Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Respublikasının Təhsil İnstitutu

33. Ekologiya. Ətraf mühitin qorunması.

Ekologiya anlayışı. Ekologiya – təbiətlə cəmiyyət arasında qarşılıqlı ümumi qanunauyğunluğu, ətraf mühitin mühafizəsini, təbii resurslardan daha məqsədyönlü və səmərəli istifadəni öyrənən elm. Ekoloji tarazlığın pozulmasının səbəbləri.

Ətraf mühitin qorunması sahəsində görülən tədbirlər.

34. 
    Ümumiləşdirici dərs.
    

2018/2019- cu dərs ilində ümumtəhsil məktəblərinin təmayüllər üzrə təşkil olunduğu X və XI sinifləri üçün “İqtisadiyyatın əsasları ” fakültativ kurs

PROQRAMI

Sıra №	Mövzular	saat
	X sinif	34
	I bölmə .“İqtisadiyyatın əsasları”fakültativ kursuna giriş
1.	İqtisadiyyatın əsasları fakültativ kursu haqqında ümumi məlumat	1
2.	İqtisadiyyatın məqsəd və vəzifələri	1
3.	İqtisadi anlayışlar və iqtisadi qanunlar	1
4.	İqtisadi tələbat	1
5.	Makro və mikro iqtisadiyyat	1
II bölmə .İqtisadi sistem
6.	İqtisadi sistemin mahiyyəti	1
7.	Mülkiyyətin tarixi və müasir forması	1
8.	Maddi və qeyri – maddi istehsal	1
9.	Maddi nemətlər istehsal sahələri	1
10.	Aqrar münasibətlər	1
11.	Elmi – texniki təqəqqi	1
III bölmə . Əmək
12.	Əmək və onun mahiyyəti	1
13.	Əmək fəaliyyəti və növləri	1
14.	Əmək bölgüsü və əmək resursları	1
15.	Əmək məhsuldarlığı	1
16.	Əmək hüququ	1
IV bölüm. İstehsal və istehlak
17.	Ümumi milli məhsul	1
18.	Milli gəlir (xalis milli məhsul )	1
19.	İstehsal ilə istehlakın qarşılıqlı vəhdəti	1
20.	İstehsal fondları və onların dövranı	1
21.	İstehsal fondlarının dövriyyəsi .Əsas və dövriyyə fondları	1
22.	İstehsal xərcləri	1
23.	İstehsalın səmərəliliyi	1
24.	Azərbaycanın iqtisadi potensialı, iqtisadi inkişaf səviyyəsi və strukturu	1
V bölmə. Bazar iqtisadiyyatı və onun əsas mahiyyəti
25.	Əmtəə istehsalı	1
26.	Əmtəə tədavülü	1
27.	Ticarət və onun növləri	1
28.	Bazar və onun növləri	1
29.	Birja	1
30.	Marketinq	1
31.	Tələb və təklif	1
32.	Rəqabət , onun mahiyyəti və metodları	1
33.	Azərbaycanda bazar iqtisadiyyatına keçidin zəruriliyi və xüsusiyyətləri	1
34.	Ümumiləşdirici dərs	1
XI sinif		34
VI bölmə. Pul , maliyyə, kredit
1.	Pulun mahiyyəti
2.	Maliyyə
3.	Büdcə və onun növləri
4.	Vergi sistemi . Vergilərin növləri	1
5.	Kredit və bank işi
6.	Qiymət , qiymətin əmələ gəlməsi , vəzifələri və növləri	1
7.	İnflyasiya	1
VII bölmə . Sahibkarlıq fəaliyyəti
8.	Sahibkarlıq və onun mahiyyəti	1
9.	Biznes və sahibkarlıq etikası	1
10.	İnhisar və antiinhisar (təkəlçilik və antitəkəlçilik )	1
11.	Dövlət əmlakının özzəlləşdirilməsi	1
12.	Azərbaycanda azad sahibkarlıq və onun növləri	1
VIII bölmə. Sosial iqtisadiyyat
13.	Həyat səviyyəsi və onun xüsusiyyətləri	1
14.	Gəlirlərin formalaşması , nominal və real gəlirlər	1
15.	Gəlirlərin bölüşdürülməsi	1
16.	Əmək haqqı	1
17.	İşsizlik və onun aradan qaldırılması	1
18.	Sosial müdafiə və sosial təminat	1
19.	Demoqrafiya . Azərbaycanda demoqrafik inkişafın xüsusiyyətləri	1
IX bölmə. İqtisadiyyatın idarə edilməsi
20.	İqtisadi idarəetmənin mahiyyəti və prinsipləri	1
21.	İqtisadi psixologiya və iqtisadi təfəkkür	1
22.	İdarəetmənin metodları və növləri	1
23.	İqtisadiyyatın dövlət tərəfindən tənzimlənməsi	1
24.	İdarəetmə orqanları	1
25.	İstehsalın idarə ediməsi .Menecment	1
26.	İdarəetmə sisteminə nəzarət	1
	X bölmə. Dünya təsərrüfat sistemi
27.	Beynəlxalq əmək bölgüsü	1
28.	Beynəlxalq ticarət	1
29.	Sərbəst (azad) iqtisadi zonalar	1
30.	Beynəlxalq əhali miqrasiyası və kapital	1
31.	Valyuta münasibətləri	1
32.	Azərbaycan Respublikasının xarici iqtisadi əlaqələri və onun xüsusiyyətləri	1
33.	Ekologiya.Ətraf mühitin qorunması	1
34.	Ümumiləşdirici dərs	1

Qeyd : 2017/2018-ci tədris ilində tam orta təhsilin təmayüllər üzrə təşkil olunduğu ümumi təhsil müəssisələrinin X sinifləri üçün “İqtisadiyyatın əsasları” fakültativ kursunun proqramı hazırlanmışdır. Proqram ilkin mərhələdə ancaq X sinif üçün yazılmışdır.

Yenidən hazırlanmış “İqtisadiyyatın əsasları” proqramı 2018-2019-cu tədris ilndə X-XI siniflər üçün nəzərdə tutulmuşdur. Ona görə də bu il XI sinifdə dərs deyən fənn müəllimlərinin bu proqrama daha çox yaradıcı yanaşmaları yaxşı olardı. Bu da bəzi təkrarların aradan qaldırılmasına imkan yaradardı. Fakültativ kursu tədris edən müəllimlər yuxarıda qeyd edilənləri nəzərə alaraq dərsi maraqlı mövzular, işgüzar oyunlar, iqtisadiyyata aid testlər üzrə təşkil edə bilərlər.

X, XI siniflər üçün bu proqramda bölmələr və mövzular üzrə varislik, ardıcıllıq tam gözlənilmişdir.



ƏDƏBİYYAT

1. 
   Əliyev H.Ə. Müstəqilliyimiz əbədidir. 1-46-cı kitablar Bakı, Azərnəşr, 1997-2013.
   
2. 
   Milli iqtisadiyyat və iqtisadiyyatın əsas sektorları üzrə strateji yol xəritələrinin təsdiq edilməsi haqqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı. 6 dekabr 2016. azertag.az/xeber/.Milli iqtisadiyyat və iqtisadiyyatın əsas sektorları üzrə strateji yol xəritələrinin təsdiq edilməsi haqqqında.
   
3. 
   Azərbaycanın regionları: yeni inkişaf dövrü. I, II, III cildlər. Bakı, 2014
   
4. 
   Azərbaycanın xarici iqtisadi əlaqələri: problemlər və prespektivlər. Bakı: Avropa nəşriyyatı, 2015.
   
5. 
   Allahverdiyev H.B., Qafarov K.S., Əhmədov Ə.M. Milli iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi. Bakı, 2007
   
6. 
   İntibahın 15 ili Naxçıvan: Əcəmi NPB, 2010
   
7. 
   Alıyev İ.H., Səməndərov S.S. Vergi işi tarixən. Bakı, 2014.
   
8. 
   İqtisadiyyat.files.preclib.az/projects/Azerbaijan/glu.pdf
   
9. 
   T.S.Vəliyev, N.M.Məmmədov- "İqtisadiyyatın əsasları” Bakı” Xəzər.”-2004
   
10. 
    F.Rəsulov, Q.İbadoğlu -"İqtisadiyyatın əsasları” Bakı”Elm”-2004
    
11. 
    İqtisadiyyat – Bakı-2007