Azərbaycan respublikasi kənd təSƏRRÜfati naziRLİYİ aqrar elm məRKƏZİ
Yüklə 6,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
İqtisadi-coğrafı səciyyəsi" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafıə etmişdir. Gənc alim elə həmin il Bakı şəhərinə qayıtmış və Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Coğrafıya İnstitutun- da kiçik elmi işçi vəzifəsində işlədikdən sonra 1957-ci ilin əw əlindən öz taleyini iqtisad elmilə bağlamışdu*. Akademiyanm iqtisadiyyat bölməsinə (1958-ci ilin may aymdan İqtisadiyyat İnstitutuna çevrilmişdir) kiçik elmi işçi vəzifəsinə işə keçmiş, burada elmi fəaliyyətini davam etdirmiş və bu günədək, bu institutla əlaqəsini kəsməmiş "Regional iqtisadiyyat" şöbəsində yerinə yetirilən elmi tədqiqat işlərinə bilavasitə elmi rəhbərlik edir və burada fəal elmi tədqiqat işlərinə rəhbərlik edir. Onun keçdiyi bu paralel həyat yolu da, elmi yaradıcılığı da, respublika iqtisadiyyatınm inkişafı problemlərinin tədqiqinə qeyri-standart yanaşma metodlarımn tədqiqi də öz orijinallığı ilə fərqlənir. Məhz orijinal elmi-tədqiqat metodu, respublika iqtisadiyyatının problemlərinə dərindən bələd olmaq, onların həllinə qeyri-standart yanaşmaq və zəhmət- sevərlik A.A.Nadirovu respublika iqtisadiyyatınm ən kəskin və aktual problemlərindən biri olan məhsuldar qüw ələrin yerləşdirilməsinin tədqiqatçısı kimi nəinki Azərbaycanda, həm də onun hüdudlarından çox-çox kənarlarda tanıtmışdır. A səf Nadirovun tədqiqatlarım nəzərdən keçirdikdə onun elmi maraq və fəaliyyət dairəsinin olduqca geniş və çoxcəhətli olduğu dərhal gözə çarpır. Onun əsərləri Azərbaycan iqtisadiyyatınm inkişafmın aktual problemlərinə və xüsusilə də məhsuldar qüw ələrin yerləşdirilməsi, şəhərlərin və regionların inkişafı, sənaye qovşaqları və ərazi- 30 istehsal komplekslərinin səmərəli formalaşması, ərazi planlaşdırma və iqtisadi rayonlaşdırma, sənayenin inkişafı və səmərəli yerləşdirilməsi kimi respublikamız üçün həmişə aktuallıq kəsb edən problemlərə həsr olunmuşdur. Məhz bu istiqamətdə respublikamızda ilkin olaraq apardığı tədqiqatlar A.A.Nadirovu ölkəmizdə və onun hüdudlarından kənarda görkəmli iqtisadçı alimlərdən və elmin təşkilatçılarından biri, regional iqtisadiyyatın tədqiqi sahəsində Azərbaycan məktəbinin banisi kimi tanıtdırmışdır. A.A.Nadirov aspirant olduğu vaxtlarda, Naxçıvan Muxtar Respublikasınm iqtisadiyyatma dair nəşr etdirdiyi məqalələrilə özünün regional iqtisadiyyat üzrə bacarıqlı tədqiqatçı olduğunu sübut etmişdir. Namizədlik dissertasiya- sının müdafıəsindən sonrakı ilk illərdə o, İttifaq alimləri ilə birlikdə bir sıra müştərək məqalələr nəşr etdirmiş və həmin vaxtdan keçmiş İttifaqda regional tədqiqatçı, iqtisadçı alim kimi diqqət çəkmişdir. Qeyd edildiyi kimi, A.A.Nadirov hansı vəzifədə işləməsindən asılı olmayaraq, öz elmi taleyini İqtisadiyyat İnstitutuna bağlamış və burada özünün geniş və çoxcəhətli elmi axtanşlarmı dərinləşdirmiş, iqtisadiyyat sahəsində sanballı əsərləri ilə tədqiqatçılarm və dövlət strukturlannın maraq dairəsində olmuşdur. Respublika iqtisadçılan arasında ilk dəfə olaraq A.A.Nadirov ötən əsrin 60-cı illərində şəhər iqtisadiyyatınm tədqiqinə önəm vermiş, xırda və orta şəhərləri müəyyənləş- dirmiş və onlann ən perspektivlilərinin regional mədəni- iqtisadi mərkəz kimi formalaşmasının zəruriliyini elmi cəhətdən əsaslandırmışdır. Bu ideyalar sonrakı illərdə 31 respublikada düzgün regional siyasət yeridilməsində, xırda və orta şəhərlərin inkişafmda müsbət rol oynamışdır. Onun perspektivli xırda və orta şəhərlərin elə səviyyədə inkişaf etdirilməsi ideyasını irəli sürürdü ki, onlar regionlann yerli ehtiyat və imkanlanndan tam və səmərəli istifadəyə xidmət edə bilsin. Respublikadaxili iqtisadi rayonlaşdırma və ərazi planlaşdırmanm təkmilləşdirilməsi məsələlərinin kompleks şəkildə tədqiqi də A.A.Nadirovun elmi yaradıcılığında mühüm yer tutur. Hələ 1958-ci ildə apardığı tədqiqatı ümumiləşdirərək A.A.Nadirov B.Əbdürəhmanov və başqa- lan ilə birlikdə Azərbaycanın iqtisadi rayonlaşmasının təkmilləşməsi ideyasım irəli sürmüşdür. O, işləyib hazırladığı müvafıq elmi prinsipləri əldə rəhbər tutaraq ilk olaraq yeni iqtisadi rayonlar şəbəkəsinin yaradılmasım təklif etmişdir. A.A.Nadirov sonralar bu problemə öz yaradıcılığında dəfələrlə müraciət etmiş və 60-cı illərdə ərazi-istehsal komplekslərini tədqiq edərək ilk dəfə olaraq DQMV-nin iqtisadi rayon tələblərinə cavab vermədiyini sübut etmiş və onun Ağdam-Stepanakert (Xankəndi) iqtisadi rayonunun tərkibinə daxil edilməsi fıkrini irəli sürmüşdür. Lakin çox təəssüflər olsun ki, bu fıkir lazımi dairələrdə düzgün anlaşılmamış və reallaşmamışdır. 90-cı illərin əw əllərində A.A.Nadirovun yaxından iştirakı ilə respublikanın iqtisadi rayonlaşmasınm təkmilləş- dirilməsi məsələsi Azərbaycan EA İqtisadiyyat və Coğrafıya institutlannm, İqtisadiyyat Nazirliyinin, İqtisadi İslahatlar Mərkəzinin və başqa müvafıq elm və tədris müəssisələrinin 32 yüksək ixtisaslı mütəxəssislərinin iştirakı ilə müzakirə olunmuşdur. Son nəticədə onun bir sıra mütəxəssislərlə (B.Ə. Budaqov, Ə. X. Nuriyev, K. S. Hüseynov, T. Q. Həsənov və i a.) birlikdə hazırladığı yeni iqtisadi rayonlaşma şəbəkəsi təklif olunmuşdur. Təklif olunan yeni iqtisadi rayonlaşma şəbəkəsi 1996-cı ildən başlayaraq Təhsil Nazirliyinin sərəncamı ilə orta məktəblərdə coğrafıyanm tədrisində, habelə elmi-tədqiqat işlərində istifadə olunur. Bütün elmi fəaliyyəti dövründə A.A.Nadirovun yaradıcı- lığının ana xəttini sənayenin-inkişafı, onun quruluşunun təkmilləşdirilməsi və səmərəli yerləşdirilməsi problemləri təşkil etmişdir və indi də təşkil edir. Akademik A. Nadirov hələ özünün ilk tədqiqatlarmda ipəkçiliyin və ipək sənayesinin səmərəli inkişafı üçün respublikada geniş təbii imkanlarm, əhalinin böyük istehsal təcrübəsi və tarixi ənənələrinin mövcud olduğunu əsaslandırmışdır. 60-cı illərin əw əllərində A.A.Nadirovun rəhbərliyi və fəal iştirakı ilə Azərbaycanm yeyinti sənayesinin inkişafı və yerləşdirilməsi problemləri tədqiq olunmuşdu. Kollektiv monoqrafıya kimi nəşr edilən bu iş (Azərbaycanın yeyinti sənayesi. Elm, 1963,437 s.) həmin dövrdə iqtisad elmində mühüm nailiyyət kimi qeyd edilmişdir. Sonrakı illərdə bu monoqrafıyanın materiallanndan Azərbaycanda yeyinti sənayesinin inkişaf proqnozları işlənib hazırlanarkən istifadə olunmuş və həmin monoqrafıyanm materiallan əsasında Bakıda keçmiş SSRİ-nin tanınmış alimlərinin iştirakı ilə böyük elmi-praktik konfrans keçirilmişdir. A.A.Nadirov 1968-ci ildə "Azərbaycanda sənayenin səmərəli yerləşdirilməsinin iqtisadi problemləri" mövzusun- 33 Yüklə 6,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|