6
İxtisarların siyahısı:
ALT
–
alaninaminotransferaza
AMA
– antimitoxondrial anticisim
ANA
– antinuklear anticisim
anti-LKM-1 – qaraciyərin və böyrəyin I tip mikrosomlarına olan
anticisimlər
Anti-HİV –
insanın immunçatışmazlığı virusu
AST
–
aspartataminotransferaza
DİY
–
“dəmirin izafi yüklənməsi”
EQDS –
ezofaqo-qastroduodenoskopiya
EKQ –
elektrokardioqrafiya
HA(B,C,D)V – hepatit A (B, C, D)
virusu
HSK
– hepatosellülar karsinoma
XBT-10 –
Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı (10-cu buraxılış)
İHX
– irsi hemoxromatoz
KT
– kompüter tomoqrafiyası
QASH
– qeyri-alkoqol mənşəli steatohepatit
QDİ
–
qaraciyərin dəmir indeksi
QF
–
qələvi fosfataza
QQT
– qamma-qlutamiltransferaza
QSİƏDV
– qeyri-steroid iltihab əleyhinə dərman vasitəsi
MRT
– maqnit rezonans tomoqrafiyası
p-ANCA –
p tipli antineytrofil sitoplazmatik anticisim
RKT
– randomizasiya olunmuş klinik tədqiqat
SMA
– saya əzələ əleyhinə anticisim
TDD
– transferrinin dəmirlə doyması
USM
– ultrasəs müayinəsi
ÜİX
–
ürəyin işemik xəstəliyi
VX
– Vilson xəstəliyi
ZÜDBQ
– zərdabın ümumi dəmir birləşdirmə qabiliyyəti
7
Protokol ilkin səhiyyə xidmətləri səviyyəsində və stasionarlarda
çalışan terapevt, qastroenteroloq, infeksionist və ailə həkimləri üçün
nəzərdə tutulmuşdur.
Pasiyent qrupu: xronik hepatit xəstəliyi olan böyük yaşlı şəxslər
və uşaqlar.
Protokol xronik hepatitlərin diaqnostika və müalicəsinin
təkmilləşdirilməsi və nəticədə xəstələnmə və ölüm hallarının
azaldılması üzrə sübutlu təbabətə əsaslanan müasir metodik
tövsiyələrin verilməsi məqsədini daşıyır.
ÜMUMİ MÜDDƏALAR
Xronik hepatitlər qaraciyər parenximasının müxtəlif mənşəli
diffuz iltihabı xəstəlikləridir. Bu zaman klinik-laborator və
morfoloji dəyişikliklər 6 ay və daha çox müddət ərzində müşahidə
olunur.
EPİDEMİOLOGİYA
Xronik hepatitlərin epidemiologiyası ilə bağlı ətraflı
məlumatlar yoxdur. Son illər aparılan kütləvi biokimyəvi və
immunokimyəvi müayinələr nəticəsində aşkar edilmişdir ki,
təxminən 50% hallarda xronik hepatitlər klinik əlamətlər olmadan və
ya minimal simptomatika ilə keçir.
ETİOLOGİYA
Xronik hepatitlər əsasən infeksion və qeyri-infeksion
etiologiyalı olmaqla əsas iki qrupa bölünür (hepatotrop virus
infeksiyaları nəticəsində inkişaf edən hepatitlər haqqında digər
klinik protokollarda bəhs edilir). Qeyri-infeksion etiologiyalı
xronik hepatitlərə qeyri-alkoqol mənşəli steatohepatitlər,
alkoqolun toksik təsiri nəticəsində inkişaf edən qaraciyərin
alkoqol xəstəliyi, irsi hemoxromatoz, Vilson xəstəliyi, alfa
1-antitripsin çatışmazlığı və başqaları daxildir.
8
XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFAT
K70
Qaraciyərin alkoqol xəstəliyi
K70.0 Qaraciyərin alkoqol mənşəli piy distrofiyası (piyli qaraciyər)
K70.1 Alkoqol
hepatiti
K73
Başqa rubrikalarda təsnif edilməyən xroniki hepatit
K73.0 Başqa rubrikalarda təsnif edilməyən xroniki persistəedici
hepatit
K73.1 Başqa rubrikalarda təsnif edilməyən xroniki lobulyar hepatit
K73.2 Başqa rubrikalarda təsnif edilməyən xroniki aktiv hepatit
K73.8 Başqa rubrikalarda təsnif edilməyən digər xroniki hepatitlər
K73.9 Dəqiqləşdirilməmiş xroniki hepatit
K76
Qaraciyərin digər xəstəlikləri
K76.0 Qaraciyərin başqa rubrikalarda təsnif edilməyən piy
degenerasiyası
E83 Mineral
mübadiləsinin pozğunluğu
E83.0 Mis mübadiləsi pozğunluğu
E83.1 Dəmir mübadiləsinin pozğunluğu
MƏRHƏLƏLİ DİAQNOSTİKA
Poliklinika:
Xəstənin klinik müayinəsi
Qanın klinik – laborator müayinəsi (trombositlər və
retikulositlərin miqdarının hesablanması daxil olmaqla)
Qan qrupu və rezus-faktorun təyini
Sidiyin ümumi analizi
Nəcisin gizli qana görə müayinəsi
Qanın biokimyəvi müayinəsi: ümumi zülal, albumin, ümumi və
düz bilirubin, qlükoza, kreatinin, ALT, AST, QQT, QF
HAV, HBV, HCV, HDV viruslarının markerlərinin yoxlanılması
Anti-HİV, Vasserman reaksiyası
Qarın boşluğu orqanlarının USM-si
EQDS (ehtiyac olarsa)