Azərbaycan respublikasi daxiLİ İŞLƏr naziRLİYİNİn kollegiyasi qərar

6. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin saxlanılma

rejiminin təmin edilməsi

 

6.1. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin saxlanılma rejimi, onların müəyyən olunmuş qaydada təchiz edilmiş kameralarda daim nəzarət altında saxlanılması və daxili intizam qaydalarına riayət edilməsindən, habelə yoxlama tədbirlərinin həyata keçirilməsindən ibarətdir.

6.2. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin təcrid olunma qaydalarına onlar MSY-nin ərazisində və binanın daxilində bir yerdən başqa yerə aparıldıqda da riayət edilməlidir.

6.3. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin hərəkətlərinə daimi nəzarəti həyata keçirmək üçün qaranlıq düşəndən sübhədək kameraların işıqlandırılması təmin edilməlidir.

6.4. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin səhər yoxlanılması növbətçiliyi qəbul edən və təhvil verən növbətçi naryadlar tərəfindən kameralar üzrə həyata keçirilir. Səhər və axşam (MSY üzrə növbətçiliyin təhvil verilməsi və qəbul edilməsi zamanı) yoxlamaları bütün kameraları gəzməkdən, orada olan şəxslərin sayını müəyyənləşdirməkdən, onların şəxsi axtarışının aparılmasından, şikayət edənlərlə sorğu aparılmasından və kameraların yoxlanılmasından ibarətdir.

6.5. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər tərəfindən kameralarda təmizlik işləri, döşəmənin və sanitar qovşağının yuyulması növbətçinin və çıxarıcının nəzarəti altında icra olunur.

6.6. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin saxlanıldıqları kameraların qapıları ancaq növbətçi tərəfindən kameraların qarşısındakı post xidmətçisinin iştirakı ilə açılır.

6.7. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər aşağıdakı hallarda kameralardan çıxarılırlar:

6.7.1. MSY-nin istintaq və görüş otaqlarına, gəzinti həyətinə, ümumi sanitar qovşağına aparılarkən (kamerada sanitar qovşağı işləmədikdə);

6.7.2. sanitar-təmizləmə keçirilərkən;

6.7.3. MSY-dən azad olunarkən;

6.7.4. başqa kameraya köçürülərkən, kamerada axtarış aparılarkən, təbii fəlakət və fövqəladə hadisə ilə bağlı.

6.8. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin MSY-dən polis orqanının xidməti otaqlarına aparılması qadağandır.

6.9. Saat 22.00-dan saat 07.00-dək kameraların qapıları tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin həyatına, sağlamlıqlarına təhlükə yarandıqda, onlar daxili intizam qaydalarına müvafiq olaraq kameralardan çıxarıldıqda açılır.

6.10. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər gəzintiyə, sanitar təmizləməyə, MSY-nin otaqlarında təmizlik işlərinin aparılması ilə bağlı kameralardan çıxarılarkən onlara xəbərdarlıq edilir, bundan başqa hallarda kameradan çıxarılmasının məqsədi elan edilmir, ancaq hansı geyim və əşyaları özləri ilə götürmələri barədə göstəriş verilir.

6.11. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər kameradan çıxarılarkən çıxarıcı üzü kameradan çıxarılanlara tərəf dayanır. Saxlanılanlar tək-tək dəhlizə çıxarılaraq arxaları mühafizəçiyə tərəf olmaqla bir və ya iki cərgədə düzülürlər.

6.12. Bütün hərəkətlər zamanı çıxarıcı kameradan çıxarılmış şəxslərin əllərini arxalarında tutub getmələrinə, sakitliyə riayət etmələrinə, bir sıradan digər sıraya keçməmələrinə, siqaret çəkməmələrinə, heç bir əşya atmamalarına, dayanmamalarına, kameraların yanından keçərkən qapı gözlüklərini və nəfəsliklərini açmamalarına, pilləkən və divarda yazı yazmamalarına nəzarət etməlidir.

6.13. Əvvəllər məhkum olunmuş, polis işçilərinə basqın etməyə, mühafizə altından qaçmağa meylli olan, təqsirləndirildiyi maddənin sanksiyasında ömürlük azadlıqdan məhrum etmə cəzası nəzərdə tutulan 2-5 nəfər tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsə 2 müşayiətçi, 6-10 nəfərə isə 3 müşayiətçi əlavə olaraq təyin edilir.

6.14. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsləri 1 polis nəfəri müşayiət etdikdə o, onların arxasınca getməli və sıranın sonunda gedəndən iki addımlıq məsafə saxlamalıdır.

6.15. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər istintaq otaqlarına daxili intizam qaydalarında nəzərdə tutulmuş qaydada aparılır.

6.16. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər prosessual rəhbərliyi həyata keçirən  prokurorun yanına aparılarkən tələbnamə yazılmır.

6.17. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərə görüşlərin verilməsi, gəzintiyə çıxarılması, dini ayinləri yerinə yetirməsi, maddi-məişət və tibbi sanitariya təminatı, üzərlərinə baxış keçirilməsi, istintaq hərəkətlərinin keçirilməsində və ya məhkəmə iclaslarında iştiraklarının təmin edilməsi, bağlama, sovqat, banderol alması, banderol göndərməsi, mülki hüquq münasibətlərində iştirak etməsi daxili intizam qaydaları ilə müəyyən olunmuş formada həyata keçirilir.

6.18. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin hər dəfə kameralardan çıxarılıb istintaq və görüş otaqlarına, məhkəmə iclaslarına, istintaq hərəkətləri keçirilən yerlərə aparılmaları barədə daxili intizam qaydaları ilə nəzərdə tutulmuş kitabda qeydlər aparılır.

6.19. MSY xüsusi rejimli obyektdir. Təlimatda göstərilməyən şəxslərin MSY-nə daxil olması qəti qadağandır. MSY-də hər hansı silahın-sursatın, həmçinin təsərrüfat əmlakının və inşaat materiallarının saxlanılmasına icazə verilmir.

6.20. MSY-də buraxılış rejimi növbətçi tərəfindən həyata keçirilir. MSY-nə aşağıdakı şəxslər buraxılır:

6.20.1. MSY-də qanunların icrasına nəzarət edən prokuror şəxsiyyətini təsdiq edən vəsiqəni təqdim etdiyi halda maneəsiz günün hər bir vaxtında bütün otaqlara və kameralara;

6.20.2. Azərbaycan Respublikasının İnsan hüquqları üzrə müvəkkili (ombudsman) və Milli preventiv qrupun üzvü vəsiqəsini təqdim etdiyi halda istənilən vaxt, maneəsiz və əvvəlcədən xəbərdarlıq etmədən bütün otaqlara və kameralara;

6.20.3. bu Təlimatın 12.7-ci bəndinə müvafiq olaraq tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin mühafizə xidmətini yoxlayan yaxud həmin xidmətə nəzarət edən polis orqanının vəzifəli şəxsi vəsiqəsini təqdim etdiyi halda günün hər bir vaxtında bütün otaq və kameralara;

6.20.4. saxlanılanlar barədə ibtidai araşdırmanı həyata keçirən şəxs şəxsiyyətini təsdiq edən vəsiqəni təqdim etdiyi halda istintaq otağına;

6.20.5. cinayət prosesində iştirak edən polis əməkdaşı müstəntiqin və təhqiqatçının müşayiəti ilə şəxsiyyətini təsdiq edən vəsiqəni təqdim etdiyi halda istintaq otağına;

6.20.6. zərər çəkmiş və istintaq hərəkətlərində iştirak edən şəxslər, şahidlər  şəxsiyyətlərini təsdiq edən sənədləri təqdim etdikləri halda ibtidai araşdırmanı aparan şəxsin məktubu ilə istintaq otağına;

6.20.7. müdafiəçi şəxsiyyətini və vəkillik hüququnu təsdiq edən vəsiqələrini, habelə işin icraatında iştirak etməsi barədə vəkil qurumunun orderini təqdim etdikləri halda  MSY-nin görüş otağına;

6.20.8. tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərlə görüş verilmiş şəxslər müvafiq icazə sənədlərini və şəxsiyyətlərini təsdiq edən vəsiqələri (pasportları) təqdim etdikləri halda görüş otağına;

6.20.9. tibbi yardıma ehtiyacı olan şəxslərə kömək etmək üçün növbətçinin çağırışı ilə MSY-nə gəlmiş tibb işçiləri növbətçinin, MSY-nin rəisinin müşayiəti ilə xəstənin olduğu yerə;

6.20.10. tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin saxlanıldıqları yerlərdə sanitar nəzarətini və ya müvəqqəti saxlama yerində epidemiyaya qarşı tədbirləri həyata keçirmək üçün gəlmiş səhiyyə orqanlarının digər işçiləri MSY-nin növbətçisi və rəisinin müşayiəti ilə  saxlama yerinin bütün otaq və kameralarına.

6.21. MSY-nə silahla gəlmiş şəxslər silahlarını müvəqqəti saxlamaq üçün polis orqanının növbətçi hissəsinə təhvil verməlidirlər. Bu qayda odlu tabel silahı gəzdirmək hüququ olan vəzifəli şəxslərə də şamil olunur.

 

7. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin qaçma

hallarının qarşısının alınması

7.1. Vəzifəli və digər aidiyyəti şəxslər tərəfindən bu Təlimatın tələblərinin yerinə yetirilməsi, həmçinin istintaq və məhkəmədən qaçıb gizlənmək imkanlarını istisna edən şəraitin yaradılması aşağıdakı təşkilati tədbirlər sistemi ilə nəzərdə tutulur:

7.1.1. tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin mühafizə vəziyyətinə nəzarət sisteminin, onun forma və metodlarının daim təkmilləşdirilməsi;

7.1.2. MSY-nin, məhkəmə binalarının və xüsusi təyinatlı avtomobillərin müayinəsi və aşkar edilmiş nöqsanların aradan qaldırılması üzrə vaxtında tədbirlərin görülməsi;

7.1.3. bu vəzifələri yerinə yetirən şəxsi heyətin təliminin və fiziki hazırlığının təşkil edilməsi, xidmət keçmənin üsul və metodlarının mənimsənilməsi;

7.1.4. mühafizəni həyata keçirən əməkdaşların tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər barədə məlumatlandırılması;

7.1.5. MSY-də və müşayiət zamanı hadisələrin baş verməsinə şərait yaradan səbəblərin öyrənilməsi, onların aradan qaldırılması üçün müvafiq tədbirlərin həyata keçirilməsi;

7.1.6. polis orqanı və xidmətlərin qarşılıqlı fəaliyyətinin təmin edilməsi.

7.2. Qaçmaq hadisəsinin qarşısını almaq məqsədilə MSY-nin rəisi, növbətçisi, müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) müşayiət edilənlərin şəxsiyyətlərini xarakterizə edən əsas məlumatları bilməli, onların davranışlarının xüsusiyyətlərini daim öyrənməli, bu məqsədlə istintaq və təhqiqat icraatlarını həyata keçirən şəxslərlə əlaqə saxlamalıdır. Əvvəllər məhkum olunmuş, həbsdən qaçmış, müşayiət dəstəsinə basqın etmiş (buna təşəbbüs göstərmiş) şəxslərə xüsusi diqqət yetirilməlidir.

7.3. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər arasında qaçmaq niyyəti olan və ona hazırlıq görən şəxslərin aşkar edilməsi işi MSY-nin rəisi (polis orqanının rəisi) tərəfindən təşkil edilir və əməliyyat xidmətlərinin əməkdaşları həyata keçirirlər. Belə faktlar müəyyən edildikdə müvafiq tədbirlər (digər kameralara keçirmə, axtarış, binaların müayinəsi, gəzintinin və görüşlərin dayandırılması, nasazlığın aradan qaldırılması) görülür.

7.4. MSY-də əməliyyat-axtarış tədbirləri «Azərbaycan Respublikasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinə», «Əməliyyat-axtarış fəaliyyəti haqqında» və «Həbs yerlərində saxlanılan şəxslərin hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunları ilə müəyyən edilmiş qaydada tətbiq edilir.

7.5. Qaçmağa hazırlıq haqqında dəqiqləşdirilmiş hər məlumat barədə «Müvəqqəti saxlama yerlərində saxlanılan şəxslərin uçotu kitabı»nda və onların şəxsi işlərində qeydlər aparılır. Həmçinin özləri haqqında uydurma məlumat verən yaxud MSY-də saxlanılan digər şəxslərin adından istifadə etməyə cəhd göstərən, özünü xəstəliyə vuran şəxslər də ciddi nəzarət altına alınırlar. Bu şəxslər barədə onları müşayiət etmək üçün gəlmiş və xidmətə başlamış naryada məlumat verilir.

7.6. MSY-nin texniki möhkəmliyinin, sanitariya vəziyyətinin və xüsusi təyinatlı avtomobillərin müayinəsi polis orqanı rəisinin əmri ilə yaradılmış komissiya tərəfindən hər ay keçirilir, bununla bağlı müvafiq akt tərtib olunur.

7.7. Yeni inşa edilmiş, eləcə də əsaslı təmir olunmuş MSY-nin istismara qəbul edilməsi üçün Azərbaycan Respublikası daxili işlər nazirinin və ya daxili işlər nazirinin müavininin əmri ilə tərkibində Baş İctimai Təhlükəsizlik, Növbətçi Hissələri İdarəetmə Xidməti, Baş İnformasiya-Kommunikasiya, Təchizat, Tibb və Əsaslı Tikinti idarələrinin, Səfərbərlik İşləri və Mülki Müdafiə şöbəsinin nümayəndələrinin daxil olduqları komissiya təşkil olunur. Komisyon müayinələrin nəticələri aktlarla sənədləşdirilir.

8. Fövqəladə hadisələr və xüsusi şərait zamanı

naryadların fəaliyyəti

8.1. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin mühafizəsini həyata keçirən naryadın fövqəladə şəraitdə fəaliyyəti, həbsdən qaçma hallarının və həmin şəraitin cinayətkar məqsədlər üçün istifadə edilməsinin aradan qaldırılmasına, zərərli nəticələrin ləğv edilməsinə və zərərçəkənlərə lazımi köməklik göstərilməsinə yönəldilməlidir.

8.2. MSY-nin əməkdaşlarının, tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin həyatı və sağlamlığı üçün təhlükə yaradan kütləvi iğtişaşlar, habelə təbii fəlakətlər, fövqəladə hadisələr zamanı polis orqanında tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin mühafizə xidmətinin gücləndirilmiş variantına dair plan hazırlanır və aşağıdakı əsas tədbirlər əhatə edilir:

8.2.1. ehtiyat naryadların hazır vəziyyətə gətirilməsi, naryadların sayının artırılması  (ilk növbədə bayır tərəfdən qoyulmuş postların), bütün şəxsi heyətin və ya onun bir hissəsinin (vəziyyətdən asılı olaraq) gücləndirilmiş xidmətə keçirilməsi, xidməti itlərin ayrılması, əlavə rabitə vasitələrinin işə salınması;

8.2.2. qaçma hallarında axtarış naryadlarının təyin edilməsi, axtarış planlarının dəqiqləşdirilməsi;

8.2.3. naryadların xidmətinin yoxlanılmasının sayının artırılması, həmçinin tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin şəxsi axtarışının aparılması, onlara məxsus şeylərin yoxlanılması, kameraların və MSY-nin binasının müayinəsi, tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin kameradan kənara çıxarılması hallarının minimuma qədər azaldılması, MSY-də buraxılış rejiminin gücləndirilməsi;

8.2.4. tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin gəzintiyə çıxarılmalarının qismən qadağan edilməsi.

8.3. Mühafizənin gücləndirilməsi zamanı polis orqanının rəisi tərəfindən ehtiyat naryad ayrılır və hər konkret hadisəyə görə onun heyəti, yeri və tətbiqi qaydası müəyyənləşdirilir.

8.4. Fövqəladə hadisələr zamanı tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin hər hansı hərəkətinə polis orqanının (MSY-nin) rəisi tərəfindən icazə verilməlidir.

8.5. Fövqəladə hadisələr baş verdikdə və ya xüsusi şərait yarandıqda polis orqanının rəisinin göstərişinə əsasən naryadlara sursatın verilməsi norması artırılır.

8.6. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin mühafizəsinin təşkili və gücləndirilməsi üzrə tədbirlər DİN-in Baş İctimai Təhlükəsizlik İdarəsi, aidiyyəti xidmətlər ilə qarşılıqlı əlaqədə planlaşdırılır və həyata keçirilir.

8.7. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər MSY-nin əməkdaşlarına basqın etdikdə fəal özünümüdafiə tədbirləri həyata keçirilir və müvafiq siqnallar (səs, həyəcan siqnalı, telefon) verilir.

8.8. MSY-nin rəisi (növbətçisi) hadisə yerinə gələrkən mövcud qüvvələrin və basqının aradan qaldırılması üzrə qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş təhlükəsizlik tədbirlərinin tətbiq olunmasını, tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin kameralara salınmasını təşkil edir.

8.9. Basqın təhlükəli xarakter aldıqda (basqın edənlər qonşu kameraları açdıqda, MSY-nin xidməti-təsərrüfat otaqlarına soxulduqda, girov götürdükdə, silah əldə etdikdə) polis orqanının növbətçisi aşağıdakı tədbirləri həyata keçirir:

8.9.1. şəraiti düzgün qiymətləndirmək və MSY-nə əlavə polis naryadı (ehtiyat) göndərilməsi barədə qərar qəbul etmək və mühafizəni gücləndirmək;

8.9.2. baş vermiş hadisə barədə dərhal rəisə və yuxarı polis orqanının növbətçi hissəsinə məruzə etmək;

8.9.3. hadisə yerinə getmək və MSY-nin rəisi ilə birlikdə polis əməkdaşlarının fəaliyyətinə rəhbərlik etmək. Basqının təhrikçilərini və fəal üzvlərini başqa iştirakçılardan təcrid etmək.

8.10. Kənardan MSY-nə basqın edildiyi zaman MSY-nin rəisi bu barədə dərhal polis orqanının növbətçisinə məlumat verməli və kömək gələnə qədər MSY-nin müdafiəsini təmin etməlidir. Telefon rabitəsi işləmədikdə həmin hadisə barədə məlumat radio, teletayp və sair vasitəsilə verilir.

8.11. MSY-nin yerləşdiyi şəhər (rayon) ərazisində, müşayiət marşrutunda ictimai qaydanın qrup şəklində pozulması hallarının qarşısının alınması DİN-in bu sahənin işini tənzimləyən normativ hüquqi aktları əsasında həyata keçirilir. MSY-nin və müşayiət dəstəsinin rəisləri saxlanılanların və müşayiət edilənlərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün  bu Təlimatla nəzərdə tutulmuş tədbirlər həyata keçirməlidirlər.

8.12. Basqın və onun nəticələri barədə MSY-nin (müşayiət dəstəsinin) rəisi yazılı şəkildə polis orqanının rəisinə məruzə etməlidir.

8.13. MSY-nin mühafizəçisi tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsin qaçmağa cəhd göstərdiyini müəyyən etdikdə dərhal müvafiq işarə verir (səslə, telefonla, həyəcan siqnalizasiyası vasitəsilə), şəraitdən asılı olaraq postu və MSY-də saxlanılan digər şəxsləri mühafizəsiz qoymamaq şərti ilə törədilən cinayətin qarşısının alınması üçün tədbirlər görür. Qaçma haqqında MSY-nin rəisi (polis orqanının növbətçisi) polis orqanının rəisinə məruzə edir və qaçanların tutulmasını təşkil edir.

8.14. Kameralarda nəzarət yoxlaması keçirilərkən qaçma hadisəsi aşkar edildikdə MSY-nin rəisi (növbətçi) qaçanların soyadlarını və onlar barədə digər məlumatları müəyyənləşdirir və dərhal bu haqda orqan rəisinə (növbətçiyə) məlumat verir. Orqan rəisinin (orqan üzrə növbətçinin) vəzifə borcu aşağıdakılardan ibarətdir:

8.14.1. həyəcan siqnalı ilə şəxsi heyətin toplanışını elan etmək və qaçan şəxslərin gedə biləcəyi yerlərə əməliyyat qruplarının göndərilməsini, ən çox güman olunan hərəkət marşrutlarında sipərlərin qoyulmasını və naryadların şəxsi heyətini istiqamətləndirməklə qaçanların isti izlərlə tutulmasını təşkil etmək;

8.14.2. qaçış barədə DIN-in Növbətçi Hissələri İdarəetmə Xidmətinə dərhal məruzə etmək və cinayət prosesini həyata keçirən şəxsə (orqana) məlumat vermək.

8.15. Qaçanların gedə biləcəkləri yerlər, onların əlaqələrini öyrənməklə (şəxsi və cinayət işləri üzrə), MSY-də saxlanılan şəxslərdən və axtarış naryadlarından müvafiq məlumatlar almaqla müəyyən edilir.

8.16. Axtarışın rəhbəri tabeliyində olanları bacarıqla idarə etməli, onlarla əlaqə saxlamalı, vəziyyətdən asılı olaraq naryadların qarşısında yeni vəzifələr qoymalı və onların qarşılıqlı fəaliyyətini təşkil etməlidir.

8.17. MSY-dən, müşayiət altından qaçma halları barədə toplanmış bütün materiallar (raport, arayış, izahat, əmr) fakt üzrə cinayət işinin istintaqını aparan şəxsə təqdim edilir.

8.18. MSY-də yanğın təhlükəsizliyinin vəziyyətinə görə saxlama yerinin rəisi məsuliyyət daşıyır. Bununla əlaqədar o, şəxsən naryadlara yanğın təhlükəsizlik tədbirləri və yanğından mühafizə avadanlıqlarından istifadə etmək qaydaları haqqında təlimatlar verir, gündəlik olaraq həmin avadanlıqların işlək olmasına və lazımi qaydada saxlanılmasına, həmçinin su təchizatı mənbələrinin və xüsusi siqnalizasiya vasitələrinin vəziyyətinə nəzarət edir.

8.19. Yanğın törədə biləcək nasaz qurğulardan, istilik və işıq cihazlarından istifadə etmək qadağandır.

8.20. Xidmətdə olan naryadlar MSY-nin binasının ətrafında, kameralarında və xidməti-təsərrüfat otaqlarında yanğın aşkar etdikdə dərhal müvafiq işarə verməlidirlər (səs, telefon, həyəcan siqnalı). Naryad xüsusi rabitə olduqda yanğınsöndürmə dəstəsini çağırmalı və sayıqlığını itirmədən dəstənin gəlişinə qədər mövcud olan yanğınsöndürmə vasitələrindən istifadə etməklə yanğının mənbəyini söndürməyə başlamalıdır.

8.21. MSY-nin rəisi (növbətçisi) yanğınsöndürmə dəstəsinin çağırılmasını təmin etməlidir. Hadisə barədə orqanın rəisinə (orqan üzrə növbətçiyə) məruzə etməli və təxirəsalınmadan yanğın yerinə gedərək yanğının söndürülməsini, insanların, sənədlərin, əmlakın xilas olunmasını, zərərçəkənlərə tibbi yardım göstərilməsini təşkil etməlidir.

8.22. Yanğının baş vermə səbəbləri müəyyən edilir, MSY-də buraxılış rejimi gücləndirilir, MSY-nə ancaq polisin əlavə naryadları, yanğınsöndürənlər və tibb işçiləri buraxılır.

8.23. Orqanın rəisi (orqan üzrə növbətçi) yanğının intensivliyindən və yaranmış vəziyyətdən asılı olaraq MSY-nin xarici və daxili postlarını gücləndirir yaxud tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin kameralardan mütəşəkkil surətdə çıxarılmasını və onların təhlükəsiz yerdə mühafizəsini, yaxınlıqdakı polis orqanlarının saxlama yerlərinə keçirilməsini təşkil edir. Eyni zamanda o, sənədlərin, əmlakın, əşyaların və qiymətli şeylərin qorunub saxlanılması üçün tədbirləri həyata keçirir.

 

9. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin müşayiət edilməsi

 

9.1. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin bu Təlimatın 1.11.2-ci yarımbəndində nəzərdə tutulmuş hallarda müşayiəti polisin müşayiət xidməti tərəfindən həyata keçirilir. Həmin xidmətin əsas vəzifəsi müşayiət olunanların etibarlı mühafizəsindən, onların təyin olunmuş yerə vaxtında çatdırılmasından, müşayiət olunanların mühafizə altından qaçma və müşayiət dəstəsinə basqın hallarının qarşısının alınmasından ibarətdir.

9.2. Respublikanın hüdudlarından kənarda həbs edilmiş şəxslərin müşayiət olunması üçün polis orqanlarının hazırlıqlı əməkdaşlarından müşayiət dəstəsi yaradılır və bu dəstənin tərkibi DİN-in rəhbərliyi ilə razılaşdırılır.

9.3. Ştatında müşayiət xidməti olmayan polis orqanında tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin müşayiət edilməsi üçün xüsusi komplektləşdirilmiş və təlimatlandırılmış səriştəli, yüksək fiziki və döyüş hazırlıqlı əməkdaşlardan ibarət polis naryadı ayrılır.

9.4. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin müşayiəti əvvəlcədən müəyyən edilmiş marşrutlar (əsas, ehtiyat) üzrə həyata keçirilir və hərəkət cədvəli Ədliyyə Nazirliyi Penitensiar xidmətin Konvoy taborunun planlı dəmir yol qarovulunun hərəkət cədvəli nəzərə alınmaqla işlənib hazırlanır.

9.5. Daxili İşlər Nazirliyinin aidiyyəti əməkdaşları Ədliyyə Nazirliyi Penitensiar xidmətin Konvoy taborunun müşayiət  marşrutlarının işlənib hazırlanmasında iştirak edir və birgə reyslərin sayını, dəyişdirmə məntəqələrini (stansiyalar, aeroportlar, polis orqanlarının yerləşdiyi məntəqələr) müəyyən edir. Marşrutlar dəyişdirildikdə Konvoy taboru hərəkət cədvəlindən çıxarışı aidiyyəti polis orqanına göndərir.

9.6. Polis orqanları tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin qəbulu üçün müşayiət dəstəsi göndərməlidir. Dəyişdirmə məntəqəsindən müşayiət olunan tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin sayı 15 və daha çox olduqda, MSY-nin rəisi (polis orqanının rəisi) əvvəlcədən Ədliyyə Nazirliyi Penitensiar xidmətin Konvoy taborunun komandirini xəbərdar edir. Konvoy taboru plan üzrə müşayiət qarovulu ayırır və lazımi sayda yer saxlayır.

9.7. DİN-in təqdimatı ilə Ədliyyə Nazirliyi Penitensiar xidmətin qərarı əsasında müşayiət etmə marşrutunda yeni dəyişdirmə məntəqələri təşkil edilir. Təqdimatda aşağıdakılar qeyd edilir:

9.7.1. dəyişdirmə məntəqəsinin harada və hansı marşrutda açılması (stansiya, aeroport, polis orqanının yerləşdiyi məntəqə), həmçinin hansı polis orqanı ilə işləməsi;

9.7.2. müşayiət dəstəsini göndərən polis orqanının tam adı, ünvanı, növbətçi hissənin telefonları, həmçinin onun yerləşdiyi ərazidən dəyişdirmə məntəqəsinə qədər olan məsafə (kilometrlə).

9.8. Ədliyyə Nazirliyi Penitensiar xidmətin müşayiətetmə qurumları olmadıqda tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin şəhər, rayon məhkəmələrinə müşayiəti polis orqanlarının rəhbərliyinin göstərişi və hakimlərin müvafiq sənədləri (hakimin yazılı tələbnaməsi və məhkəmə iclas zalının texniki möhkəmliyi barədə icra məmurları tərəfindən tərtib olunaraq müvafiq qaydada təsdiq olunmuş akt) əsasında həyata keçirilir və onlar belə şəxslərin mühafizəsinə cavabdeh olan icra məmurlarına təhvil verilərək bu barədə iltizam alınır.

9.9. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin məhkəmə binasında, məhkəmə iclas zalında və səyyar məhkəmə iclasları keçirilən yerlərdə mühafizəsi və bu yerlərə nəzarət «İcra məmurları haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun həyata keçirilir.

9.10. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin məhkəmə prosesi zamanı mühafizəsinin təşkil edilməsi hakimin yazılı müraciətinə əsasən həyata keçirilir. Belə hallarda tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin mühafizəsi bu Təlimatın 9.111-9.134-cü bəndlərinə uyğun olaraq təşkil olunur.

9.11. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər təyinat yerlərinə bir qayda olaraq xüsusi təchiz edilmiş avtomobillərlə aparılır və müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) və sürücü-polis nəfəri də daxil olmaqla üç nəfərdən ibarət mühafizə dəstəsi ayrılır.

9.12. MSY-də tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər xüsusi avtomobil və ya onun istifadəsi məqsədəmüvafiq olmadıqda, təbii fəlakətlər baş verdikdə polis orqanı rəisinin yazılı icazəsi ilə minik, açıq və ya qapalı yük avtomobillərində, Azərbaycan Respublikası DİN-in, Naxçıvan MR DİN-in rəhbərliyinin icazəsi ilə təyyarədə, habelə çay və dəniz nəqliyyatında müşayiət edilir.

9.13. Minik avtomobilində ancaq bir nəfər tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsi müşayiət etmək olar. Həmin şəxs avtomobilin arxa oturacağında iki müşayiətçinin arasında əyləşdirilir və onun əlinə qandal vurulur, avtomobilin pəncərələri bağlanılır.

9.14. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər aşağıdakı hallarda piyada müşayiət edilir:

9.14.1. dəmir yolu stansiyalarında, limanlarda, aeroportlarda;

9.14.2. xüsusi avtomobillərdən (dəyişdirmə məntəqələrinin binalarından) vaqonlara, gəmilərə, təyyarələrə (vertolyotlara) yaxınlaşmaq üçün avtomobil yolu olmadıqda;

9.14.3. xüsusi avtomobillərdən (məhkəmə binalarından) tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin saxlanılması üçün ayrılmış kameralara yaxud məhkəmənin səyyar sessiyalarında bu məqsədlə ayrılmış binalara, istintaq hərəkətlərinin keçirildiyi əraziyə, müalicə müəssisələrinə aparıldıqda və geri qaytarıldıqda;

9.14.4. dəyişdirmə məntəqəsində.

9.15. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin yaşayış məntəqələrində, sərnişinlərin qatarlara (gəmilərə) minməsi və düşməsi vaxtı, sərnişin platformalarında (limanlarda), vağzal binasında və vətəndaşların daha çox toplandıqları yerlərdə piyada müşayiət edilməsi qəti qadağandır.

9.16. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin yaşayış məntəqələri arasında piyada müşayiət edilməsinə ancaq nəqliyyatın hərəkəti qeyri-mümkün olduğu təqdirdə icazə verilir.

9.17. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin müşayiət edilməsi üçün orqan rəisinin sərəncamı ilə heyətində müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) və müşayiətçilər olan müşayiət dəstəsi təşkil edilir (5 nömrəli əlavə). Müşayiət dəstəsi adi və gücləndirilmiş olur. Belə müşayiət dəstələrinin heyəti və növü orqan rəisi tərəfindən müəyyən edilir.

9.18. Adi mühafizə dəstəsi aşağıdakı hesab üzrə təyin edilir:

1) 1 - 2 nəfər müşayiət edilənə 2 - 3 müşayiətçi;

2) 3 - 6 nəfər müşayiət edilənə 3 müşayiətçi;

3) 7 - 9 nəfər müşayiət edilənə 4 müşayiətçi;

4) 10 - 12 nəfər müşayiət edilənə 5 müşayiətçi;

5) 13 - 20 nəfər müşayiət edilənə 6 müşayiətçi;

6) 21 - 28 nəfər müşayiət edilənə 7 müşayiətçi;

7) hər sonrakı 5 nəfər müşayiət edilənə əlavə olaraq 1 müşayiətçi.

9.19. Müşayiət dəstəsinin heyətində 5 və daha çox müşayiətçi olduqda müşayiət dəstəsinə rəis müavini təyin edilir.

9.20. Müşayiət ediləcək şəxslərdən hər hansı birinin qaçmaq, müşayiət dəstəsinə basqın etmək, özünə yaxud ətrafındakılara zərər yetirmək niyyəti haqqında məlumat alındıqda, habelə mürəkkəb çoğrafi və iqlim şəraitində gücləndirilmiş müşayiət dəstəsi təyin edilir. Həmin müşayiət dəstəsinə orta rəis heyətindən rəis müəyyən edilir.

9.21. Müşayiət edilənlərin mühafizəsinin etibarlılığını təmin etmək məqsədilə müşayiət dəstəsinə xidməti it ilə birlikdə polis əməkdaşının daxil edilməsinə icazə verilir.

9.22. Müşayiət dəstəsini gücləndirmək məqsədilə dəstənin rəisi (baş müşayiətçi) yaxınlıqdakı polis orqanına müraciət edir. Həmin polis orqanının rəisi müraciətlə əlaqədar müvafiq tədbirlər görməlidir. Müşayiət dəstəsinin rəisinin (baş müşayiətçinin) müraciət etdiyi orqan rəisi əlavə müşayiətçilər ayırmaq imkanına malik olmadıqda müşayiət edilənlərin bir hissəsini öz tabeliyində olan MSY-də saxlayır.

9.23. Mühafizə işində operativliyi artırmaq, hərəkətin təhlükəsizliyini və müşayiət  edilənlərin etibarlı mühafizəsini təmin etmək məqsədilə xüsusi təyinatlı avtomobillərə radiostansiyalar, işıq mayakları və kabinə ilə kuzov arasında danışıq qurğuları qoyulur. Müşayiət zamanı metal dəhlizlərdən (tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsləri mindirib-düşürərkən), məhkəmə iclası zallarında kameraların mühafizə olunması üçün hasar-sipərlərdən də istifadə olunur.

9.24. Müşayiət dəstələrinin hərəkətinə nəzarət polis orqanında yaradılmış radio və naqilli (teleqraf, telefon) rabitə vasitəsi ilə həyata keçirilir.

9.25. İstintaq hərəkətinin icraatı yaxud məhkəmədə işə baxılması zamanı tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin gətirilməsi müstəntiqin, təhqiqatçının, ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurorun və ya məhkəmənin yazılı göstərişinə əsasən həyata keçirilir.

9.26. Müstəntiqin, təhqiqatçının, ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurorun və ya məhkəmənin təlabnaməsində aşağıdakı məlumatlar qeyd edilir:

9.26.1. tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin soyadı, adı və atasının adı, təvəllüdü, hansı cinayətləri törətməyə görə şübhələnilir yaxud təqsirləndirilir;

9.26.2. tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin saxlanıldıqları müvəqqəti saxlama yerinin adı;

9.26.3. işə baxılan məhkəmənin və ya istintaq hərəkətinin icraat yeri;

9.26.4. tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin gətirilmə tarixi, saatı;

9.26.5. məhkəmə iclasının yaxud istintaq hərəkəti icraatının başlanma vaxtı və davam etməsinin təxmini müddəti;

9.26.6. tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin müşayiət olunması və saxlama (təcrid olunma) rejimi üzrə tələblər.

9.27. MSY-də saxlanılan şəxs, eyni zamanda başqa iş üzrə şahid qismində çağırıldıqda bu barədə tələbnamədə qeydlər aparılır.

9.28. Məhkəmə iclaslarına gətirilmə haqqında tələbnamələr məhkəmə, istintaq hərəkətini icra edən şəxsin imzası ilə tərtib edilmiş tələbnamələr isə istintaq orqanlarının rəisləri tərəfindən gerbli möhürlə təsdiq edilir.

9.29. MSY-nin (polis orqanının) rəisinin adına yazılmış tələbnamə müşayiət dəstəsinin ayrılması üçün əsasdır. Müşayiət olunan şəxslər səliqəli və iqlimə uyğun geyimdə olmalıdırlar.

9.30. Müşayiət dəstəsi olmadığı halda, tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin MSY-dən verilməsi barədə qərarı orqan rəisi qəbul edir və bu məqsədlə səriştəli, yüksək fiziki və döyüş hazırlıqlı əməkdaşlardan ibarət müşayiət dəstəsi ayırır.

9.31. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin müşayiət edilməsi üçün əsaslar aşağıdakılardır:

9.31.1. istintaq təcridxanasına yaxud digər müəssisəyə keçirilmə haqqında məhkəmənin və istintaq orqanlarının müvafiq qərarları;

9.31.2. prokuror, müstəntiq və təhqiqat aparan şəxsin qərarı yaxud ayrı-ayrı istintaq hərəkətinin icraatı haqqında məhkəmənin qərarı;

9.31.3. məhkəmənin həbs haqqında qərarı və ya azadlıqdan məhrum etmə haqqında hökmü (istintaq təcridxanasına müşayiət edilir), MSY-də saxlama müddətinin qurtarması;

9.31.4. tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin tibb müəssisələrinə və dəyişdirmə məntəqələrinə aparılmaları barədə orqan rəisinin sərəncamı;

9.32. Orqan rəisi müşayiət dəstəsini təyin edərkən aşağıdakıları yerinə yetirməlidir:

9.32.1. müşayiət dəstəsinin konkret vəzifələrini, onların yerinə yetirilməsinin üsul və müddətini, müşayiətçinin polis orqanı ilə əlaqə qaydalarını, marşrut cədvəlini müəyyən etmək;

9.32.2. müşayiət dəstəsinə müvafiq sənədlərin, nəqliyyatın, mühafizə üçün lazım olan vasitələrin, rabitə və siqnalizasiyanın, silah və sursatların, müşayiətçilərə və müşayiət  edilənlər üçün yol azuqəsinin, həmçinin xidməti itin verilməsi barədə göstəriş vermək;

9.32.3. müşayiət dəstəsinin təlimatlandırılmasını və onların xidmətinə nəzarət olunmasını təşkil etmək.

9.33. Müşayiət dəstəsinə tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin müşayiət edilməsi ilə əlaqəsi olmayan hər hansı iş tapşırmaq qadağandır.

9.34. Müşayiət dəstəsi gündəlik geyim formasında olmalı, döyüşə hazır vəziyyətdə olan silahla silahlanmalıdır. Müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) tapança ilə silahlanır. Müşayiətçilərin hansı silahla silahlanmaları orqan rəisi tərəfindən müəyyən edilir.

9.35. Silahın gəzdirilməsi qaydalarını müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) müəyyən edir. Avtomatın çiyində gəzdirilməsi qadağan edilir.

9.36. Müşayiət edilənlərin daşındığı xüsusi avtomobillər yaxud digər nəqliyyat vasitələri yoxlanılarkən, silah müşayiət dəstəsinin rəisinə (baş müşayiətçiyə) verilir. Müşayiət dəstəsi başqa polis orqanında yaxud polisin müşayiət hissələrinin dislokasiya yerində olduqları zaman silah və sursat həmin polis orqanının növbətçi hissəsinə verilir.

9.37. Soyuq vaxtlarda müşayiət dəstəsi təchizat normaları ilə nəzərdə tutulmuş isti paltarla təmin edilir. Hər bir müşayiətçiyə fıştırıq, sənədlər üçün çanta, qandal verilir. Müşayiət dəmir yolu vasitəsi ilə həyata keçirilərkən dəstənin rəisi vaqonun qapılarını açmaq və bağlamaq üçün açarlarla təmin edilir.

9.38. Müşayiət etmə şəraiti və qaydalarından asılı olaraq müşayiətçilərə elektromeqafonlar, elektrik fənərləri, sarğı paketləri, topoqrafik xəritələr, kompas, binokl, bayraqcıqlar, işıqsaçan patron dəstləri ilə birlikdə siqnal tapançaları verilir. Müşayiət dəstəsi bu ləvazimatlarla polis orqanlarına normalar üzrə verilən texniki vasitələr hesabına təmin edilir.

9.39. Polis orqanının növbətçisi müşayiət dəstəsinə operativ rəhbərliyi təmin edir, müşayiət edilmə üzrə qarşıya qoyulan vəzifələrin yerinə yetirilməsinə görə məsuliyyət daşıyır və bu sahədə onun vəzifələri aşağıdakılardan ibarətdir:

9.39.1. orqan rəisinin qərarına əsasən müşayiət dəstəsinin xidmətini təşkil etmək, müşayiət marşrutlarında və müşayiət edilənlərin müvəqqəti saxlanıldıqları yerlərdə daim əməliyyat vəziyyətindən xəbərdar olmaq, mühafizə şəraitinin dəyişilməsini izləmək, bu məqsədlə mühafizəçilərlə əlaqə saxlamaq, mühafizə dəstəsinin gücləndirilməsinə dair təxirəsalınmaz tədbirlər görmək, bu barədə orqan rəisinə məruzə etmək;

9.39.2. müşayiət dəstəsinin şəxsi heyətindən və hansı texniki vasitələrdən istifadə olunması, müşayiət edilənlərin müvəqqəti saxlanıldıqları yerlər barədə məlumata malik olmaq;

9.39.3. müşayiət dəstəsinin vaxtında təlimatlandırılmasını, hazırlığını və müşayiət marşrutlarına göndərilməsini, nəqliyyatın, rabitənin, texniki vasitələrin düzgün istifadəsini və fasiləsiz işini təmin etmək, xüsusi avtomobillərin gedib-qayıtmalarına nəzarət etmək, sürücülərin hazırlığını yoxlamaq;

9.39.4. müşayiət dəstəsinin fəaliyyətinə nəzarəti həyata keçirmək, silah və sursatın, əmlakın mühafizəsini, həmçinin müşayiət dəstəsinin (polis orqanının) daxili intizam qaydalarının yerinə yetirilməsini təmin etmək, xidməti başa vurduqdan sonra naryad tərəfindən silah-sursatın, onlara verilən xüsusi vasitələrin vaxtında və tam təhvil verilməsinə nəzarət etmək;

9.40. Müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin müşayiət edilməsi üzrə qarşıya qoyulmuş vəzifələrin dəqiq və vaxtında yerinə yetirilməsinə, tabeliyində olanlar tərəfindən qanunçuluğa riayət edilməsinə, xidməti sənədlərin mühafizəsinə, müşayiət dəstəsinin istifadəsində olan silah və xüsusi vasitələrə görə məsuliyyət daşıyır. Müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirməlidir:

9.40.1. müşayiət marşrutlarında vəziyyəti və onun xüsusiyyətlərini, müşayiət edilən şəxslər haqqında əsas məlumatları bilmək, müşayiət dəstəsini qarşıya qoyulmuş vəzifələrin yerinə yetirilməsinə hazırlamaq, onlardan düzgün istifadə olunmasını təmin etmək, müşayiətçilər arasında qarşılıqlı fəaliyyət qaydalarını müəyyən etmək, «Müşayiət  dəstəsinin rəisinə verilən sənədlərin siyahısı»nı (6 nömrəli əlavə), maddi-texniki vasitələri almaq, «Müşayiət dəstəsinin yol qeydləri kitabı»nı (7 nömrəli əlavə) tərtib etmək;

9.40.2. müşayiət edilən şəxslərin təyinat yerlərinə vaxtında aparılmasında müşayiət dəstəsinin hərəkətlərini bacarıqla və qətiyyətlə idarə etmək, onların məhkəmələrdə və istintaq hərəkətlərinin icraatı zamanı mühafizəsini təşkil etmək, müşayiət edilən şəxslər tərəfindən yolda və onların müvəqqəti saxlama yerlərində davranış qaydalarının pozulması hallarına yol verməmək;

9.40.3. hadisə baş verdikdə müşayiət dəstəsinin fəaliyyət üsullarını müəyyən etmək, əsas müşayiət marşrutlarında vəziyyət mürəkkəbləşdikdə ehtiyat marşrutlarla hərəkət etmək, qaçan şəxsin təxirəsalınmadan təqib olunmasını və tutulmasını təşkil etmək;

9.40.4. müşayiət edilənlər və müşayiət dəstəsi tərəfindən sanitar-gigiyena qaydalarına riayət olunmasına nəzarət etmək, bir sutkadan artıq yol gedildiyi təqdirdə müşayiətçilərə növbə ilə istirahət vermək, müşayiət edilənlərin mühafizəsiz qalmalarına yol verməmək.

9.41. Müşayiət dəstəsinin rəisinə (baş müşayiətçiyə) tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin müşayiət edilmə qaydalarını dəyişdirmək qadağan edilir.

9.42. Müşayiət dəstəsinin rəis müavini istifadə olunan texniki vasitələrin vəziyyətinə nəzarət etməyə, müşayiət edilənlərin şəxsi axtarışını icra etməyə, bu axtarışlar zamanı aşkar edilmiş pul, qiymətli şeylər və digər əşyaların mühafizə olunmasını, müşayiət dəstəsinə müəyyən edilmiş ərzağın verilməsini təmin etməyə, həmçinin müşayiət dəstəsinin rəisi müşayiət zamanı xəstələndikdə onun vəzifələrini öz üzərinə götürməyə borcludur.

9.43. Müşayiətçi müşayiət dəstəsinin rəisinə (baş müşayiətçiyə) və müavininə tabedir. Müşayiətçi öz vəzifələrini bilməli və onları dəqiq yerinə yetirməli, müşayiət dəstəsinin rəisinin (baş müşayiətçinin) müəyyənləşdirdiyi yerdə olmalı və onun icazəsi olmadan heç yerə getməməli, silahı saz vəziyyətdə saxlamalı və onu tətbiq etməyə hazır olmalı, müşayiət edilənlərə qarşı tələbkar və nəzakətli olmalı, onları daim nəzarət altında saxlamalı, şəxsi təhlükəsizlik qaydalarına riayət etməli, müşayiət olunan şəxslərin təhlükəli yaxud yolverilməz hərəkətlərinin qarşısını almalı, müşayiət dəstəsinin rəisinin (baş müşayiətçinin) göstərişi ilə onların şəxsi axtarışını aparmalı, saxlanılması qadağan edilən əşyaları götürüb müşayiət dəstəsinin rəisinə (baş müşayiətçiyə) verməli, dayanacaq və gecələmə yerlərində, həmçinin müşayiət edilənlərin müvəqqəti saxlama yerlərində bu Təlimatın 5.7-ci və 5.9-cu bəndləri ilə müəyyən edilmiş qaydalara müvafiq olaraq mühafizəçinin vəzifələrini yerinə yetirməlidir.

9.44. Müşayiətçiyə xidmətdən yayınmaq və müşayiət vaxtı davranış qaydalarına riayət olunması haqqında göstəriş vermə halları istisna olmaqla müşayiət edilənlərlə söhbət etmək, onlardan hər hansı əşya almaq və onlara məktub, ərzaq ötürmək, müşayiət dəstənin hərəkət marşrutu və son məntəqə haqqında onlara məlumat vermək qadağandır.

9.45. Xüsusi avtomobilin polis nəfəri-sürücüsü müşayiət dəstəsinin tərkibinə daxil olub dəstənin rəisinə (baş müşayiətçiyə) və müavininə tabedir. Sürücü avtomobilin istismarına görə məsuliyyət daşıyır və aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirməyə borcludur:

9.45.1. müşayiət marşrutunu və onun xüsusiyyətlərini yaxşı bilmək, avtomobilin daim istismara hazır vəziyyətdə olmasını təmin etmək, yol hərəkəti qaydalarına ciddi riayət etmək, hərəkətin sürəti haqqında müşayiət dəstəsi rəisinin (baş müşayiətçinin) göstərişini dəqiq yerinə yetirmək, ondan, eləcə də kuzovda olan müşayiətçidən avtomobili saxlama haqqında siqnal aldıqda dərhal əməl etmək;

9.45.2. avtomobildən çıxarkən mühərriki söndürmək və açarı özündə saxlamaq, müşayiət olunanlar avtomobilə mindikləri və düşdükləri zaman avtomobilin qabaq hissəsində (sağında və ya solunda) dayanmaq və onların hərəkətlərinə diqqətlə nəzarət etmək;

9.45.3. sürücülük vəsiqəsini, yol marşrut vərəqəsini, xüsusi avtomobilin qeydiyyat sənədlərini yanında saxlamaq;

9.45.4. təhkim olunmuş avtomobili nəzarətsiz qoymamaq, müşayiət dəstəsinin rəisinin əmri olmadan avtomobili idarə etmək üçün başqa şəxsə verməmək, bu Təlimatın 9.45-cı bəndində göstərilmiş hərəkətlərə yol verməmək.

9.46. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər müşayiət altından qaçdıqda müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) müşayiət olunanlara «Dayan, uzan!» əmri verir (avtomobili dayandırır), qaçanların təqib olunmaları üçün ona tabe olan şəxslərdən xüsusi dəstə yaradır. Dəstəyə daxil olan müşayiətçilər qaçanların daha çox güman edilə biləcək hərəkət istiqamətləri və gizlənə biləcəkləri yerlər haqqında təlimatlandırılmalıdırlar.

9.47. Sərnişin qatarından qaçma hallarında bu hadisəni görən müşayiətçi dərhal təcili dayandırma qurğusu ilə qatarı dayandırır və müşayiət dəstəsinin rəisinə (baş müşayiətçiyə) məruzə edir. O, isə qatarın yola düşməsini gecikdirmədən qaçanların təqib olunmasını təşkil edir.

9.48. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin qaçması barədə müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) yaxınlıqdakı polis orqanının rəisinə məlumat verir, bu barədə «Müşayiət dəstəsinin yol qeydləri kitabı»nda qeydiyyat aparır, xidməti başa vurarkən baş vermiş hadisə barədə ətraflı raportla müşayiət dəstəsini təyin edən polis orqanının rəisinə məruzə edir.

9.49. Qaçanları tutmuş təqib qrupu onları təyinat yerinə müşayiət edir, öz dəstələrinə qoşulmaq imkanları olmadıqda tutulan şəxsləri yaxınlıqdakı polis orqanının MSY-nə raportla təhvil verir.

9.50. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin müşayiət dəstəsinə basqın olunarkən onun heyəti təlimat zamanı müəyyən edilmiş plana uyğun və müşayiət edilmə üsullarından asılı olaraq hərəkət edir. Həmin planda bir müşayiətçiyə yaxud müşayiət dəstəsinə basqın variantları nəzərdə tutulmalıdır.

9.51. Müşayiət dəstəsinə basqın olunan zaman tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin hərəkətləri dayandırılır yaxud sürətləndirilir (ehtiyat marşrutlara keçirilir) və onlar etibarlı şəkildə təcrid olunurlar. Basqın barəsində imkan daxilində tez vaxt ərzində yaxınlıqdakı polis orqanına məlumat verilir.

9.52. Müşayiət dəstəsinin rəhbəri (baş müşayiətçi) bir müşayiətçi ilə basqını dəf edir, müşayiət dəstəsinin başqa üzvləri isə müşayiət edilənlərin mühafizəsini təşkil edirlər. Odlu silah bu Təlimatın 10-cu bölməsində müəyyən edilmiş hallarda tətbiq olunur.

9.53. Basqında iştirak etdikləri üçün tutulmuş şəxslərin əllərinə qandal vurulur (bağlanılır) və onlar yaxınlıqdakı polis orqanına təhvil verilir, müşayiət olunanlar isə təyinat yerinə çatdırılır.

9.54. Müşayət altından qaçma və ya müşayiət dəstəsinə basqın hadisəsi barədə məlumat almış polis orqanının rəisi həmin şəxslərin tutulması və ya basqının qarşısının alınması üçün dərhal təxirəsalınmaz tədbirlər görməlidir.

9.55. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin daşınmasını həyata keçirən nəqliyyat vasitələrində yanğın baş verdikdə müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) onları təhlükəsiz yerə çıxarır yaxud MSY-nə (istintaq təcridxanasına, yaxınlıqdakı polis orqanının MSY-nə) qaytarır. Müşayiətçi yanğının söndürülməsində ancaq müşayiət olunanların etibarlı mühafizəsinin təmin edilməsinə şərait yaradıldıqda iştirak edir.

9.56. Müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) «Müşayiət dəstəsinin yol qeydləri kitabı»nda yanğın, bununla əlaqədar görülmüş tədbirlər, tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin sonrakı müşayiət edilməsi haqqında müvafiq qeydlər edir, müşayiət dəstəsini təyin etmiş polis orqanının rəisinə hadisə barədə məruzə edir. Zərərçəkənlər olduqda onların səhiyyə orqanlarının tibb müəssisələrinə aparılmaları təşkil olunur yaxud hadisə yerinə təcili tibbi yardım çağırılır.

9.57. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsləri daşıyan avtomobillər və qatarlar qəzaya uğradıqda müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) müşayiət olunan şəxslərin xilas edilməsini, onların hadisə yerində olan başqa şəxslərdən təcrid olunmalarını, xəsarət alanlara ilkin tibbi yardım göstərilməsini, sənədlərin, silahların qorunmasını təşkil edir və yaxınlıqdakı polis orqanı ilə əlaqə yaradır. Ağır xəsarət alan, ölən olduqda, tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin müşayiət olunması mümkün olmadıqda onların mühafizəsi üçün bu Təlimatda nəzərdə tutulmuş tədbirləri həyata keçirir.

9.58. Su nəqliyyatında qəza baş verdikdə müşayiət dəstəsi müşayiət olunanlara nəzarəti gücləndirir. Gəminin batma təhlükəsi olduqda, müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) onun sərəncamına verilən xilasetmə vasitələri ilə müşayiət olunanların sahilə çatdırılmasını təşkil edir.

9.59. Müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) qəza və onun nəticələri barədə «Müşayiət dəstəsinin yol qeydləri kitabında» qeydlər aparır və bu barədə müşayiət dəstəsini təyin edən polis orqanının rəisinə məruzə edir.

9.60. Müşayiət dəstəsinə daxil olan şəxslər intizam qaydasında ancaq tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin müşayiət edilməsi üzrə vəzifələrini yerinə yetirdikdən sonra cəzalandırılır.

9.61. Xidmət intizamını pozduğuna görə müşayiətçi xidməti davam etdirməyə buraxılmadıqda müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) onu müşayiətdən kənarlaşdırır və bu barədə yaxınlıqdakı orqanın rəisinə yazılı məruzə edir. Orqan rəisi həmin müşayiətçinin silahını təhvil alır, içində müvafiq raport olan zərfi ona verərək daimi iş yerinə göndərir və kənarlaşdırılmış müşayiətçinin əvəzinə digər müşayiətçi təyin edir.

9.62. Müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin qəbulu zamanı aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirməlidir:

9.62.1. istintaq təcridxanasının növbətçisinə, rəis müavininə, MSY üzrə növbətçiyə tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin qəbul edilməsi və təhvil alınması hüququ verən sərəncamı təqdim etmək;

9.62.2. sənədlərin düzgün tərtib olunub-olunmamasını yoxlamaq, tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin xüsusi avtomobilin kameralarında yerləşdirilmə qaydalarını müəyyən etmək, üzərində ciddi nəzarət edilməsi tələb olunan şəxslər barədə müşayiətçilərə məlumat vermək;

9.62.3. müşayiət dəstəsi heyətinin sayını müəyyən etmək və onları yerləşdirmək, axtarış aparmaq üçün ayrılmış müşayiətçilərin silahlarını müvəqqəti olaraq alıb saxlamaq və müşayiət olunan şəxsləri xüsusi avtomobillərin kameralarında yerləşdirmək;

9.62.4. tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin təhvil-təslimi aparılan binaları nəzərdən keçirmək, qaçmaq və basqın etmək üçün istifadə oluna biləcək əşyaları götürmək.

9.63. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin şəxsi işləri möhürlənmiş zərflərdə müşayiət dəstəsinin rəisinə (baş müşayiətçiyə) verilir. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər şəhərdən və rayon mərkəzi hüdudlarından kənara müşayiət edilərkən zərflərə şəxsi işlər üzrə arayışlarla (8 nömrəli əlavə) birlikdə onların fotoşəkilləri də əlavə edilir.

9.64. Xüsusilə ağır cinayətlər törədən və ya ömürlük azadlıqdan məhrum edilən, habelə qaçmağa və müşayiət dəstəsinə basqın etməyə meylli olan şəxslərin işləri üzrə arayışın üzərinə diaqonal boyu qırmızı rəngli zolaq çəkilir.

9.65. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin təhvil alındığı otaqlarda onları müşayiət və qəbul edən əməkdaşlardan başqa kənar şəxslərin olması yolverilməzdir.

9.66. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər bir-bir təhvil alınaraq onlarla sorğu keçirilir (o cümlədən səhhətləri, şikayət və ərizələrinin olub-olmaması), sorğunun nəticəsi sənədlərlə tutuşdurulur. Onların şəxsiyyəti haqqında şübhə yarandıqda müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) saxlama yerinin rəisinə müraciət edərək onun verdiyi əmrə əsasən hərəkət edir.

9.67. MSY-dən istintaq təcridxanasına köçürülən şəxslər mütləq həkim müayinəsindən keçməlidirlər. Müayinənin nəticəsi barədə həbs edilmiş şəxslərin şəxsi işlərindəki arayışlarda müvafiq qeydlər aparılır.

9.68. Müşayiət edilmək üçün təhvil alınan şəxslər onlara dair mövcud sənədlərə müvafiq olaraq «Müşayiət dəstəsinin yol qeydləri kitabı»nda qeydiyyata alınır, sonra onların şəxsi axtarışı, əşyaları və ərzaqları yoxlamadan keçirilir. Bu məqsədlə hər tutulmuş və ya həbs edilmiş  8-10 şəxsə müşayiət heyətindən bir müşayiətçi ayrılır.

9.69. Müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) axtarış və yoxlamaların nəticələri barədə bu işi icra edənin soyadını göstərməklə «Müşayiət dəstəsinin yol qeydləri kitabı»nda qeydlər edir. Şəxsi axtarışı keçirilən şəxsdə saxlanılması qadağan olunan əşyalar və qiymətli şeylər aşkar edildikdə onlar götürülüb həmin şəxsi göndərən orqanın rəhbərliyinə təhvil verilir.

9.70. Aşağıdakı şəxslər müşayiət edilmək üçün təhvil alınmırlar:

9.70.1. sənədləri düzgün tərtib olunmamış və sənədləri olmayan şəxslər;

9.70.2. həkimin (feldşerin) rəyinə görə müşayiət edilə bilməyən xəstə şəxslər;

9.70.3. müşayiət edilməsinin mümkün olması barədə həkim arayışı olmayan hamilə qadınlar;

9.70.4. mövsüm üzrə geyinməmiş şəxslər;

9.70.5. yoluxucu xəstəliklərə tutulmuş xəstələrlə təmasda olan, lazımi tibbi müayinədən və laboratoriya yoxlamasından keçməmiş şəxslər yoxlamanın nəticələri haqqında cavab alınmayana qədər;

9.70.6. sanitar təmizləmədən keçirilməmiş şəxslər.

9.71. Hərəkət etmələri üçün kənar şəxsin köməyinə ehtiyacı olan əlillər, onların yanınca getmək üçün müvəqqəti saxlama yerlərindən əməkdaşlar ayrıldıqda müşayiət olunmağa qəbul edilirlər. Dəyişdirmə məntəqəsində həmin şəxslər yerli polis orqanlarının ayırdıqları müşayiətçinin köməyi ilə müşayiət olunurlar. Bu halda yerli polis orqanları əvvəlcədən xəbərdar edilməlidir.

9.72. Yolda tibbi xidmətə ehtiyacı olan ruhi xəstələr, açıq vərəm xəstəliyinə tutulmuş şəxslər, altı aydan artıq hamilə olan və yanlarında iki aylığa qədər uşaqları olan qadınlar ancaq onların yanınca getmək üçün tibb işçisi ayrıldıqda müşayiət  edilirlər.

9.73. Azyaşlı uşağı olan qadınlara öz şəxsi hesabına uşaq üçün ərzaq məhsulları və lazımi şeylər almağa icazə verilir. Yolda müşayiət edilənlər gün ərzində iki dəfədən az olmayaraq su ilə təmin olunurlar.

9.74. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər müvəqqəti saxlama yerindən başqa yerə keçirilərkən icazə verilmiş dərmanları, əşyaları, cinayət işinə aid olan sənədləri və qeydləri, onlardan götürülmüş pul və qiymətli əşyaların qəbzini özlərində saxlamaq hüququna malikdirlər.

9.75. Müşayiət edilənlərin lazımi (o cümlədən mövsüm üzrə) paltar və ayaqqabısı olmadıqda akt tərtib edilir. Bu akt əsasında həmin şəxslər polis orqanlarında müvafiq paltar və ayaqqabı ilə təmin olunurlar.

9.76. Müşayiət dəstəsi tibbi yardım qutusu ilə təmin edilməli və müşayiətçi ilkin tibbi yardım göstərməyi bacarmalıdır. Onlar müşayiət edilənlərin sanitar-gigiyena qaydalarına riayət etmələrinə nəzarət etməlidir. Müşayiət dəstəsi yoluxucu xəstəliklərə tutulmuş xəstələri müşayiət etdikdə profilaktik tədbirlər haqqında təlimatlandırılmalıdırlar. Həmin şəxsləri daşıyan nəqliyyat vasitəsi dezinfeksiya edilməlidir.

9.77. Müşayiət edilən şəxslər yolda xəstələndikdə müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) xəstənin onun yanında olan əşyalarla yaxınlıqdakı müalicə müəssisələrinə aparılmasını təmin edir. Bu məqsədlə o, ərazi polis orqanının nəqliyyat vasitəsindən də istifadə etmək hüququna malikdir. Bu halda müşayiət edilən, müvafiq polis orqanının mühafizəsi altına təhvil verilir.

9.78. Müşayiət olunan şəxs yolda vəfat etdikdə müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) meyiti və onun şəxsi əşyalarını yaxınlıqdakı polis orqanına qəbzlə təhvil verir. Həmin polis orqanının rəisi müvəqqəti saxlama yerlərinin Daxili intizam qaydaları ilə nəzərdə tutulmuş tədbirlərin həyata keçirilməsini təmin edir.

9.79. Müşayiət olunanın yolda vəfat etməsi faktı ilə bağlı yerli prokurorluq və polis orqanının nümayəndələrinin iştirakı ilə üç nüsxədən ibarət protokol tərtib edilir. Protokolda meyitin üzərində zorakılıq əlamətlərinin olub-olmaması göstərilir. Protokolun bir nüsxəsi meyit təhvil verilən polis orqanının rəisinə verilir. Orqan rəisi bu barədə vəfat edənin qohumlarına məlumat verir. İkinci nüsxə prokurorluğa, üçüncü nüsxə isə müşayiət dəstəsinin rəisinə (baş müşayiətçiyə) verilir. Sonradan protokola məhkəmə-tibb ekspertizasının rəyi əlavə edilir.

9.80. Müşayiət edilən şəxslər xüsusi avtomobillərə mindirilməzdən əvvəl müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) avtomobilin kuzovunun vəziyyətini, işıqların, rabitə vasitələrinin, danışıq qurğularının, havaçəkənlərin, kameraların qıfıllarının saz vəziyyətdə olmasını, oturacaqların və digər avadanlıqların möhkəmliyini yoxlayır, qaçma və ya basqın hallarında istifadə oluna biləcək əşyaların götürülməsi və aşkar edilmiş nöqsanların aradan qaldırılması üçün tədbirlər həyata keçirir. Xüsusi avtomobillər yanacaq-sürtkü materialları ilə təchiz olunaraq hazır vəziyyətdə olur.

9.81. Müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) müşayiət edilən şəxslər avtomobilə mindirildikdə (düşürüldükdə) onların mühafizəsinin gücləndirilməsi məqsədilə əlavə polis və ya nəzarətçi postlarının qoyulması barədə polis orqanının və ya istintaq təcridxanasının rəisinə məlumat verir.

9.82. Müşayiət edilən şəxslərin xüsusi avtomobillərə mindirilməsi polis nəfəri-sürücünün yola çıxmağa hazır olması barədə məruzəsindən sonra həyata keçirilir. Avtomobil müşayiət olunanların saxlandıqları binaların qapılarının (darvazalarının) yaxınlığında saxlanılır, avadanlıq olduğu təqdirdə dəmir dəhliz qoyulur.

9.83. Müşayiət edilən şəxslər cərgə ilə bir-bir avtomobilin kuzovunun qapısına gətirilir, müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) onları növbə ilə kuzova doğru yönəldir, onların sayını və soyadlarını ucadan çağıraraq yoxlayır. Bu halda müşayiətçilərdən biri (kuzovda, silahsız) müşayiət dəstəsinin rəisinin (baş müşayiətçinin) göstərişinə əsasən tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin saylarını ucadan çağırmaqla xüsusi avtomobilin kameralarına yerləşdirir. Qalan müşayiətçilər avtomobilin ətrafında kənar şəxslərin toplanmasına yol verməyərək müşayiət olunanların avtomobilə mindirilməsi qaydalarına riayət olunmasına nəzarət edirlər.

9.84. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin (kişilər, qadınlar və yetkinlik yaşına çatmayan şəxslər) müvafiq surətdə bir-birilərindən təcrid edilmədən müşayiət olunmaları qadağan edilir.

9.85. Açıq vərəm xəstəliyi olan şəxslər, ruhi və yoluxucu xəstələr, digər şəxslərdən ayrı olaraq və bir-birilərindən təcrid olunmaqla müşayiət edilirlər.

9.86. Müşayiət edilənləri avtomobilə mindirdikdən sonra müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) onların təcrid olunma qaydalarına riayət edilməsini yoxlayır, müşayiət dəstəsinin yerləşdirilməsi barədə göstəriş verir və avtomobilin kabinəsində öz yerini tutur.

9.87. Xüsusi avtomobilin kameralarının açarları müşayiət dəstəsinin rəisində (baş müşayiətçidə) saxlanılır və kameraların işıqları yandırılmalıdır. Avtomobilin kuzovunda iki müşayiətçi olduqda onlardan biri baş müşayiətçi təyin edilir.

9.88. Xüsusi avtomobillərin kameralarının qarşısında olan müşayiətçi daim müşayiət olunanların hərəkətlərinə nəzarət edir, içəriyə nəzarət etmək üçün qoyulmuş dəmir şəbəkələrin qarşısının kəsilməsinə, qarışıqlıq salınmasına, siqaret çəkilməsinə, avadanlığın korlanmasına, həmçinin başqa kameralarda saxlanılan şəxslərlə danışılmasına icazə vermir. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər onun tələblərinə riayət etmədikdə o, avtomobili saxlamaq barədə kabinəyə siqnal verir və müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) ilə birlikdə müvafiq tədbirlər həyata keçirir. Kameraların qapılarını açmağa ancaq müşayiət dəstəsinin rəisinə (baş müşayiətçiyə) icazə verilir.

9.89. Uzaq məsafəyə gedilərkən xüsusi avtomobil hər 2-3 saatdan bir 10-15 dəqiqəlik dayandırılır. Dayanacaq üçün ətrafı tam müşahidə etməyə imkan verən boş yerlər seçilir. Dayanma zamanı müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) avtomobilin xarici mühafizəsini təşkil edir, müşayiət edilənlərin sanitar qovşağına aparılmasını iki polis əməkdaşının müşayiəti ilə onları avtomobildən bir-bir çıxarmaqla həyata keçirir. Hər bir müşayiət edilən bayıra çıxarıldığı zaman kameranın qapısı qıfılla bağlanır. Müşayiət marşrutunda avtomobilə yanacaq doldurulan zaman tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin avtomobildən düşürülməsi məcburi deyildir.

9.90. Xüsusi avtomobildə qəflətən nasazlıq əmələ gəldikdə və bu nasazlığı yerində aradan qaldırmaq mümkün olmadıqda, müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) bu barədə yaxınlıqdakı polis orqanının rəisinə (müavininə) məlumat verir. Həmin polis orqanının rəisi belə halda müşayiət dəstəsini başqa xüsusi avtomobillə təmin etməli və ya nasazlığın aradan qaldırılması üçün müvafiq tədbir görməlidir. Köçürülənlər isə  müvəqqəti olaraq həmin polis orqanının MSY-nə yerləşdirilir.

9.91. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin daşınması zamanı su nəqliyyatından da istifadə olunur. Müşayiət dəstəsinin rəisi müşayiət olunanların və müşayiətçilərin digər sərnişinlərdən ayrı yerləşdirilməsi haqda gəmi kapitanı ilə şəxsən danışır, ayrılmış kayutların sazlığını, ilyuminatorların bağlı olmasını yoxlayır, kayutun və ilyuminatorların qarşısında post xidmətçisi qoyur. Müşayiət olunanların gəminin göyərtəsində aparılması qadağandır.

9.92. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər piyada müşayiət olunarkən yolun eni boyunca 2-4 nəfər düzülürlər. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsləri gecə vaxtı piyada müşayiət etmək qadağandır.

9.93. Müşayiət dəstəsi aşağıdakı qaydada təşkil olunur:

9.93.1. müşayiətçi 2 nəfər olduqda onlardan biri 1-1,5 metr müşayiət olunanlardan sol tərəfdə bir az arxada, baş müşayiətçi isə sağda, həmin məsafədə onların arxasında;

9.93.2. müşayiətçi 3 nəfər olduqda onlardan ikisi müşayiət olunanların hər iki tərəfində, müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) dəstənin arxasında;

9.93.3. müşayiətçi 4 nəfər və daha artıq olduqda onlardan biri qabaqda, ikisi yan tərəflərdə və müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) dəstənin arxası ilə hərəkət edir.

9.94. Vəziyyətdən asılı olaraq müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) müşayiətçilərlə müşayiət olunanlar arasındakı məsafəni azaldır və ya artırır.

9.95. Müşayiət zamanı mühafizənin gücləndirilməsi ilə bağlı polis nəfəri xidməti it ilə (əgər o müşayiət dəstəsinə verilibsə) müşayiət olunanların sağında (və ya solunda) və ya arxası ilə hərəkət edir, itin onlara yaxınlaşmasına imkan vermir. Xidməti itdən istifadə olunmasına yalnız «Dayan! İti buraxıram!» xəbərdarlığından sonra yol verilir.

9.96. Hərəkətə başlamazdan əvvəl müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) müşayiət olunanlara müraciət edərək, hərəkət zamanı bir sıradan başqa sıraya keçməmək, bir-biri ilə danışmamaq, siqaret çəkməmək, kənar şəxslərlə ünsiyyətə girməmək, əmr olunmadan dayanmamaq və hərəkəti zəiflətməmək, qaçmağa və ya müşayiətçilərə hücum etməyə cəhd göstərən şəxslərə qarşı silah tətbiq olunacağı barədə xəbərdarlıq edir.

9.97. Müşayiətçi müşayiət olunanlar tərəfindən intizam qaydalarının pozulması hallarını aşkar etdikdə, müvafiq siqnalla müşayiət dəstəsinin rəisinə (baş müşayiətçiyə) məlumat verir, qayda yaratmaq üçün müvafiq tədbir görür.

9.98. Müşayiət olunanlar yolun sağ tərəfi ilə nəqliyyat vasitələrinin getdiyi istiqamətdə hərəkət etməli, eyni zamanda nəqliyyatın hərəkətinə maneçilik törətməməlidirlər. Onların adamlar olan yerlərlə, dəmir yolu və ya çay kənarı ilə müşayiət olunmaları qadağandır. Yolda hərəkət zamanı təhlükəsizliyi təmin etmək üçün qabaqda və arxada gedən müşayiətçi qırmızı bayraqcıqla nəqliyyat vasitələrinə müvafiq işarələr verir.

9.99. Həbs edilmiş şəxslərin təhvil alınması üçün müşayiət dəstəsi orqan rəisi tərəfindən təsdiq edilmiş cədvələ müvafiq olaraq dəyişdirmə məntəqəsinə gəlir. Bu zaman təhvil verilən şəxslər, saxlanılması qadağan edilən əşyaları aşkar etmək məqsədilə diqqətlə yoxlanılırlar.

9.100. Həbs edilmiş şəxslər planla nəzərdə tutulmuş müşayiət dəstəsi gələnə qədər dəyişdirmə məntəqəsinə aparılırlar.

9.101. Dəyişdirmə məntəqəsində müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) xüsusi vaqonun, avtomobilin, təyyarənin, gəminin çatma vaxtını, dayanma müddətini və yerini dəqiqləşdirir, həbs edilmiş şəxslərin mühafizəsi və müşayiəti üçün gəlmiş müşayiət dəstələrinə təhvil verilməsi qaydalarını müəyyən edir. Xüsusi avtomaşın üçün dayanacaq yeri xüsusi vaqona mümkün qədər yaxın (2-5 metr) məsafədə seçilir.

9.102. Müşayiət edilən şəxslər avtomobildən düşürüldükdən sonra cərgəyə düzülür və müşayiətçilərin mühafizəsi altında minik yerlərinə aparılırlar. Xüsusi nəzarət edilən şəxslər ayrıca müşayiət edilirlər.

9.103. Həbs edilmiş şəxslərin dəmir yolu stansiyalarında dəyişdirilmələri sərnişinlər vaqona minən yerin əks tərəfində aparılır. Bu zaman müşayiət edilənlər iki cərgəyə düzülürlər. Qatar stansiyaya gəlməzdən əvvəl, həbs edilmiş şəxslərin minib-düşmə yerinin əks tərəfində xüsusi vaqonun işlək tamburunun yanında müşayiətçi təyin edilir.

9.104. Müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) stansiyaya gəlmiş Ədliyyə Nazirliyi Penitensiar xidmətin Konvoy taborunun planlı dəmir yol qarovulunun rəisinə öz xidməti vəsiqəsini və həbs edilmiş şəxslərin təhvil-təsliminə dair sərəncamı təqdim edir, belə bir sərəncamın həmin dəstənin rəisində olmasını dəqiqləşdirir, müşayiət edilən şəxslər barədə məlumat verir və dəyişdirmə başlanır.

9.105. Köçürülənlər müvafiq sənədlərlə birlikdə müşayiət dəstəsinin rəisinə təhvil verilir və bu barədə ondan qəbz alınır (9 nömrəli əlavə). Dəstənin rəisi (baş müşayiətçi) müşayiət edilənləri təhvil verdikdən sonra bu Təlimata uyğun olaraq Ədliyyə Nazirliyi Penitensiar xidmətin Konvoy taborunun planlı dəmir yol qarovulu tərəfindən gətirilmiş şəxsləri təhvil alır (10 nömrəli əlavə). Təhvil alan tərəfdən, həbs edilmiş şəxsin sıra nömrəsinin ucadan çağırılması onun təhvil alınması kimi hesab olunur.

9.106. Dəyişdirmə məntəqəsində, həbs edilmiş şəxslərin təhvil alınması barədə müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) Ədliyyə Nazirliyin Penitensiar xidmətin Konvoy taborunun planlı dəmir yol qarovulunun yol jurnalında imza edir. Qəbzdə aşağıdakı məlumatlar qeyd edilir:

9.106.1. təhvil almanın (qəbul etmənin) tarixi, dəyişdirmə məntəqəsinin adı, müşayiət dəstəsini təyin edən polis orqanı;

9.106.2. müşayiət edilmək üçün təhvil alınmış şəxslərin sayı (rəqəm və sözlə);

9.106.3. müşayiət dəstəsinin rəisinin rütbəsi, soyadı, sərəncamın nömrəsi.

9.107. Dəyişdirmənin baş tutmadığı yaxud həbs edilmiş şəxslərin təhvil alınmasından imtina edildiyi hallarda təhvil verilməmiş (alınmamış) şəxslərin sayı, kateqoriyası və səbəbləri göstərilməklə yol jurnalında qeyd aparılır. Təhvil verilməyən şəxslər geriyə qaytarılır və müşayiət dəstəsini təyin etmiş hissə komandirinə (orqan rəisinə) bu barədə məruzə olunur.

9.108. Ədliyyə Nazirliyinin müvafiq qurumları olmayan ərazilərdə xidmət aparılan hər bir məhkəmə prosesində mühafizə sxemi, postların şəxsi heyətinin sayı daxil olmaqla mühafizə planı işlənib hazırlanır.

9.109. Səyyar məhkəmə iclasında tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin mühafizəsi planı bilavasitə onların keçirilmə yerlərində məhkəmə iclasına qədər müəyyən edilir. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər sanitar təmizləmə, müşayiət olunanlar üçün otaqlar, həmçinin polis orqanı ilə telefon rabitəsi olmayan binalara aparılmırlar.

9.110. Məhkəmə prosesinin aparıldığı ərazidə tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsə qəsd edilmə ehtimalı olduqda təhlükəni aradan qaldırmaq məqsədilə gücləndirilmiş xidmətə keçmə, habelə məhkəmə zalında olan şəxslər arasında mülkü geyimdə polis işçilərinin yerləşdirilməsini nəzərdə tutan xüsusi plan işlənib hazırlanır. Bu barədə məhkəmənin sədrinə (məhkəmə iclasının sədrinə) qabaqcadan məlumat verilir.

9.111. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin MSY-dən məhkəmə proseslərinə aparılıb geri qaytarılması üzrə müşayiət marşrutları üçün nəqliyyatın və vətəndaşların az olduğu küçələr seçilir.

9.112. Məhkəməyə gələndən sonra müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin gətirilməsi barədə məhkəmə iclası sədrinə məruzə edir. Eyni zamanda bir neçə zalda işlərə baxıldıqda hər zala baş müşayiətçi təyin edilir. Şəxslərin saxlanıldığı kameraların qarşısında da postlar qoyulur.

9.113. Kameralar müxtəlif cinayətlərə görə həbs edilmiş şəxslərin ayrılıqda saxlanılması üçün müvafiq şərait olmalıdır. Kameralar döşəməyə bərkidilmiş oturacaqla, havaçəkənlə, işıqla, qapılar gözlüklərə və qıfıllarla, pəncərələr dəmir barmaqlıqlarla təchiz edilməlidir. İşıqlar dəmir şəbəkə və ya barmaqlıqlarla sipərə alınır, işıq bayırdan yandırılır.

9.114. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin gətirilməsi haqqında məhkəmə iclasının sədrinə məruzə edildiyi andan onun müşayiət etmə barəsində sonrakı qanuni göstərişləri müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) üçün məcburidir.

9.115. Məhkəmənin məcburi gətirmə haqqında qərarına əsasən tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsin məhkəmə zalına məcburi gətirilməsinə yol verilir. Bu barədə müşayiət dəstəsinin rəisi müvafiq akt tərtib edir, aktın bir nüsxəsi cinayət işinin materiallarına, digəri isə tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsin şəxsi işinə əlavə olunur.

9.116. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin xüsusi avtomobildən düşürülüb saxlandıqları otaqlara və məhkəmə iclası zalına aparılmaları aşağıdakı tələblərə riayət edilməklə həyata keçirilir:

9.116.1. müşayiət marşrutu kənar şəxslərdən azad edilir;

9.116.2. çıxışlara, pəncərə və pilləkən sahələrinə müşayiətçi qoyulur;

9.116.3. xüsusi avtomobillər mümkün qədər məhkəmə binasının çıxış qapısına yaxın saxlanılır;

9.116.4. tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər müşayiət dəstəsi rəisinin (baş müşayiətçinin) və müşayiətçilərin mühafizəsi altında 2-3 nəfərdən ibarət dəstələr şəklində müşayiət edilirlər. Xüsusilə ağır cinayətlər törədən və təqsirləndirilən şəxslərdən təcrid olunmalı şəxslər ayrıca müşayiət olunurlar. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin saxlama otaqlarından məhkəmə iclası zalına aparılması və geri qaytarılması vətəndaşlar zala daxil olmazdan (çıxmalarından) əvvəl həyata keçirilir.

9.117. Məhkəmə iclası zalında, tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər sədd arxasında onlara ayrılmış xüsusi yerlərdə yerləşdirilir. Həmin yerdə döşəməyə bərkidilmiş oturacaq qoyulur. Binanın birinci mərtəbəsinin pəncərələrinə dəmir barmaqlıqlar vurulur. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsin pəncərə və qapının yanında yerləşdirilməsi qadağandır.

9.118. Müşayiətçi heyət 2 nəfərdən ibarət olduqda onlardan biri tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsin sağ (sol) tərəfində dayanır, ikincisi isə onun arxasındakı oturacaqda oturur.

9.119. Müşayiətçilər 3 nəfərdən çox olduqda tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsin sağ və sol tərəfində bir müşayiətçi, yerdə qalanlar isə onun arxasında dayanırlar. Tapançaların qoburu açıq vəziyyətdə müttəhimdən əks tərəfdə olmalıdır. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsin yerləşdiyi yer metaldan hazırlanmış qəfəs tipli sədlə təchiz olunur.

9.120. Məhkəmə heyəti zala daxil olduqda, zaldan çıxdıqda, həmçinin hökm elan edildikdə müşayiətçilər və onların əmri ilə tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər «Farağat» vəziyyətində dayanırlar. Postda növbə hər 30 dəqiqədən bir məhkəmə iclasının gedişini pozmadan müşayiətçi dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) tərəfindən dəyişdirilir.

9.121. Müşayiətçi məhkəmə iclasına sədrlik edənin icazəsi olmadan tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsin yerindən qalxmasına, danışmasına və vətəndaşlarla əlaqədə olmasına icazə vermir.

9.122. Məhkəmə zamanı tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsin vəkil ilə danışmasına icazə verilir.

9.123. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin saxlanıldıqları kameraların qarşısında və məhkəmə binasının bayır tərəfində (gücləndirilmiş variant olarsa) müşayiətçilər öz vəzifələrini bu Təlimatın 5.7-ci və 5.10-cu bəndlərinə uyğun olaraq yerinə yetirirlər.

9.124. Müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin mühafizə şəraitinin əhəmiyyətli dərəcədə dəyişməsi, məhkəmə iclasının başqa vaxta (başqa yerə) keçirilməsi yaxud onun qurtarması və mühafizənin gücləndirilməsi haqqında müşayiət dəstəsini təyin edən orqanın rəisinə məruzə etməlidir.

9.125. Azadlıqdan məhrum etmə haqqında hökm elan edildikdə müşayiət dəstəsinin bütün heyəti tərəfindən tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərə nəzarət gücləndirilir, ömürlük azadlıqdan məhrum edilmiş şəxslərin əllərinə qandal vurulur.

9.126. Cəza tədbiri azadlıqdan məhrum etmə ilə əlaqəsi olmayan başqa tədbirlə əvəz edildikdə yaxud bəraət hökmü çıxarıldıqda müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) məhkəmə iclasına sədrlik edənin göstərişi ilə şəxsi dərhal azad edir və bu barədə mövcud müşayiət edilmə tələbnaməsində müvafiq qeyd aparır.

9.127. Məhkəmə iclası zalında həbsə alma, sədrlik edənin müvafiq hökmü yaxud qərarı elan etdikdən sonra onun verdiyi sərəncam ilə müşayiət dəstəsi tərəfindən həyata keçirilir. Bu halda müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) ayrıca bir otaqda həbs edilmiş şəxsin üstünü axtarır və onun yanında olan əşyaları yoxlayır. Götürülmüş sənədlər axtarış protokolunun bir nüsxəsi ilə birlikdə qəbz alınmaq şərti ilə sədrlik edənə, kameralarda saxlanması qadağan edilmiş əşyalar və qiymətli şeylər isə həbs olunmuş şəxsin saxlanıldığı MSY-nə təhvil verilir.

9.128. Məhkəmədə sədrlik edənin tələbnaməsinə yaxud müşayiət dəstəsinin rəisinin (baş müşayiətçinin) məruzəsinə əsasən orqan rəisi məhkəmə iclasında həbs edilmiş şəxsi mühafizə və müşayiət etmək üçün əlavə naryad göndərir. Məhkəmənin qərarına əsasən həbs edilmiş şəxsin azyaşlı uşağı müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) tərəfindən uşağın qohumlarına, onlar bundan imtina etdikdə polis orqanına təhvil verilir.

9.129. Həbs edilmiş şəxslərin məhkəmədən istintaq təcridxanalarına müşayiət edilməsi, bir nüsxəsi müşayiət dəstəsinin rəisinə verilən məhkəmə hökmü (qərarı) və ya hökmdən (qərardan) çıxarış əsasında həyata keçirilir.

9.130. İstintaq hərəkətlərinin icrası üçün tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin müşayiət edilməsi haqqında əmr alarkən, müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) onların şəxsi işləri ilə tanış olur, istintaq hərəkətinin aparılacağı otaqı (bina), yeri müayinədən keçirir, istintaq hərəkətini aparan şəxsin razılığı ilə müşayiət edilənlərin mühafizə qaydalarını müəyyən edir.

9.131. Ərazidə istintaq hərəkətləri aparılarkən müşayiətçilər tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin yanından ayrılmamalı, onların əllərinə qandal vurmalı, istintaq hərəkətlərini müşayiət etməli və xüsusi avtomobilə mindirməzdən əvvəl onların üstlərini axtarmalıdır.

9.132. İstintaq hərəkətləri otaqda aparılan zaman müşayiətçilər pəncərənin qabağında, müşayiət dəstəsinin rəisi (baş müşayiətçi) isə qapının yanında dayanır.

9.133. Müstəntiq (prokuror, təhqiqat aparan şəxs) istintaq hərəkətinin qurtarması yaxud sonrakı günlər onun davam etdirilməsi barədə müşayiət edilmə haqqında tələbnamədə qeyd aparır və onu imzası ilə təsdiq edir.

9.134. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər tibbi müayinədən və ekspertizadan keçmək üçün tibb müəssisələrinə müşayiət olunurlar.

9.135. Polis orqanının rəisi həmin tibb müəssisələrinə müşayiət edilən şəxslərin mühafizəsinin üsullarını müəyyən edir.

9.136. Tibb müəssisələrinə gətirilmiş şəxslərin mühafizəsi istintaqı (təhqiqatı) aparan yaxud tibb müəssisəsinin yerləşdiyi ərazi aidiyyəti üzrə şəhər, rayon polis orqanları tərəfindən təmin edilir.

9.137. Məhkəmə-psixiatriya ekspertizasından keçirilən şəxslərin mühafizəsi təmin edilir.

9.138. Ayrıca palataya yerləşdirilmiş tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxsin mühafizəsi üçün iki nəfər müşayiətçidən ibarət post yaradılır. Müşayiətçilər tapança ilə silahlandırılır və onlardan biri baş müşayiətçi təyin olunur.

9.139. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxs qadın olduqda müşayiətçilərdən biri qadın əməkdaş olur. Tibb işçiləri, tutulmuş şəxslərə dair məlumatların yayılmasının yolverilməzliyi haqqında təlimatlandırılırlar.

9.140. Tibb müəssisələrində tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin mühafizəsi üzrə ayrılmış polis naryadının vəzifələri aşağıdakılardır:

9.140.1. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxs palataya yerləşdirilməzdən əvvəl pəncərələri, qapıları, çarpayıları, yataq ləvazimatlarını, mövcud əşyaları diqqətlə yoxlamaq, cinayət törətməyə yararlı olan əşyaları götürmək;

9.140.2. Daim müayinə olunanın yanında olmaq, ona nəzarət etmək və başqa xəstələrlə əlaqəyə girməsinə yol verməmək;

9.140.3. Mühafizə olunanın tibb müəssisəsindən çıxarılması yaxud başqa ixtisaslaşdırılmış müəssisəyə keçirilməsi barədə çıxarılmış qərar haqqında polis orqanının növbətçisinə təxirəsalınmadan məruzə etmək.

9.141. Orqanın rəisi daim müşayiətçilər və tibb müəssisəsinin rəhbərliyi ilə əlaqə saxlayır, postun əlavə qüvvə və vasitələrlə gücləndirilməsini təmin edir.

9.142. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər yeməyi palatada yeyir, ancaq müalicə prosedurlarını keçmək, sanitar qovşağına getmək üçün palatadan çıxarılırlar. Onlar müalicə prosedurlarını keçən zaman və sanitar qovşağında olarkən müşayiətçilərdən biri pəncərənin, o biri isə qapının yanında dayanır.

9.143. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslər müalicə edən həkimin icazəsi ilə gəzintiyə çıxarılır.

9.144. Tutulmuş və ya həbs edilmiş şəxslərin müdafiəçi ilə görüşü, ərizə və şikayət yazması bu Təlimat və daxili intizam qaydaları əsasında həyata keçirilir.

9.145. Tibb müəssisəsinin iş rejimini pozan şəxslərə qarşı əl-qol bağlamaq üçün vasitələrin tətbiq edilməsi müalicə həkiminin yaxud növbətçi həkimin razılığı ilə həyata keçirilir.