Azərbaycan respublikasi məDƏNİYYƏt və turizm naziRLİYİ MƏDƏNİYYƏTŞÜnasliq üZRƏ elmi-metodiKİ MƏRKƏZ
Yüklə 268,02 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- TƏXMİNİ REPERTUAR Azərbaycan xalq mahnıları
- Azərbaycan xalq rəqsləri
- Dəramət və rənglər
- II SİNİF ( muğam) İllik tələbat
- III SİNİF (not) İllik tələbat
- IV SİNİF ( not) İllik tələbat
- IV SİNİF ( muğam) İllik tələbat
- V SİNİF ( not) 27 İllik tələbat
| AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MƏDƏNİYYƏT VƏ TURİZM NAZİRLİYİ MƏDƏNİYYƏTŞÜNASLIQ ÜZRƏ ELMİ-METODİKİ MƏRKƏZ
Uşaq musiqi və incəsənət məktəblərinin kamança sinfi üçün
Bakı-2014 2
Tərtibçilər: Rauf İmanov
Mədəniyyətşünaslıq üzrə Elmi-Metodiki
Mərkəzin Təhsil şöbəsinin metodisti,
musiqişünas, Bəstəkarlar İttifaqının
üzvü
Dəyanət Quliyev Azərbaycan Milli Konservatoriyasının
baş müəllimi
Redaktor: Natiq Mustafayev
Mədəniyyətşünaslıq üzrə Elmi-Metodiki
Mərkəzin Təhsil şöbəsinin müdiri
Mədəniyyətşünaslıq üzrə Elmi-Metodiki
Mərkəzin Təhsil şöbəsinin metodisti
3
METODİKİ TÖVSİYƏLƏR
Azərbaycan musiqi təhsil sistemində uşaq musiqi və incəsənət məktəblərinin rolu böyükdür. Musiqi məktəblərinin əsas məqsədi şagirdləri fəal musiqi dinləyicisi və təbliğatçısı kimi hazırlamaq, onlarda musiqiyə olan məhəbbəti daha da artırmaqdır. Bu baxımdan başqa musiqi alətləri kimi kamançanın da tədrisinin böyük rolu vardır. Uşaq musiqi və incəsənət məktəblərində kamança sinfində təlim-tərbiyə işinin müvəffəqiyyəti hər şeydən əvvəl ixtisas müəlliminin hazırlığından, əqidəsindən, professionallığından, pedaqoji işə olan məhəbbətindən, bütün biliyini şagirdə mənimsətmək bacarığından asılıdır. Məlumdur ki, məktəbdə ixtisas dərsləri fərdi tədris üsulu ilə aparılır. Buna əsaslanan müəllim hər bir şagirdin fərdi psixologiyasını nəzərə almalı və ona bu prinsiplər əsasında yanaşmalıdır. Şagirdin fərdi imkanlarının ifaçılıq və qavrama qabiliyyətinin hərtərəfli öyrənilməsi, dərsin maraqlı və metodiki baxımdan düzgün qurulmasına kömək edə bilər. Yadda saxlamaq lazımdır ki, şagirdin dərsə marağı, əməksevərliyi, musiqi alətində çalmaq vərdişi ilk dərslərdən başlayır. Bu hal bir növ şagirdin gələcəkdə inkişafını və hansı müvəffəqiyyətlər qazanacağını qabaqcadan müəyyənləşdirməyə imkan yaradır. Müəllim ilk gündən şagirdin dərslərə ciddi münasibətlə yanaşmasına və tapşırıqları tələbkarlıqla yerinə yetirməsinə nail olmalıdır. İxtisas müəllimi şagirdə musiqi alətinə olan
4 məhəbbət hissini aşılamalı, keçilən əsərlərə ciddi münasibət və maraq oyatmalıdır. İxtisas müəllimi musiqi nəzəriyyəsi, xor, orkestr və başqa müəllimlərlə birlikdə şagirdləri xalq musiqisi, rus, Qərbi Avropa klassiklərinin əsərləri ilə yaxından tanış etməli, onları vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə etməlidir. Uşaq musiqi məktəbinin əsas vəzifələrindən biri də ümummusiqi təhsili ilə yanaşı, istedadlı şagirdləri orta ixtisas
musiqi məktəblərinə daxil olması
üçün hazırlamaqdan ibarətdir. Bu baxımdan hər bir fənn müəllimi öz işinə məsuliyyətlə yanaşmalı, şagirdlərin ixtisas və nəzəri biliklərə dərindən yiyələnməsinə, incəsənətin başqa janrlarına maraq və ciddi münasibət bəsləməsinə nail olmalıdır. Bütün bunlarda müəllimin əsas məqsədi şagirdə alətdə çalmağı öyrətmək bacarığını aşılamaqdır. Müəllim, həmçinin dərsi tədris edərkən sadədən-mürəkkəbə doğru prinsipini əsas götürərək onun düzgün qurulmasına, yorucu olmamasına çalışmalıdır. Şagirdin ifaçılıq qabiliyyətinin hərtərəfli inkişafı üçün sərbəst oturmaq, kamançanı və kamanı düzgün tutmaq qaydalarının öyrənilməsi ən vacib şərtlərdən biridir. Bu, yalnız müəllimlə şagirdin birgə səyi nəticəsində əldə edilə bilər. Şagirdin müvəffəqiyyəti, onun fiziki imkanlarına uyğun münasib kamança seçilməsilə də bağlıdır. Kamançanın müəllimin iştirakı ilə seçilməsi məsləhət görülür. Tədris zamanı müəllim şagirdə R.Mirişlinin “Kamança məktəbi”, O.İmanova, R.Rəcəbovanın “Kamança məktəbi” və başqa dərsliklərin əldə edilməsində köməklik göstərməlidir.
5 Məlumdur ki, ilk dərs məşğələləri, notların öyrədilməsi, mahnı oxumaq, alətlə tanışlıqla başlayır. Təxmini olaraq 4 həftə ərzində şagirdlərlə boş simlər üzərində (II və III simlər) çalışmalar aparmaq məsləhət görülür. Bu baxımdan barmaqların simlər üzərində qoyulması-pizzicato çalma kimi xüsusiyyət, keçilən melodiya və ya məşğələnin solmizasiyası, yəni üzdən oxumaq üsulu da maraqlı olardı. Çalğı zamanı simlərdə kaman deyil, kamançanı sol əlin köməyi ilə lazımı tərəfə azacıq çevirmək məsləhətdir. Boş simlərdə çalarkən, əvvəlcə 2-3 sonra 4 və geri qayıdarkən isə 1-ci simdə çalmaq məsləhət görülür. Müəllim kamanın simlər üzərində düzgün hərəkətinə, kamançanın düzgün tutulmasına, dərs müddətində daim nəzarətdə saxlamalıdır. Bu nəzarət yuxarı siniflərdə olmasa, şagirdlərin texniki əsərin keçirilməsi və pozisiyaların öyrənilməsi zamanı sağ və sol əli əyməsinə səbəb olur. Əsər üzərində işləyərkən mexaniki ifa tərzinə yol vermək məqsədəuyğun deyil. Əsər öyrənilərkən musiqi terminlərinin mənası, lad, metro-ritmik quruluş, ayrı-ayrı cümlələrin ifa tərzi və s. aydınlaşdırılmalıdır. Bunlar şagirdin məktəbdə təhsil aldığı bütün illər ərzində tədris olunmalıdır. Öyrənilən əsər şagirdin ifaçılıq qabiliyyətinə uyğun olmalı, onda həmin əsərin qısa müddətdə mənimsənilməsinə və dərsin maraqlı olmasına təminat yaratmalıdır. Şagirdin texniki inkişafını artırmaq üçün bütün tədris illəri ərzində qamma, etüd və müxtəlif kaman ştrixləri və sairə məşğələlər üzərində ardıcıl çalışmalar 6 aparmaq lazımdır. Məşğələlər yorucu olmamalı və mexaniki çalğı üsuluna yol verilməməlidir. Qamma, etüd məşğələlərinin üzərində işləyərkən intonasiya aydınlığına, ritmin sabitliyinə, kamanın məqsədyönlü hərəkətinə, pozisiyalarda sərbəst gəzişmə hallarına diqqət yetirilməlidir. Şagirdə kamanın düzgün qoyuluşunu keçdikdən sonra, ona mahnı, rəng və rəqslər öyrətmək lazımdır. Burda da müəllim sekvensiyalı, yəni təkrar olunan cümlələrlə bəstələnmiş musiqi nümunələrindən istifadə etsə daha məqsədəuyğun olar (məsələn: xalq mahnısı “Ay gözəl – gözəl”,
Ə.Tağıyev “Azərbaycan”, İ.Topçubaşov “Olmasaydı” xalq mahnısı “Həştərxandan gəmi gəlir” “Mahur rəngi” və s.). Yuxarı siniflərdə muğam keçərkən müəllim həmin muğamı tam ifa etməli, bu muğam və onun yaxşı ifaçıları haqda şagirdə məlumat verilməlidir. Adil Gərayın T.Quliyev tərəfindən kamança üçün köçürülmüş “Muğam etüdləri” kitabından keçilən muğama uyğun etüd keçirilsə, artıq şagird həmin muğamın bütün pərdələri ilə tanışlığı olacaqdır. Vibrasiya texnikası əsərin əhəmiyyətli və obrazlı şəkildə səslənməsinə kömək etmək məqsədilə işlədilir. Bu baxımdan ilk növbədə sol əlin ümumi sərbəstliyinə nail olmalı, sonradan vibrasiyanın tam öyrənilməsi işinə çalışmaq lazımdır. Vibrasiyanın şagirdin alətdə mükəmməl ifası zamanı öyrədilməsi də məqsədəuyğundur. Çalışmaq lazımdır ki, vibrasiya etmə bacarığı şagirddə daxili tələb şəklində formalaşsın. Bütün tədris illəri ərzində keyfiyyətli intonasiyalarla çalmaq işi üzərində ciddi çalışmalar aparılmalıdır. Bu baxımdan sağ əlin sərbəst, kamanın süzgün hərəkəti və s. ifa zamanı melodiyanın ahəngdar və 7 obrazlı səslənməsinə zəmin yaradır. Ümumiyyətlə, vibrasiya texnikası şagirdə muğam dərslərində keçilən mahnı və rənglərdə aşılanmalıdır. Qeyd etmək lazımdır ki, məqsədyönlü applikatura sisteminin tətbiqi və ondan yaradıcılıqla istifadə etmək bacarığı şagirdin musiqi ifaçılığının inkişafında əsas vasitələrdən biridir. Applikatura seçərkən təkcə münasiblik deyil, həmçinin əsərdə obrazların açılması, əhəmiyyətli ifa tərzi və s. xüsusiyyətlər qarşıya məqsəd qoyulur. Şagirdin fərdi xüsusiyyəti nəzərə alınmaqla əsərin müvəffəqiyyətli ifası, mövzuların intonasiyalı səslənməsi üçün nüans işarələr tətbiq olunur. Nüanslar ifa zamanı işlədilən başqa ştrixlərlə birlikdə əsərin mövzularının açılmasına, mətnin başa düşülməsinə və dərindən hiss edilməsinə kömək edir. Tədris materialının düşünülmüş şəkildə seçilməsi, şagirdin fərdi xüsusiyyətinə uyğun paylanması, dərsin müvəffəqiyyətlə aparılmasına şərait yaradan əsas amillərdəndir. Dərsin fərdi üsulla keçilməsini nəzərə alaraq müəllim məzmunlu tapşırıqlar verməli və onun yerinə yetirilməsini müntəzəm olaraq yoxlamalıdır. Dərs-mürəkkəb yaradıcılıq prosesidir. Hər bir dərsdə müəllim daha mükəmməl üsuldan istifadə etməyə, dərsin müvəffəqiyyətli və maraqlı keçməsinə çalışmalıdır. Bu müvəffəqiyyətləri əldə etmək üçün müəllim öz üzərində müntəzəm işləməli, ifaçılıq qabiliyyətini artırmalı, müxtəlif metodiki ədəbiyyatı öyrənməlidir.
8
I SİNİF (not) İllik tələbat Kamança aləti ilə tanışlıq. Kamançanı və kamanı tutmaq qaydası, ümumi vəziyyət. Not işarəsi, not xətləri, notların adları və xətlərdə yerləşməsi. Birinci pozisiyaya aid olan notların öyrədilməsi. R.Mirişlinin, O.İmanova və R.Rəcəbovanın “Kamança məktəbi” dərsliklərindən birinci sinfə uyğun olan məşğələ və etüd nömrələrini keçməli. Do major, lya minor qammaları 1 oktava həcmində yarım və çərək notlarla. Fa major, re minor qammaları 1 oktava həcmində yarım və çərək notlarla. Sol major, mi minor qammaları 1 oktava həcmində yarım və çərək notlarla. Lya major qamması 2 oktava həcmində yarım və çərək notlarla. Minor qammaları natural halda çalınmalıdır
9
TƏXMİNİ REPERTUAR Ü.Hacıbəyli Yaxşı yol “Pyeslər məcmuəsi” (kamança ilə fortepiano üçün
köçürmələr H.Kərimov və N.Bayramovundur),
Bakı. “İşıq” nəşriyyatı, 1989
Pilotlar (Yenə orada № 1) M.Maqomayev Qəmgin mahnı (“Kamança məktəbi”
dərsliyindən № 3) F.Əmirov Məktəblilər nəğməsi (Yenə orada № 1)
Quşlar “Pyeslər məcmuəsi” “İşıq”
nəşriyyatı, Bakı, 1976
Qatar T.Atakişiyev və Y.Barştak
“Skripkada çalmaq üçün ibtidai tədris kitabı”ndan № 35 Azərnəşr, Bakı-1962 S.Rüstəmov Alagöz “Pyeslər məcmuəsi” kamança ilə fortepiano üçün köçürmələr, “İşıq”
nəşriyyatı, Bakı, 1989 S.Ələsgərov
Sözsüz mahnı “Kamança dərsliyindən” № 2 Ə.Abbasov Nəğmə “Skripka kitabından” № 14 10
M.Əhmədov Melodiya (Yenə orada № 27) M.Nəsirbəyov Yağış (Yenə orada № 12) M.Qlinka Bülbül “Kamança məktəbi”
dərsliyindən № 17 İ.Lısenko Tülkü
“Skripka üçün müntəxəbat”
№ 16, I, II siniflər, “Muzıka”
nəşriyyatı, Moskva, 1976 A.Filippenko Cücələrim (Yenə orada) Rus xalq mahnısı Bağda dovşan gəzir (Yenə oradan № 2) M.Krasev Top-top (Yenə orada № 6) T.Zaxarina Layla (Yenə orada № 9) N.Metlov Layla (Yenə orada № 13) Rus xalq mahnısı Yaşıl çəmənlikdə (Yenə oradan № 12) A.Komarovski Mahnı (Yenə orada № 5) V.Rebikov Səhərcik (Yenə orada № 18) Rus xalq mahnısı Uçma bülbül (Yenə oradan № 20) N.Baklanov Mahnı (Yenə orada № 27) Ukrayna xalq mahnısı Oy, cikune-cikune
(Yenə oradan № 28)
Dovşan (Yenə orada № 31) Rus xalq mahnısı Şən qızlar (Yenə orada) V.A.Motsart Alleqretto
Müntəxəbat, I, II siniflər üçün
№ 17, “Muzıka” nəşriyyatı,
Moskva, 1976 İ.Haydn Mahnı (Yenə oradan № 26) J.Lülli Mahnı (Yenə oradan № 25)
11
F.Mendelson Moderato “Skripka üçün pedaqoji repertuar” № 9, “Muzıka” nəşriyyatı, Moskva, 1939
Mahnı (Yenə orada № 10) F.Şubert Lendler (Yenə orada № 17) K.Veber Ariya (Yenə orada № 14) F.Qyue Layla (Yenə orada № 13) M.Oqinski Polonez “Azərnəşr”. Bakı,1959
“Gənc skripkaçıların kitabxanası”ndan pyeslər I dəftər. Bakı. “Azərnəşr”.,1963 _______________________________________________ Qeyd : Müəllim mülahizəsinə görə şagirdin sinfinə uyğun köçürmələrdən də istifadə edə bilər I SİNİF (muğam) İllik tələbat
Açıq simlər üzərində məşğələlər (kamanın gəzdirilməsi). Barmaqların simlər üzərində düzgün vəziyyəti (normal applikatura ilə). 4-6 kiçik həcmli Azərbaycan xalq mahnıları, rəqsləri, dəramət, rənglər və asan barmaqlarla keçməli.
Laylay
Aman ovçu 12
Qara gözlər
Evləri var xana-xana
Küçələrə su səpmişəm
Laçın
Gözəlim sənsən
Bəri bax
Aman nənə
Qubanın ağ alması
Qoyunlar
Sudan gələn sürməli qız
Ay gözəl – gözəl xanım
Sona xanım çıx eyvana Azərbaycan xalq rəqsləri:
Əsgərani
Gülgəz
Yüz bir
İnnabı
Yaylıq
Azərbaycan
Mirzeyi
Nəlbəki Dəramət və rənglər:
Mahur – Hindi dəraməti
Çahargah rəngi
Rast rəngi
Bayatı-Qacar rəngi 13
Qatar rəngi
Bayatı-Kürd rəngi
Şüştər rəngi
Tədris ilində keçirilən dinləyişin tələbatı: I yarımildə (dekabrda) – sorğu, musiqi savadı, alətin düzgün tutulması, notun üzdən oxunması. II yarımildə (may-iyun ) 1 qamma, 1 məşğələ, 2 pyes, 2 mahnı. Keçilən məşğələlərdən sorğu Azərbaycan xalq mahnılarından, rəqs, dəramət və rənglərdən ikisini çalmaq.
R.Mirişlinin, O.İmanova və
R.Rəcəbovanın “Kamança məktəbi” dərsliklərindən ikinci sinfə uyğun olan məşğələ və etüd nömrələrini keçməli. H.Kərimovun “Qamma və etüdlərin tədrisi” dərsliyindən keçməli. Re major, si minor qammaları 2 oktava həcmində çərək və səkkizlik notlarla. Si bemol major qamması 2 oktava sol minor qamması 1 oktava həcmində çərək və səkkizlik notlarla. Lya major qamması 2 oktava həcmində çərək və səkkizlik notlarla çaldırmalı. Tədris ili ərzində müxtəlif xarakterli 4-6 pyes keçməli. 14
_______________________________________________ Qeyd: Qamma və arpecioları iki dəfə ardıcıl çaldırmaq məsləhətdir. Bu qayda qammaların tədrisində bütün siniflərdə tətbiq olunmalıdır.
Ü.Hacıbəyli Şəfqət bacısı Azərnəşr, Bakı, 1942
Qızlar xoru. (“Koroğlu” operasının
IV pərdəsindən)
Axşam oldu “Skripka məktəbi”
dərsliyindən № 75
Ey səba yeli “Kamança məktəbi”
dərsliyindən № 16 A.Zeynallı Beşik mahnısı “Pyeslər məcmuəsi”
“Azərnəşr”, Bakı, 1945 F.Əmirov Bip-bipin nəğməsi
“Azərnəşr”, Bakı, 1962
Quzum (Yenə orada) S.Rüstəmov Ana məktəb. “Uşaq mahnıları”,
Azərnəşr, Bakı, 1962 Ə.Abbasov Aşıqsayağı. “Pyeslər məcmuəsi”,
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1989 A.Rzayev Kukla (Yenə orada)
Sabahın ustaları
“Azərnəşr”, Bakı,1951 M.Əhmədov Marş Skripka dərsliyindən № 60
15
Ü.Hacıbəyli Axşam oldu “Pyeslər məcmuəsi”, (kamança ilə fortepiano üçün köçürmələr), Bakı,1989 F.Əmirov Qatar (Yenə orada) D.Şostakoviç Yaxşı yol (Yenə orada ) M.İ.Qlinka Polka “Pyeslər məcmuəsi”, (kamança ilə fortepiano üçün köçürmələr), “İşıq”nəşriyyatı,
Bakı, 1989 N.Rimski-Korsakov Qışın yola salınması
“Müntəxabat”, I,II siniflər
üçün № 36, “Muzıka”nəşriyyatı,
Moskva-1976 V.Kalinikov Durna (Yenə orada № 32) N.Baklanov Beşik nəğməsi (Yenə orada № 5) V.Solovyov-Sedoy Moskva axşamları
“Seçilmiş mahnılar”, “Muzıka” nəşriyyatı, Kiyev, 1976 S.Zateplinski Melodiya “5 yüngül pyes”, “Muzıka” nəşriyyatı, Moskva, 1937 A.Jivqov Etüd – marş Etüd və pyeslər,
Gənc skripkaçıların kitabxanası,
II,III siniflər üçün
“Sovet bəstəkarı” nəşriyyatı,
Moskva, 1960 A.V.Motsart Vals
“Skripkada çalmaq üçün ilk
dərslər”kitabı № 55,
“Muzıka” nəşriyyatı,
16
Moskva 1971 H.Hendel Qavot variasiya ilə (Yenə orada) L.Bethoven Surok Müntəxəbat № 50 F.Şubert Vals (Yenə orada № 47) R.Şuman Melodiya (Yenə orada № 41) A.Korelli Qavot “Muzıka” nəşriyyatı,
Moskva – 1937 K.Sen-Sans Qu quşu “Muzıka” nəşriyyatı,
Moskva – 1961 “Gənc skripkaçıların kitabxanası”ndan pyeslər II dəftər. Bakı.“Azərnəşr”. 1963.
İllik tələbat
Mahur-Hindi və Bayatı-Kürd (aşağıdakı şöbələrilə asan barmaqlarla).
Bayatı-Kürd
Bayatı-Əcəm
Ayaq
Mahur-Hindi: Bərdaşt
Mahur-Hindinin mayəsi
Üşşaq
Hüseyni
Vilayəti
Tədris ilində keçirilən dinləyişin tələbatı: I yarımildə (noyabrda) 1 major, 1 minor qamması, 1 etüd, terminlərdən sorğu.
17
( Dekabrda) iki müxtəlif xarakterli pyes. Bayatı – Kürd muğamı. Keçilən məşğələlərdən sorğu. II yarımildə (martda) 1 major, 1 minor qamması, 1 etüd, terminlərdən sorğu. (May-iyunda) iki müxtəlif xarakterli pyes. Mahur-Hindi muğamı. Keçilən məşğələlərdən sorğu.
Kamançanın köklənməsinin bütün tədris ili ərzində öyrədilməsi. Pozisiya haqqında məlumat. 2 – 3-cü pozisiya ilə tanışlıq. Həmin pozisiyalarda məşğələlər çalmalı. R.Mirişlinin, O.İmanova və R.Rəcəbovanın “Kamança məktəbi” dərsliklərindən üçüncü sinfə uyğun olan məşğələ və etüd nömrələrini keçməli. H.Kərimovun “Qamma və etüdlərin tədrisi” dərsli- yindən keçməli. F.Volfartın “Skripkada çalmaq üçün ilk dərslər” kitabından keçməli. Sol major, mi minor qammaları 2 oktava həcmində çərək və səkkizlik notlarla. Fa major qamması 2 oktava həcmində çərək və səkkizlik notlarla. Re minor qamması 2 oktava həcmində çərək, səkkizlik və onaltılıq notlarla. Re major, si minor, qammaları 2 oktava həcmində çərək, səkkizlik və onaltılıq notlarla. 18
Lya major qamması, ştrixlərlə, Fa diyez minor qamması 2 oktava həcmində çərək və səkkizlik notlarla çaldırılmalı. Tədris ili ərzində müxtəlif xarakterli 4-6 pyes keçməli.
Ü.Hacıbəyli Əsgərin şadlığı
Əsgərin ariyası
(“Arşın mal alan” musiqili komediyasından)
Azərnəşr, Bakı, 1958
Döyüşçülər marşı “Pyeslər məcmuəsi”,
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1976
Qızlar xoru (“Leyli və Məcnun” operasından) M.Maqomayev Nərgizin mahnısı
(“Nərgiz” operasından)
“Etüd və pyeslər” məcmuəsi,
“İşıq”nəşriyyatı, Bakı-1979 A.Zeynallı Araz (duet) (Yenə oradan) Q.Qarayev Dəniz neftçilərinin mahnısı
“Kamança məktəbi” dərsliyindən
Kiçik vals
“Altı uşaq pyesi” məcmuəsindən
(skripka ilə fortepiano üçün köçürmə),
“Sovetskiy kompozitor” nəşriyyatı, Moskva – 1974
19
Fırfıra (Yenə orada)
Düşüncə (Yenə orada) Niyazi Layla Skripka üçün müntəxəbat,
I-II siniflər, №7, Muzıka” nəşriyyatı,
Moskva, 1974 S.Rüstəmov Sərhədçilər marşı
“Azərnəşr”, Bakı-1958
Sumqayıt, “Azərnəşr”, Bakı, 1950
Mahnı və rəqs
“Pyeslər məcmuəsi”ndən
(kamança ilə fortepiano üçün
köçürmələr)
Düşərgəmiz “Kamança məktəbi”
dərsliyindən T.Quliyev Neftçilər marşı
“Balaban məktəbi” dərsliyindən № 4 Ə.Bədəlbəyli Marş (“Qız qalası” baletindən)
Gənc skripkaçının kitabxanasından, II dəftər, Azərnəşr, Bakı, 1961 S.Ələsgərov Balaca çoban “Pyeslər məcmuəsi”
(kamança ilə fortepiano üçün
köçürmələr) “İşıq” nəşriyyatı,
Bakı,1989 Ə.Abbasov Aşıqsayağı “Pyeslər məcmuəsi”
(kamança ilə fortepiano üçün
köçürmələr), Bakı,1989 A.Gəray Qurucular mahnısı
“Kamança məktəbi”
20
dərsliyindən № 10 M.Qlinka Torağay
“Kamança məktəbi” dərsliyindən № 7 P.Çaykovski Payız
“Etüdlər və pyeslər” məcmuəsi,
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1979 D.Şostakoviç Yaxşı yol, Müntəxəbat № 57 Vals
“Kamança məktəbi” dərsliyindən № 8 M.Lısenko Layla, Müntəxəbat № 54 N.Baklanova Yallı, “Pyeslər məcmuəsi” (kamança ilə fortepiano üçün köçürmələr) S.Qulak-Artemovski Oksananın romansı
“Kamança məktəbi” dərsliyindən № 5 A.Qreçaninov Layla Müntəxəbat № 79 Ukrayna xalq mahnısı Durna (Yenə orada № 55) N.Baklanova Rəqs “Etüd və pyeslər” məcmuəsi, “Sovetskiy kompozitor” nəşriyyatı, Moskva – 1990 İ.S.Bax Qavot Müntəxəbat № 63 V.Motsart Çoban mahnısı (Yenə orada № 72) F.Şubert Vals (Yenə orada № 77)
Lendler (Yenə orada № 73) X.Qlyuk Şən yallı (Yenə orada № 59)
Şən rəqs (Yenə orada № 61) 21
Q.Persel Ariya (Yenə orada № 58) K.Veber Vivaçe (Yenə orada № 69) O.Ridinq Konsert si minor (I h.)
(Yenə orada № 91)
Konsert – Si minor (III hissə) Müntəxəbat II–III siniflər üçün № 41
Korelli Adajio “Muzqiz”, Moskva, 1837 F.Mendelson Sözsüz mahnı “Muzqiz”, Moskva, 1939 Q.Kekkert Qayıqda (Yenə orada)
“Gənc skripkaçıların Kitabxanası”ndan
pyeslər
III dəftər Azərnəşr”,
Bakı, 1963
Kamançanın köklənmə qaydası. Bayatı-Qacar və Şüştər (aşağıdakı şöbələrilə).
Bayatı-Qacar: Bərdaşt
Maye
Hüseyni
Şikəsteyi-fars
Şüştər Tərkib 22
Tədris ilində keçirilən dinləyiş və imtahanın tələbatı: I yarımildə (noyabrda) 1 major, 1 minor qamması, 1 etüd, terminlərdən sorğu.
(Dekabrda) iki müxtəlif xarakterli pyes; Şüştər muğamı. Keçilən məşğələlərdə sorğu. II yarımildə (martda) 1 major, 1 minor qamması, 1 etüd, terminlərdən sorğu: (May-İyunda) iki müxtəlif xarakterli pyes, Bayatı – Qacar muğamı. Keçilən məşğələlərdə sorğu.
İllik tələbat
Kamançanın köklənmə qaydası. 4-5-ci pozisiyalar ilə tanışlıq. Həmin pozisiyalarda sərbəst çalmaq üçün məşğələlər. Melizm haqqında anlayış, qısa və uzun forşlaqların izahı və ifası. R.Mirişli, O.İmanov və R.Rəcəbov.“Kamança məktəbi” dərsliklərindən dördüncü sinfə uyğun olan məşğələ və etüd nömrələrini keçməli. H.Kərimovun “Qamma və etüdlərin tədrisi” dərsli- yindən keçməli. F.Volfart skripka üçün etüdlərdən (I dəftər) keçməli “Azərbaycan xalq rəngləri” məcmuələrindən keçməli. Re major, si minor qammaları 2 oktava həcmində ştrixlərlə. Lya major, fa diyez minor qammaları 2 oktava həcmində ştrixlərlə. 23
Fa major, re minor qammaları 2 oktava həcmində ştrixlərlə çaldırılmalı. Tədris ili ərzində müxtəlif xarakterli 4-6 pyes keçməli. TƏXMİNİ REPERTUAR Ü.Hacıbəyli Sənsiz Azərnəşr, Bakı, 1945
Sevgili canan
“Kamança məktəbi”ndən № 2 Gülçöhrənin naləsi (“Arşın mal alan”) musiqili
komediyasından
Nigarın ariyası,
(“Koroğlu” operasından)
Azərnəşr, Bakı, 1961 M.Maqomayev Yallı (“Nərgiz” operasından) Q.Qarayev Nağıl “Klassik pyeslər”
məcmuəsi, Moskva, 1974
Oyun (Yenə orada)
Şən hadisə (Yenə orada)
Marş
“Pyeslər məcmuəsi” (kamança
ilə fortepiano üçün), “İşıq”
nəşriyyatı, Bakı, 1989 F.Əmirov Baharımsan (“Gözün aydın”
musiqili komediyasından)
Azərnəşr”, Bakı, 1951
Lirik rəqs “Pyeslər məcmuəsi”
(kamança ilə fortepiano üçün).
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1989
Ovda (Yenə orada)
24
Kor ərəbin mahnısı (Şeyx-Sənan”
pyesinə yazılmış musiqidən) Niyazi Marş “Kamança məktəbi”ndən № 13 C.Hacıyev Layla“Pyeslər”
(tar ilə fortepiano üçün köçürmə),
Azərnəşr, Bakı, 1964 Adil Gəray Tarantella, Azərnəşr, Bakı, 1970
Şahnazsayağı (Yenə orada)
Bağçakürd (Yenə orada) M.Qlinka Vals (“İvan Susanin” operasından)
Uşaq musiqi məktəbi
(Gənc skripkaçının kitabxanası,
II dəftər),Azərnəşr, Bakı, 1961
Elegiya
“Etüd və pyeslər” məcmuəsi,
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1979 P.Çaykovski Vals “Uşaq albomu” pyesləri
məcmuəsindən
Neapolitan mahnısı
“Pyeslər məcmuəsi”,
(kamança və fortepiano üçün)
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1979 Barkarolla“ Azərnəşr”, Bakı, 1940
Şirin arzular
“Balaban məktəbi”ndən № 3 D.Şostakoviç Qəmgin mahnı, “Müntəxəbat
III-IV siniflər üçün” № 7,
“Muzıka”, Moskva, 1972 R.Qlier Vals. “12 yüngül pyes”,
“Muzıka” nəşriyyatı,
25
Moskva, 1970
Xalq mahnısı (Yenə orada) M.Blanter Layla
“Etüd və pyeslər məcmuəsi”,
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1979 L.Bethoven İki xalq rəqsi
Müntəxəbat II-III siniflər üçün, № 8, “Muzıka” nəşriyyatı,
Moskva–1974
Sonatina (Yenə orada) İ.Haydn Andante
Müntəxəbat, I-II siniflər üçün H.Hendel Variasiyalar (Yenə orada) K.Veber Vals (Yenə orada) Ş.Quno Vals “Romeo və Cülyetta”
operasından Ş.Dankla Polka
“Kamança məktəbi”dərsliyindən F.Qoseyk Qavot “Pyeslər məcmuəsi”ndən
(kamança və fortepiano üçün),
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1979 H.Persel Konsonetta (Yenə orada) O.Ridinq Konsert (II hissə) A.Vivaldi
Konsert lya minor (I hissə) “Muzıka” nəşriyyatı, Moskva, 1976 N.Baklanova Konsertino “Pyeslər məcmuəsi”
(kamança ilə fortepiano üçün
köçürmə),
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1989
26
IV SİNİF (muğam) İllik tələbat
Kamançanın köklənmə qaydası. Bayatı-Şiraz və Rast (aşağıdakı şöbələrlə)
Bərdaşt
Bayatı-Şirazın mayəsi
Nişibi-fəraz
Bayatı-İsfahan
Ayaq
Rast: Bərdaşt
Mayə
Üşşaq
Hüseyni
Vilayəti
Tədris ilində keçirilən dinləyişin tələbatı: I yarmildə (noyabrda) 1 major, 1 minor qamması, 1 etüd, terminlərdən sorğu. (Dekabrda) iki müxtəlif xarakterli pyes. Bayatı-Şiraz muğamı. Keçilən məşğələlərdən sorğu. II yarımildə (martda)1 major, 1 minor qamması, 1 etüd, ritmik muğam. (May – İyunda) iki müxtəlif xarakterli pyes; Rast muğamı. Keçilən məşğələlərdən sorğu.
27
İllik tələbat Kamançanın köklənmə qaydası.V-VI pozisiyalarla tanışlıq.Həmin pozisiyalarda sərbəst çalmaq üçün müxtəlif məşğələlər. Şagirdə melizmlər, trel, qrupettonun yazılışı və ifası haqqında məlumat vermək. Melizmlərin ifası üçün müxtəlif məşğələlərdən (Kamança məktəbi dərsliklərindən) Azərbaycan xalq rəqsləri və ya xalq rəngləri məcmuələrindən istifadə etməli. Kamança məktəbi dərslikləri, H.Kərimovun “Qamma və etüdlər” məcmuəsi, F.Volfort I-II dəftər etüdləri, Kayzer “36 etüd məcmuəsi” S.Rüstəmov “Melodik etüdlər” məcmuələrin- dən qamma və etüdlər çaldırmalı. Kamança məktəbi dərsliyindən 5-ci sinfə aid olan etüd və məşğələləri keçməli. Üç işarəli major, minor qammaları çərək, səkkizlik və onaltılıq notlarla göstərilən temp və ştrixlərlə tədris etməli.
Mi bemol major, do minor, fa diyez minor qammaları, IV sinifdə keçilən qammaların təkrarı. Sol major, mi minor qammaları 2 oktava həcmində ştrixlərlə. Mi bemol major, do minor qammaları 2 oktava həcmində ştrixlərlə. Hafiz Mirzəyevin “Qamma və etüdlər” kitabında olduğu kimi keçməli. Tədris ili ərzində 1 iri həcmli əsər, 2 müxtəlif xarakterli pyes keçməli. 28
TƏXMİNİ REPERTUAR Ü.Hacıbəyli Asyanın rəqsi (“Arşın mal alan”
musiqili komediyasından)
“Azərnəşr”, Bakı, 1953
Rəqs
(“Koroğlu” operasının V pərdəsindən)
“Pyeslər məcmuəsi”
(kamança ilə fortepiano üçün),
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1989 Aşıqsayağı Balaban məktəbindən № 5 I fantaziya, “Azərnəşr”, Bakı, 1956
Firuzənin ariyası,
(“Firuzə” operasından)
Azərnəşr, Bakı, 1956
Cəngi, “Azərnəşr”, Bakı, 1956 M.Maqomayev Rəqs (“Şah İsmayıl” operasından) “Azərnəşr”, Bakı, 1956 Radio marşı . “Pyeslər məcmuəsi”
(kamança ilə fortepiano üçün
köçürmələr),
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1991 Q.Qarayev Ayşənin rəqsi
29
Uşaq musiqi məktəbi, II dəftər,
Azərnəşr, Bakı, 1963 C.Hacıyev Variasiyalar . “Kamança məktəbi
dərsliyindən”. S.Ələsgərov Cəngi. Bakı.“İşıq” nəşriyyatı,1985
Tarantella (Yenə oradan) A.Məlikov Noktürn (“Məhəbbət əfsanəsi”
baletindən) S.Rüstəmov Şadlıq rəqsi
Azərnəşr, Bakı, 1950
Qaytağı 3 №-li süitadan
(kamança ilə fortepiano üçün
köçürmələr),
“Pyeslər məcmuəsi”,
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1991 T.Quliyev Vals “Pyeslər” (tar ilə fortepiano
üçün köçürəni Adil Gəraydır),
Azərnəşr, Bakı, 1964 C.Cahangirov Çahargah (“Azad” operasından)
Kamança və fortepiano üçün
köçürmə,
“İşıq” nəşriyyatı,Bakı, 1991 R.Mirişli Dalğalar “Pyeslər məcmuəsi”,
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1991 V.Adıgözəlov Qərənfil “Pyeslər məcmuəsi”,
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1989 P.Çaykovski Rəqs (“Sonalar gölü” baletindən)
Vals (“Yevgeni Onegin”
operasından) N.Rimski-Korsakov Hind qonağının mahnısı
(“Sadko” operasından)
30
“Azərnəşr”, Bakı, 1953 S.Raxmaninov Polka
Azərnəşr, Bakı,1953
Vokaliz (Yenə orada) M.Musorqski Köhnə qala
“Sərgidən şəkillər” silsiləsindən S.Küi Şərq melodiyası
Azərnəşr, Bakı,1953 Z.Paliaşvili Lekuri. “Pyeslər məcmuəsi”
kamança ilə fortepiano üçün
köçürmə),
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı,1989 V.A.Motsart Menuet
“Kamança məktəbi dərsliyindən”
№ 14
L.V.Bethoven Menuet
Xarici ölkə bəstəkarlarının
pyesləri, 6-7 siniflər üçün,
“Muzıka” nəşriyyatı,
Moskva, 1963 F.Şubert Serenada. “Pyeslər məcmuəsi”,
“İşıq” nəşriyyatı, Bakı, 1989 F.Şopen Mazurka
“Muzıka” nəşriyyatı,
Moskva, 1938 İ.Bokkerina Menuet.
“Klassik pyeslər” № 4,
“Muzıka” nəşriyyatı,
Moskva, 1974 İ.Brams Macar rəqsi “Pyeslər”,
Azərnəşr, Bakı, 1966
31
E.G.Bize Uvertüra
(“Karmen” operasından)
Azərnəşr, Bakı,1951 A.Dvorjak İki slavyan rəqsi
Azərnəşr, Bakı, 1953 A.Vivaldi Konsert – Sol major
Müntəxəbat III-IV siniflər
üçün № 29, «Muzıka»
nəşriyyatı,Moskva, 1972
Konsert – lya minor
( I, II hissələr) (Yenə orada) A.Verqoni Rondo və Larqo
“Muzıka” nəşriyyatı,
Moskva, 1938 F.Zeyts Uşaq konserti
(I-II-III hissələr)
“Muzıka” nəşriyyatı,
Moskva, 1939 V SİNİF (muğam) İllik tələbat Kamançanın köklənmə qaydası. Çahargah və Hümayun (aşağıdakı şöbələrlə)
Çahargah: Bərdaşt
Çahargahın mayəsi
Bəstənigar
Ayaq
Hümayun: Bərdaşt
Hümayun 32
Feli
Məshəvi
Ayaq Qarabağ şikəstəsi zərbi muğamı Tədris ilində keçirilən dinləyişin tələbatı: I yarmildə (noyabrda) 1 major, 1 minor qamması, 1 etüd, ritmik muğam (Dekabrda) buraxılış imtahanında çalınacaq 2 müxtəlif xarakterli pyeslərin dinləyişi Hümayun muğamı II yarımildə (martda) iri həcmli əsərin dinləyişi (May – İyunda) iki müxtəlif xarakterli pyes; (Apreldə) tam proqramın dinləyişi Buraxılış imtahanında (may-iyunda) 1 etüd, 1 iri həcmli əsər, 2 müxtəlif xarakterli pyes, 1 muğam (tədris illəri ərzində keçilən muğamlardan biri) çalmalıdır.
33
34
35
36
Yüklə 268,02 Kb. Dostları ilə paylaş:
|