EKOLOJİ SİYASӘT
•
Neft dağılmalarına qarşı mübarizədə milli və regional əməkdaşlığın həyata
keçirilməsi;
•
ARDNŞ‐nin Xəzər dənizindəki fəaliyyət zonalarında və onların ətrafında
çirklənmənin müntəzəm monitorinqinin aparılması;
•
Xəzər dənizinin ekologiyası və ətraf mühitinin mühafizəsi ilə məşğul olan
təşkilatlarla elmi‐texniki, fövqəladə hallarda isə operativ informasiya
mübadiləsinin həyata keçirilməsi;
•
Xəzər dənizinin ekologiyası və biomüxtəlifliyinin qorunması sahəsində
regional və milli proqramlara, layihələrə dəstək verilməsi, onların həyata
keçirilməsinə yardım edilməsi.
21
EKOLOJİ SİYASӘT
5.
EKOLOJİ SİYASƏT SAHƏSİNDƏ BEYNƏLXALQ TƏCRÜBƏ
Dünyanın aparıcı neft şirkətlərinin ətraf mühit sahəsində siyasətləri bu şirkətlərin
ümumi davamlı inkişaf konsepsiyasının tərkib hissələrindən biridir. Davamlı inkişaf
konsepsiyası iqtisadi, sosial və ekoloji amillərin balanslaşdırılmış şəkildə nəzərə
alınması şəraitində, bu günkü tələbatları gələcək nəsillərin maraqlarına ziyan
vurmadan ödəmək deməkdir. Beynəlxalq neft şirkətlərinin “Davamlı İnkişaf”
hesabatlarının təhlili göstərir ki, onların ətraf mühit və ekoloji təhlükəsizlik sahəsindəki
məsələlərin idarə edilməsi bütün istehsalat prosesləri, daima tənzimlənən və əlaqəli
vahid sistem çərçivəsində həyata keçirilir. Bu sistem aşağıdakı elementlərdən ibarətdir:
I.
İstehsalat əməliyyatları və texnologiyaların tətbiqi, yeni layihələr.
II. Əməyin təhlükəsizliyi və sağlamlıq.
III. Ətraf mühitin idarə olunması:
•
İstixana effekti yaradan qazlar (tullantıların miqdarı, azaldılma tədbirləri və
proqnozları) və atmosferə atılan digər tullantılar;
•
Qazın məşəldə yandırılması;
•
Enerji istehlakı (yanacağın və elektrik enerjisindən istifadə, enerjiyə qənaət edən
texnologiyaların tətbiqi və alternativ enerji mənbələrindən istifadə);
•
Su mühitinə olan tullantılar, o cümlədən qazma şlamları;
•
Tullantıların idarə olunması;
•
Ətraf mühitin monitorinqi;
•
Ətraf mühitin idarə olunması: a)podratçıların monitorinqi; b)beynəlxalq ətraf
mühit standartlarına riayət olunması; c) yeni layihələrdə ətraf mühitlə bağlı
tələblər; d) mədəni irsin qorunması.
IV. Təhlükəsizlik və insan hüquqları:
•
Yerli icmalarla iş;
•
Müraciətlərin qəbulu və problemlərin həlli;
•
Texniki təhlükəsizlik;
•
Müstəqil monitorinq.
V. Əməkdaşlıq, etik normalara riayət (ölkə daxili və xarici işgüzar əməkdaşlıq);
IV.
Davamlı inkişafa dəstək:
•
Regional inkişafa dəstək;
•
Təhsilə dəstək;
•
İctimai və ətraf mühitə sərmayələr (əsas fəaliyyət sahəsindən kənarda);
•
Yerli kiçik sahibkarlığın inkişafına dəstək və s.
22
EKOLOJİ SİYASӘT
Bu kompaniyalar fəaliyyətlərində BMT‐nin Ətraf Mühit və Davamlı İnkişaf
sahəsində qəbul etdiyi Konvensiyaları, öz ölkələrinin ətraf mühit sahəsindəki siyasətini,
beynəlxalq standartları, BMT‐nin İnsan Haqları Bəyannaməsini, Qlobal Müqavilə
Sənədini, Dünya Bankının və AYİB‐ın Ətraf Mühitin Qorunması, İnformasiyaların
Aşkarlığı sahəsində, İqtisadi İnkişaf və Əməkdaşlıq Təşkilatının (OECD), BMT‐nin
Ətraf Mühit Proqramı (UNEP) sənədlərini və standartlarını,
İPİECA‐
ın neft
sənayesində ətraf mühitə təsirlərin azaldılması üzrə metodiki təlimatlar və rəhbər
sənədləri, BMT‐nın Minilliyin Astanasında Ekosistemlərin Qiymətləndirilməsi
Çağırışı, Elm, təhsil, mədəni irsin qorunması sahəsində UNESCO‐nun qərarlarını və s.
rəhbər tuturlar. Layihələrin başlanğıc mərhələsində Dünya Bankı və AYİB‐in rəhbər
sənədləri əsasında Ətraf Təbii və Sosial Mühitlərə Təsirlərin Qiymətləndirilməsi
(ƏMTQ) işlərini yerinə yetirirlər. Həmçinin neft kompaniyaları beynəlxalq
Konvensiyalar üzrə öz ölkələrinin öhdəliklərini paylaşırlar.
Sadalanan qanun və qaydalar çərçivəsində hər bir şirkətin sağlamlıq, əməyin
təhlükəsizliyi və ətraf mühitin qorunması üzrə daxili standartları, etik qaydaları,
fəaliyyət planları mövcuddur.
Ümumən Ətraf Mühitin Qorunması sahəsində strategiya əsasən aşağıdakı
istiqamətlərdə qurulub:
•
İqlim Dəyişmələri sahəsində Fəaliyyət Strategiyaları və Planları;
•
Neft dağılmalarının və ekoloji risklərin azaldılması planları;
•
Bioloji müxtəlifliyin qorunması strategiyası;
•
Çoxsəviyyəli və Hərtərəfli Monitorinq Planları;
•
Sağlamlığın və Təhlükəsizliyin qorunması Planları;
•
Yerli İcmaların İnkişafı, Mədəni İrsin Qorunması Planları.
Ətraf Mühitin idarə olunması əsasən müstəqil podratçı şirkətlər vasitəsi ilə, onlara
nəzarət isə auditor kompaniyaları vasitəsi ilə yerinə yetirilir.
23