin aparılması lazımdır. Sosial qabiliyyətin öyrədilməsi müəyyən əlamətə və ya xəstənin tələblərinə uyğunlaşdırılmalıdır ki, onların cəmiyyətdə yaşamasını yüngülləşdirə bilsin. ►
Əmək terapiyası insanın fundamental əmək hüququna əsaslanır. O, 2 komponentdən ibarətdir: peşə təhsili və xəstələrin məşğulluğunun dəstəklənməsi. Əmək terapiyası pasiyentlərin sosial fəaliyyətini yaxşılaşdırır, xəstəliyə görə əlilliyi və xərcləri azaldır, həmçinin xəstəliyin gedişinin pisləşmə riskini azaldır. Xəstələrin peşə təlimi ilə əmək terapiyası sahəsində xüsusi hazırlanmış mütəxəssislər məşğul olmalıdırlar. Şizofreniyalı xəstələrin imkanlarına uyğun iş tapmaq arzuları dəstəklənməli və onlar işə düzəltmə agentliklərinə göndərilməlidirlər. Şizofreniyalı xəstələrin işə düzəldilməsi onların peşə tələbatlarına uyğun və yüksək təhlükəsizlik texnikası tələblərinə malik olan xüsusi iş yerlərinin yaradılmasını tələb edir.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır 28 ►
Keyz menecment [A] Keyz menecment - fərdi əsasda istehlakçıya xidmətlərin təşkili və koordinasiyasından (əlaqələndirilməsindən) ibarət sosial iş metodudur. Bu metod konkret (müəyyən) pasiyent üçün vacib və arzu olunan yardım və dəstək növlərindən yararlanmaq imkanını təmin etməklə planlaşdırılmış nəticələrə nail olmağa yönəlmişdir. Fərdi menecment prosesində sosial işçi aşağıdakı məsələləri həll edir: 1) istehlakçı ilə uzun müddətli əlaqənin dəstəklənməsi (saxlanması); 2) istehlakçının tələblərinin və istəklərinin qiymətləndirilməsi; 3) müştərək fəaliyyətin planlaşdırılması; 4) istehlakçının tibbi və sosial müəssisələr ilə əlaqələrinin qurulması və koordinasiyası; 5) qəbul edilən xidmətlərin monitorinqi; 6) istehlakçının maraqlarının müdafiəsi; 7) Assertiv yardım [A] Assertiv yardım - ağır sosial dezadaptasiyalı və bununla əlaqədar adi psixiatriya müəssisələrində yardım almaq imkanından məhrum olan böyük pasiyentlərə intensiv və kompleks yardımdır. Assertiv yardım tərkibinə psixiatr, tibb bacıları, sosial işçilər, narkoloqlar, psixoloqlar, reabilitasiya sahəsində mütəxəssislər daxil olan multidissiplinar briqada tərəfindən həyata keçirilir. Bu mütəxəssislər belə pasiyentlərin olması ehtimal edilən evdə, küçədə, vağzalda və digər yerlərdə bilavasitə işləyirlər. Pasiyentlər ilə uzunmüddətli əlaqəni saxlamaqla və onların tibbi və sosial problemlərinin həllinə kömək etməklə, mütəxəssislər xroniki psixi xəstəliyin sərsərilik, qanunla problemlər, alkoqol və narkotiklərin qəbulu, tez-tez hospitalizasiyalar və müalicə rejiminə riayət etməmə kimi neqativ nəticələrinin profilaktikasını həyata keçirirlər. U
1.
İlkin tibbi yardım müəssisələri Rayon poliklinikaları şizofreniyalı xəstələrə yardım göstərilməsində vacib rol oynaya bilər. Bu müəssisələrdə işləyən həkimlər çox vaxt birinci dəfə şizofreniya əlamətləri aşkar olunan pasiyentlərin ilk dəfə müraciət etdikləri mütəxəssislər olurlar. İlkin səhiyyə sistemi həkimləri psixoz əlamətlərini aşkar etməyi, məsləhət xidmətlərini və belə xəstələri müayinə və müalicə üçün mütəxəssislərə göndərmək daxil olmaqla, ilk yardım göstərməyi bacarmalıdırlar. Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır
29 Eyni zamanda, sahə terapevtləri və ailə həkimləri xəstələri remissiya dövründə onların təbii əhatəsində daha çox müşahidə etmək imkanına malikdirlər, ona görə də onlar psixi sağlamlıq sahəsindəki mütəxəssislərlə yanaşı şizofreniyalı xəstələrə yardım göstərilməsində iştirak etməlidirlər. İlkin səhiyyə sistemi həkimləri bilməlidir: ►
AR “Psixiatriya yardımı” Qanunu ilə təminat verilmiş xəstəlik haqqında məlumatın məxfiliyinə riayət etməklə, xidmət etdikləri sahədə yaşayan şizofreniya tutmaları olan xəstələr haqqında məlumatlı olmaq ►
qurtardıqdan sonra fiziki və psixi vəziyyətinin monitorinqini həyata keçirmək ►
şizofreniyalı xəstələrin müayinəsini aparmaq; ürək-damar xəstəliklərinin risk amillərini (AT, lipid göstəriciləri) aşkar etmək; qəbul edilən dəstəkləyici terapiyanın əlavə təsirini və dərmanların qarşılıqlı əlaqəsini, alkoqol və/və ya narkotiklərin sui-istifadə edilməsini. ►
Şizofreniyalı xəstələrin ixtisaslaşdırılmış tibbi yardım sisteminə təkrar göndərilməsi aşağıdakı hallarda həyata keçirilir:
Psixi vəziyyətin kəskinləşməsi Terapiya rejiminə riayət olunmaması
Müalicəyə qarşı mənfi reaksiyanın olması Psixoaktiv maddələrdən istifadə edilməsi
Özünə və ətrafdakılara zərər yetirmə riskinin meydana gəlməsi
Əlavə müayinənin və ya mütəxəssisin məsləhətinin zəruri olması. 2.
Ambulator psixiatriya müəssisələri Ambulator yardıma ixtisaslaşdırılmış psixiatrik ambulator müəssisələrdə və rayon poliklinikalarının psixiatriya kabinetlərində göstərilən yardım aiddir. Ambulator yardımın üstünlüyü yaşayış yerinə görə pasiyentlərə xidmət göstərmə imkanının olmasıdır. Ambulator yardımın vacib komponenti pasiyentin konkret tələbatlarından asılı olaraq cəlb oluna bilən və tərkibinə həkim psixiatr, psixiatriya tibb bacıları, psixoloq, sosial işçilər, əmək Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır Yüklə 305,1 Kb. Dostları ilə paylaş:
|